رسانه‌های پاکستانی از قول مقام‌های دولت عمران خان خبر دادند که بانک توسعه آسیایی تامین مالی پروژه بزرگ گازرسانی تاپی را متوقف کرده است. این پروژه که قرار است گاز ترکمنستان را از مسیر افغانستان به پاکستان و هند برساند، به بیش از ۱۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد و بانک توسعه آسیایی بزرگ‌ترین تامین‌‌کننده مالی آن است.

خبرگزاری نیوز انترناسیونال پاکستان به نقل از یک مقام عالی‌رتبه وزارت انرژی پاکستان می‌گوید که پس از نشست اخیر مقام‌های دولت پاکستان با مقام‌های ترکمنستان در عشق‌آباد، مشخص شد که بانک توسعه آسیایی تامین مالی پروژه بزرگ تاپی را متوقف کرده است. مقام‌های دولت پاکستان از قول بانک توسعه آسیایی گفتند تا زمانی که سازمان ملل متحد و کشورهای عضو این سازمان دولت طالبان را به رسمیت نشناسند، این بانک تامین مالی پروژه تاپی را بر عهده نخواهد گرفت.

در همین حال یک سخنگوی بانک توسعه آسیای نیز این موضع بانک را تایید کرد و گفت که تامین مالی پروژه تاپی تا زمان نامشخصی متوقف شده است. البته بانک توسعه آسیایی افزود که برای ارزیابی وضعیت افغانستان به ارائه خدمات مشاوره‌ای به کشورهایی که در این پروژه سهیم‌اند، همچنان ادامه خواهد داد.

خبر رکود پروژه تاپی در حالی منتشر می‌شود که گروه طالبان چندی پیش گفتند مقدمات آغاز پروژه تاپی در داخل افغانستان آماده شده است و به‌زودی، فاز دوم این پروژه در افغانستان آغاز خواهد شد. هیئتی از وزارتخانه‌های دفاع و داخله (کشور) طالبان حدود دو هفته قبل، با مراد امان‌اف، مدیر اجرایی پروژه تاپی، و خواجه عوض‌اف، سفیر ترکمنستان در افغانستان، دیدار و گفت‌وگو کردند و پس از آن، از آغاز عملیات پروژه تاپی در افغانستان در چند روز آینده خبر دادند.

در این دیدار، مقام‌های طالبان طرح امنیتی پروژه تاپی را به مقام‌های ترکمنستان سپردند و حتی قبل از این دیدار اعلام کردند که یک نیروی ویژه ۳۰ هزار نفری برای تامین امنیت پروژه تاپی ایجاد خواهند کرد؛ اما به نظر می‌رسد تا بازگشت بانک توسعه آسیایی به پروژه و رفع توقف تامین مالی، هیچ‌ عملیاتی صورت نخواهد گرفت.

پروژه تاپی یکی از مهم‌ترین و در عین حال ناکام‌ترین پروژه‌های اقتصادی افغانستان است. این پروژه را قرار بود نخستین بار شرکت بزرگ بریداس آرژانتینی در زمان سلطه اول گروه طالبان اجرا کند؛ اما بعد به شرکت آمریکایی یونوکال سپرده شد. با این حال، هیچ کدام از این شرکت‌ها نتوانستند پروژه تاپی را کلید بزنند.

در سال ۲۰۱۰، اولین موافقت‌نامه آغاز دوباره پروژه تاپی میان روسای‌جمهوری چهار کشور افغانستان، ترکمنستان، پاکستان و هند امضا شد اما این توافق هم روی کاغذ ماند.

در سال ۲۰۱۵، یک بار دیگر روسای‌جمهور این چهار کشور جمع شدند و این بار فاز اجرایی پروژه کلید خورد. قرار بود این پروژه در سال ۲۰۱۷ رسما آغاز شود اما در این سال هم از کار عملی پروژه تاپی خبری نبود. اشرف غنی، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان، از این پروژه به عنوان یکی از دستاوردهای مهم دولت خود استفاده ابزاری زیادی کرد. او وعده داد که در سال ۲۰۱۹ به خانه مردمی که در مسیر لوله گاز تاپی قرار می‌گیرند، گازرسانی خواهد شد؛ اما تا سال ۲۰۲۱ که طالبان حکومتش را ساقط کردند و او از افغانستان فرار کرد، کوچک‌ترین قدمی برای کار عملی این پروژه برداشته نشد. با سلطه طالبان، این گروه اعلان کرد که هیچ‌گونه محدودیتی برای اجرای پروژه تاپی وجود ندارد و این پروژه به‌زودی آغاز می‌شود، اما به نظر می‌رسد روند ناکامی‌های این پروژه آرمانی برای افغانستان همچنان ادامه دارد.

پروژه تاپی گاز باارزش‌ترین پروژه اقتصادی برای افغانستان است. از مجموع بیش از یک هزار و ۸۰۰ کیلومتر مسیر این پروژه، ۸۱۴ کیلومتر آن از افغانستان می‌گذرد. افغانستان تنها از حق ترانزیت این لوله سالانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار درآمد خواهد داشت و در ۱۰ سال نخست این پروژه، هم می‌تواند سالانه تا ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز از این لوله برداشت کند. این مقدار در ۱۰ سال دوم به یک میلیارد مترمکعب و در ۱۰ سال سوم به ۱.۵ میلیارد مترمکعب می‌رسد. در کنار آن، این پروژه مزیت‌های دیگری هم دارد؛ از جمله انتقال برق از ترکمنستان به پاکستان که از آن پروژه نیز سالانه ۱۱۰ میلیون دلار سود ترانزیت نصیب افغانستان می‌شود.