عمران خان و حس مالکیت بر افغانستان

سخنان عمران خان درباره اعزام نیروی متخصص پاکستانی به افغانستان، با واکنش‌هایی در افغانستان مواجه شد

سخنان عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان، با واکنش‌های منفی در افغانستان مواجه شده است  - Farooq NAEEM / AFP

روز جمعه، ۲۴ دی‌ماه، عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان در یک نشست در اسلام‌آباد گفت به مسئولان دولت پاکستان دستور داده است که نیروهای متخصص و باتجربه در زمینه‌های فناوری اطلاعات، پزشکی، مالی و حسابداری به افغانستان بفرستند.

عمران خان افزود: پاکستان در روزهای دشوار افغانستان را تنها نمی‌گذارد و تلاش می‌کند از بروز فاجعه در آن کشور جلوگیری کند.

سخنان عمران خان برای فرستادن نیروی متخصص پاکستانی به افغانستان در حالی مطرح شد که با مسلط شدن طالبان بر افغانستان هزاران نیروی متخصص افغان که در بخش‌های مختلف ادارات دولتی و غیردولتی کار می‌کردند از ترس طالبان کشورشان را ترک کردند. 

روزانه هزاران نفر از نیروهای متخصص و آموزش‌دیده تا کارگرانی که زندگی‌شان بسته به کارهای روزمزد است، از راه‌های قانونی و غیرقانونی افغانستان را ترک می‌کنند. سخنان عمران خان ممکن است در داخل پاکستان، مهربانی و توجه او را برای کمک به مردم افغانستان نشان دهد، اما این سخنان در میان مردم افغانستان با واکنش‌های منفی مواجه شده است.

در اواخر آذر، واشینگتن‌پست نوشت که با مسلط شدن طالبان بر افغانستان، شمار زیادی از جهادی‌های پاکستان که در مدرسه‌های دینی درس می‌خواندند، به دعوت رهبران طالبان به افغانستان رفته‌اند تا طالبان را در اداره افغانستان کمک کنند. به گزارش واشینگتن‌پست، این پاکستانی‌ها نیروهای متخصص و دانشگاهی نیستند، بلکه شماری جنگجوی باتجربه‌اند که در سال‌های گذشته طالبان را در جنگ‌ها همراهی کرده‌اند.

سخنان عمران خان درباره فرستادن نیروی متخصص پاکستانی به افغانستان، چند روز پس‌ از آن مطرح شد که او در جریان دیدار از مرکز سازمان اطلاعات نظامی پاکستان (آی اس آی) از رئیس آن سازمان برای حفاظت از منافع ملی پاکستان سپاسگزاری و با او درباره اوضاع افغانستان صحبت کرد.

آی اس آی از سازمان‌های قدرتمند اطلاعاتی در منطقه است که ژنرال فیض حمید، رئیس پیشین آن، اوایل سپتامبر و در جریان تشکیل کابینه طالبان و عملیات برای تصرف پنجشیر در کابل حضور داشت. در افغانستان این باور هست که ژنرال فیض حمید در تشکیل کابینه طالبان و سازمان‌دهی حمله برای تصرف پنجشیر، نقش کلیدی داشت و هم اکنون‌ نیز که فرمانده ارتش پاکستان در پیشاور است، نقش تعیین‌کننده‌ای در برنامه‌های دولت طالبان دارد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

امرالله صالح، معاون اول دولت پیشین افغانستان در واکنش به سخنان عمران خان درباره اعزام نیروی متخصص به افغانستان، در توییتی نوشت: «نخست‌وزیر پاکستان گفت، دولت او خلاء فرار مغزها در افغانستان را با فرستادن نیروی غیرنظامی به افغانستان پر خواهد کرد. نیروهای غیرنظامی که آی اس آی می‌فرستد، در واقع به طالبان کمک خواهند کرد تا نیمه گم‌شده خود را پیدا کند.» آقای صالح خطاب به دولت پاکستان گفت، نیروهای متخصص را زودتر بفرستید، چون طالبان از عهده کار برنمی‌آید.

در همین حال رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان، در توییتی نوشت که طالبان برای اداره حکومت از «پنجاب، دشمن افغان‌ها» کمک می‌خواهد. آقای نبیل افزود که طالبان درعین‌حال هم‌وطنان خود را می‌کشد و آن‌ها را مجبور به ترک کشور می‌کند.

محمود صیقل، سفیر پیشین افغانستان در سازمان ملل نوشت: «ظلم گروه نیابتی طالبان، نیروی انسانی خودمان را مجبور به ترک وطن و نیروی انسانی پاکستان را جایگزین آن می‌کند.»

طالبان به دلیل روابط عمیق با دولت پاکستان و سال‌ها دریافت حمایت مالی و نظامی از سازمان‌های امنیتی پاکستان، گروه نیابتی پاکستان است. به همین دلیل پس از فروپاشی دولت پیشین افغانستان ژنرال فیض حمید، رئیس پیشین آی اس آی، نخستین مقام خارجی بود که در کابل حاضر شد و در تشکیل کابینه و تصرف پنجشیر به طالبان کمک کرد.

در پنج ماهی که از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد، مقام‌های این گروه مانند ۲۰ سال گذشته تنها به پاکستان آزادانه رفت‌وآمد می‌کنند. در میان کشورهای جهان، تنها پاکستان سفارت و کنسولگری افغانستان در اسلام‌آباد و پیشاور را به طالبان واگذار کرد.

هیچ دولت دیگری حتی جمهوری اسلامی ایران که همسو با طالبان فرض می‌شود، تاکنون به طالبان اجازه نداده است سفارت افغانستان را تصاحب کند.

در این مدت و در نشست‌های بین‌المللی که نمایندگان دولت پیشین افغانستان حضور ندارند، دیپلمات‌های پاکستانی به نمایندگی از افغانستان صحبت می‌کنند و دستگاه دیپلماسی دولت پاکستان از هیچ تلاشی برای ترغیب کشورهای جهان به تماس و تعامل با طالبان دریغ نمی‌کند.

از سخنان عمران‌خان و عملکرد مقام‌های دولت پاکستان چنین به نظر می‌رسد که آنان به افغانستان حس مالکیت دارند و خودشان را در پیروزی طالبان بر افغانستان عمیقا شریک می‌دانند.

سخنگویان و حامیان طالبان هرچند تلاش می‌کنند، پیروی این گروه از دستورهای دولت پاکستان را پنهان کنند و از طالبان چهره مستقل و وطن‌پرست ترسیم کنند، اما این تلاش‌ها تاکنون نتیجه‌ای نداده است.

در یک ماه اخیر، طالبان با راه‌اندازی نمایشی در مرز با پاکستان، [مخالفت با حصارکشی در مرز دیورند] تلاش کرد نشان دهد که در همه موارد با پاکستان موافق نیست و در صورت مداخله نظامی آن کشور در امور افغانستان علیه آن اقدام می‌کند؛ اما روز جمعه، ۲۵ دی‌ماه، شیخ رشید، وزیر کشور پاکستان گفت، حصار کشی در مرز افغانستان و پاکستان با رضایت طالبان اجرا می‌شود و از ۲۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک، تنها ۲۱ کیلومتر باقی‌مانده است.

طالبان با بزرگ‌نمایی تلاش جنگجویانش برای جلوگیری از حصارکشی در مرز میان افغانستان و پاکستان سعی کرد نشان دهد که می‌تواند برخلاف خواست دولت پاکستان نیز عمل کند. سخنان وزیر کشور پاکستان نشان می‌دهد که ادعای طالبان یک نمایش فریبنده بوده است و قرار نیست علیه آنچه پاکستان می‌خواهد اقدامی صورت گیرد.