وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا روز دوشنبه ۲ اسفند، مجوز اقدام در مورد آثار هنری و عتیقه افغانستان را صادر کرد. بر اساس این مجوز که با استناد به قانون اجرایی اموال فرهنگی (CPIA) صادر شده است، واردات هر نوع آثار عتیقه از افغانستان تا چهار سال دیگر یعنی دست‌کم تا ۲۸ آوریل ۲۰۲۶ ممنوع می‌شود. با این‌ حال، نشریه آرت نیوزپیپر گزارش داد کارشناسان اموال فرهنگی که به دولت آمریکا در زمینه جمع‌آوری و بازار هنر مشاوره می‌دهند، نگران‌اند که این سیاست به تحویل آثار هنری ضبط‌شده به طالبان منجر شود.

وزارت خارجه آمریکا فهرست اقلام ممنوع را منتشر کرد. این اقلام آثار دوره‌های ۵۰ هزار سال قبل از میلاد تا ۱۷۴۷ بعد از میلاد را در بر می‌گیرد و آثار باستانی از جمله سنگ، سرامیک، فیانس (ظروف سرامیکی لعابدار)، خشت پخته و خام، فلز، گچ، نقاشی، عاج، استخوان، شیشه، چرم، پوست درخت غان، پوست حیوانات، کاغذ، منسوجات، چوب، مواد آلی، بقایای انسان، کاشی و شیشه‌های رنگی را شامل می‌شود، به این معنا که همه اقلام از سکه و مجسمه گرفته تا سفال مشمول این ممنوعیت می‌شود.

در حالی‌ که وزارت خارجه آمریکا مدعی است این اقدام‌ها به‌دلیل نگرانی از تسلط طالبان بر افغانستان است، کارشناسان اموال فرهنگی جای سوال دارد که اگر بر اساس این دستور جدید، آثار از گمرک‌ آمریکا به کشور مبدا یعنی افغانستان بازپس فرستاده شوند، چه بر سر آثار عتیقه افغانستان خواهد آمد.

کیت فیتز گیبون، وکیل اموال فرهنگی و عضو پیشین کمیته مشاوره دارایی‌های فرهنگی، به نشریه آرت نیوزپیپر گفت: «قانون اجرایی اموال فرهنگی (CPIA) و محدودیت جدید وضع‌شده، بازگرداندن اقلام ضبط‌شده به کشور عضو را الزامی می‌کند که در مورد اموال افغانستان قرار است این اموال به وزارت داخله (کشور) طالبان که در راس آن یک تروریست تحت تعقیب قرار دارد، تحویل داده شود.»

پیتر تومپا، که گردآورنده سکه و متخصص دارایی‌های فرهنگی است، در وبلاگش نوشته است: «سوال واقعی این است که این محدودیت‌ها چگونه اعمال می‌شود و آیا پس از برقراری روابط دیپلماتیک، موادی که ممکن است در گمرک ایالات متحده ضبط شود به طالبان بازگردانده می‌شود؟»

به نوشته آرت نیوزپیپر، نهادهای بازرگانی بازار هنر به‌قدری نگران تاثیر احتمالی طالبان در این حوزه بودند که در ماه اکتبر بیانیه مشترکی منتشر کردند که در آن بر تعهد خود مبنی بر افزایش دقت در حفظ اموال فرهنگی افغانستان تاکید کردند. فتیز گیبون به کمیته مشاوره دارایی‌های فرهنگی توصیه کرد که این ممنوعیت گسترده می‌تواند اقلیت‌های قومی و مذهبی را نابود کند. او که می‌گوید عمرش را صرف مطالعه تاریخ و فرهنگ افغانستان کرده است، گفت: «من از آمریکا می‌خواهم کار درست را انجام دهد. اتخاذ محدودیت‌های وارداتی بیش‌ازحد بر اموال فرهنگی افغانستان، همان رفتاری است که با اقلیت‌های مسیحی، یهودی یا ارتدکس صورت گرفت و در این صورت، اموال فرهنگی و اجتماعی را به رژیمی بی‌اندازه استبدادی بازمی‌گردانند.»

نگرانی‌ها از دسترسی طالبان به اموال فرهنگی افغانستان در حالی است که پیش‌ از این نیز نشریه آرت نیوزپیپر گزارش مفصلی از غارت اموال عتیقه از مغازه‌های بامیان منتشر کرد. بر اساس این گزارش، پس از تسلط طالبان در ماه اوت ۲۰۲۱، افراد طالبان و قاچاقچیان خارجی به مغازه‌های بامیان یورش برده‌اند و در نواحی اطراف بودای بامیان حفاری کرده‌اند. مسئول پیشین یونسکو در بامیان به نشریه آرت نیوزپیپر گفت موانع و دروازه‌های امنیتی که برای محافظت از محل نگهداری آثار باستانی بامیان از جمله مینیاتورهای طلاکاری‌شده، مجسمه‌های بودا، استوپه‌ها (تپه‌های کهن مقدس) و سایر بقایای گران‌بها بود، اکنون تخریب و شکسته شده‌اند و غارها کاملا در معرض دید قرار دارند.