آیا کمی عجیب نیست که مردم برای تماشای درد و رنج و بدبختی دیگران در سینماها پول می‌پردازند؟ حتی زمانی که آخر داستان به‌خوبی و خوشی تمام نمی‌شود باز پای گریه‌ها و غم و غصه قهرمان داستان می‌نشینیم و گاهی پابه‌پایش اشک می‌ریزیم.

به نظر می‌رسد «اعتیاد به تراژدی» چندان هم عجیب نیست. در حقیقت ممکن است دلیل خوبی برای صف کشیدن برای یک فیلم پر آب چشم وجود داشته باشد و همه این ماجراها به «نوروبیولوژی» برمی‌گردد.

پژوهشگران، تماشاگران را به یک الکتروانسفالوگرافی یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) متصل کردند تا ببینید چه اتفاقی در مغز می‌افتد. 

هنگام تماشای فیلم‌های غم‌انگیز، احساسی یا تراژدی اتفاقات زیادی در مغز رخ می‌دهد و جالب اینکه بسیاری از این فعالیت مغزی در واقع احساس شادی، نزدیکی در روابط و احساس عضوی از اجتماع بودن را افزایش می‌دهد.

وقتی به تماشای فیلمی می‌نشینیم بخش‌هایی از مغز خود را فعال می‌کنیم که ورودی‌های تصویری و حسی را در هر دو نیمکره پردازش می‌کنند. تحقیقات «نوروسینماتیک» نشان می‌دهد که در سطح اولیه، مغز ما قادر است طرح اصلی و خط داستانی یک فیلم را به روش‌های مشابه پردازش کند. پس‌ازآن شیوه پردازش مغز ما نسبت به اطلاعات مربوط به جنبه‌های احساسی فیلم کاملاً شخصی می‌شود.

هنگام تماشای فیلم‌ها قطعاً قسمت‌هایی از مغز ما که وظیفه تنظیم پردازش احساسی را بر عهده‌ دارند تحت تأثیر قرار می‌گیرند، اما نحوه تأثیر گرفتن آن‌ها بر اساس چند عامل از جمله روایت فیلم (خنده‌دار/غم‌انگیز/خنثی/و غیره)، فردی که فیلم را مشاهده می‌کند و حتی جنسیت تماشاگر متفاوت است.

 یک مطالعه نشان داده است که زنان بیشتر از مردان به محرک‌های احساسی منفی (دل‌شکستگی، مرگ، یاس و اشک ریختن) در فیلم‌ها پاسخ می‌دهند، درحالی‌که مردان بیشتر به محرک‌های احساسی مثبت (مثل زمانی که بالاخره شخصیت منفی به سزایش می‌رسد) پاسخ می‌دهند.

با وجود اینکه واکنش‌های احساسی ما به فیلم‌ها کاملاً یکنواخت نیست، تحقیقات نشان می‌دهد که تماشای فیلم‌های غم‌انگیز در واقع باعث می‌شود در کل احساس شادی بیشتری داشته باشیم.

چند توضیح احتمالی برای این پدیده وجود دارد. یکی این است که تماشای فیلم‌های غم‌انگیز ما را وادار می‌کند تا مروری بر زندگی خود داشته و قدردان باشیم که زندگی و روابطمان بهتر از شخصیت‌های فیلم است.

تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که این فقط در مورد مرور گذشته نیست، ممکن است در احساسات شاد پس از تماشای تراژدی ما دخالت جدی نوروشیمیایی وجود داشته باشد. فیلم‌های غم‌انگیز با انتشار اکسی‌توسین به ما احساس همدردی با دیگران می‌دهند.

پل زاک، پروفسور «اقتصاد عصب بنیان» می‌گوید هنگامی که ما با افراد دیگر، حتی شخصیت‌های تخیلی فیلم، همدلی می‌کنیم، مغز ما اکسی‌توسین ترشح می‌کند که مدارهای مغزی را درگیر کرده و ما را وادار می‌کند به دیگران اهمیت دهیم. همدلی باعث می‌شود که بتوانیم بهتر با افراد واقعی در اطراف خود ارتباط برقرار کنیم. هم بلافاصله پس از تماشای یک فیلم غم‌انگیز با در آغوش گرفتن و با هم اشک ریختن و هم بعداً با تمرین دادن سیستم اکسی‌توسین خود. این احساسات ارتباطی ممکن است توضیح دهد که چرا ما نمی‌توانیم از تماشای فیلم‌هایی که به تراژدی یا غم و اندوه ختم می‌شوند و نامزد کردن آن‌ها برای دریافت جوایز، دست برداریم.

آیا تماشای فیلم غمگین برای سلامتی ضرر دارد؟

ظاهراً مغز ما عادت دارد در مواقع ناراحتی ما را خوشحال کند. از یک جهت داده‌های یک نظرسنجی نشان می‌دهد که درصد بالایی از مردان و زنان گفته‌اند که پس از گریه که مشخصه‌ اصلی غم و اندوه است، احساس بهتری پیدا می‌کنند؛ اما مسئله فقط سبک کردن روح و روان و دل نیست.

تحقیقات نشان داده که وقتی مردم صحنه‌های احساسی را با یکدیگر تماشا می‌کنند، گاهی مغز آن‌ها به‌طور جمعی «تیک» می‌زند. به‌عبارت‌دیگر آن‌ها با مغز بینندگان دیگر «همگام» می‌شوند. این ترکیب مغزی ممکن است احساس نزدیکی و عضو اجتماع بودن را برانگیزد و به اثر طعنه‌آمیز «احساس خوب» پس از تماشای فیلم‌های دل‌خراش می‌افزاید.