تشدید بحران حقوق بشری در افغانستان با حضور طالبان

بر اساس گزارش ۲۰۲۲ دیده‌بان حقوق بشر، تسلط طالبان بر افغانستان نقض حقوق بشر و فاجعه انسانی در این کشور را تسریع کرده است

هر روز خبر بازداشت و شکنجه نظامیان پیشین افغان و نیز افراد غیرنظامی از گوشه‌و‌کنار افغانستان به گوش می‌رسد‌ـ MOHD RASFAN / AFP

دیده‌بان حقوق بشر روز پنجشنبه ۲۳ دی‌ماه، در گزارش جهانی ۲۰۲۲ اعلام کرد، تسلط طالبان بر افغانستان بحران حقوق بشری و فاجعه انسانی را در این کشور سرعت بخشیده است. در این گزارش آمده است با به قدرت رسیدن طالبان، پیشرفت‌ها در زمینه فعالیت‌های زنان و آزادی بیان که از مهم‌ترین دستاوردهای دو دهه بازسازی در افغانستان بود، به تعویق افتاد.

پس از تسلط کامل طالبان بر افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، بخش بزرگی از مدارس دخترانه در سراسر کشور تعطیل شد و زنان شاغل، خانه‌نشین شدند. به‌جز بخش‌ بهداشت و درمان و در برخی شهرها در بخش آموزش، زنان در دیگر ادارات دولتی و غیردولتی اجازه فعالیت ندارند.

پاتریشیا گوسمن، معاون آسیایی دیده‌بان حقوق بشر، در این گزارش گفت: «افغان‌ها بین ظلم طالبان و شبح ترسناک قحطی گیر افتاده‌اند. دولت‌های درگیر در افغانستان در دو دهه گذشته باید کمک‌های بشردوستانه و خدمات اساسی از جمله بهداشت و آموزش را تامین کنند و در عین‌ حال از اهرم‌های فشار برای پایان دادن به نقض حقوق بشر استفاده کنند.»

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

دیده‌بان حقوق بشر در گزارش جهانی ۷۵۲ صفحه‌ای سال ۲۰۲۲، به بررسی وضعیت حقوق بشر در ۱۰۰ کشور جهان پرداخت. کنت راث، مدیر اجرایی دیده‌بان حقوق بشر، در این گزارش اذعان کرد اخیرا در کشورهای گوناگون، شمار زیادی از مردم با وجود خطر دستگیری و حتی مرگ، به خیابان می‌آیند و اعتراض می‌کنند؛ این نشان می‌دهد که دموکراسی هنوز با قوت تمام برای مردم جذابیت دارد. این در حالی است که سردمداران خودکامه برای سرکوب مردم و تسلط کامل بر حقوق و آزادی‌های مردم تلاش می‌کنند. راث تاکید کرد: «رهبران دموکراتیک باید برای مواجهه با چالش‌های ملی و جهانی بیشتر تلاش کنند تا مردم به آنچه درباره دموکراسی به آنان تفهیم شده است، باور داشته باشند.»

دیده‌بان حقوق بشر وضع محدودیت‌های طالبان برای زنان و نیز سانسور شدید رسانه‌ها را به تعویق انداختن روند دموکراسی در این کشور خواند. این گزارش فرار خبرنگاران افغان از ترس طالبان را از عوامل تعطیلی ۷۰ درصد رسانه‌های افغانستان دانست.

همچنین دیده‌بان حقوق بشر از روند تخلیه افغان‌ها که نظامیان آمریکایی و دیگر کشورهای عضو پیمان ناتو در ماه اوت که سبب شد هزاران افغان در معرض خطر در افغانستان باقی بمانند، انتقاد کرد. بر اساس گزارش سالانه دیده‌بان حقوق بشر، افرادی که عملا در خطر انتقام‌جویی طالبان قرار دارند، در افغانستان مانده‌اند و طالبان تاکنون شمار زیادی از نیروهای امنیتی دولت پیشین افغانستان و کسانی را که با نظامیان خارجی ارتباط داشتند، پنهانی اعدام کرده‌ است.

این گزارش همچنین به فروپاشی اقتصادی افغانستان در نتیجه مسدود شدن ذخایر ارزی این کشور در ایالات‌ متحده آمریکا و قطع کمک‌های مالی جهانی اشاره کرده است. دیده‌بان حقوق بشر تصریح کرد‌ فروپاشی اقتصادی افغانستان میلیون‌ها شهروند افغان را در خطر قحطی شدید قرار داد و سیستم درمانی کشور را نیز دچار بحران کرد. در حال حاضر، بخش عظیمی از مردم افغانستان به امکانات بهداشت و مراقبت دسترسی ندارند.

در این گزارش کشتار غیرنظامیان در جنگ بین نیروهای امنیتی پیشین افغانستان و گروه طالبان و حملات هدفمند طالبان و داعش به تجمع‌های غیرنظامیان نیز بخشی از بحران افغانستان عنوان شده است.

این گزارش گسترش فعالیت‌های شاخه خراسان داعش و کشتار هدفمند غیرنظامیان را یکی دیگر از چالش‌های افغانستان پس از تسلط طالبان می‌داند. دادستان دیوان کیفری بین‌المللی که به‌دنبال ازسرگیری تحقیق در مورد تلفات غیرنظامیان افغانستان بود، اکنون بر جنایات طالبان و داعش در افغانستان تمرکز می‌کند.

گزارش سالانه دیده‌بان حقوق بشر، در حالی به بحران حقوق بشری در افغانستان پرداخته است که هر روز خبر بازداشت و شکنجه نظامیان پیشین افغان و نیز افراد غیرنظامی از گوشه‌و‌کنار کشور به گوش می‌رسد. در تازه‌ترین موارد، طالبان فیض‌الله جلال، استاد دانشگاه کابل و تحلیلگر مسائل سیاسی، را به دلیل انتقاد از عملکرد طالبان در رسانه‌ها، بازداشت کرد و همچنین یک یوتیوبر افغان را به دلیل تهیه گزارش از گردهمایی اعتراضی مردم در پنجشیر، بیش از یک هفته با نقض موارد حقوق بشری در بازداشت نگه داشت.

روز پنجشنبه ۲۳ دی‌ماه، ایندیپندنت فارسی گزارشی از بازداشت و شکنجه دختران و پسران معترض در شهر مزارشریف در ماه سپتامبر‌۲۰۲۱ منتشر کرد. منابع خبری در این گزارش، شکنجه، تجاوز و قتل دختران و پسرانی را که هفتم و هشتم سپتامبر در شهرمزارشریف به خیابان آمدند و علیه طالبان اعتراض کردند، تایید کردند.

این خبر و دیگر اطلاعات از این‌ دست به دلیل سانسور در رسانه‌های افغانستان و نیز ترس مردم از اقدام‌های ضدحقوق بشری طالبان، معمولا پنهان می‌مانند و در بسیاری موارد خانواده‌های قربانیان حاضر به دادخواهی نمی‌شوند.

این در حالی است که پیش از تسلط کامل طالبان بر افغانستان، با وجود فساد و ضعف در نهادهای قضایی کشور، سازمان‌های حقوق بشری به اطلاعاتی در مورد آنچه برای مردم اتفاق می‌افتاد دسترسی داشتند و در بسیاری موارد افشاگری رسانه‌ها و دادخواهی نهادهای حقوق بشری سبب پیگیری قضایی نقض حقوق بشر در افغانستان می‌شد؛ اما با تسلط طالبان، هیچ نهاد مدافع حقوق بشر در افغانستان فعال نیست و رسانه‌ها نیز توان افشاگری ندارند.