برونو لو‌مر، وزیر اقتصاد فرانسه در تلاش برای دریافت مجوز راه‌اندازی خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای ایران به منظور حفظ برجام در واشینگتن با مقامات آمریکایی ملاقات کرد. هدف از این سفر مذاکره بر سر مالیات‌ها اعلام شده بود، اما مقامات فرانسوی می‌گویند، لومر در این سفر موضوع در نظر گرفتن معافیت‌ از تحریم‌ها برای ایران را مطرح کرده است.

این سفر بخشی از مذاکرات گسترده‌تر بر سر نجات برجام است که پس از مجموعه‌ای از برخورد‌های دریایی در خلیج فارس، در معرض تهدید قرار گرفته است. در حالی که نشانه‌هایی از پیشرفت در مذاکرات مشاهده می‌شوند، ‌مقامات فرانسوی هشدار می‌دهند که اقدام تهران در جهت برداشتن گام سوم در مسیر کاهش تعهدات هسته‌ای در روز پنجشنبه،‌ سیگنالی اشتباه ارسال می‌کند.

مقامات تهران اعلام کرده‌اند، ‌در صورتی که تا فردا (پنجشنبه)، ‌گامی عملی از سوی اروپا در جهت عمل به تعهدات‌اش برداشته نشود، مرحله سوم کاهش تعهدات هسته‌ای را به طور جدی‌تر اجرا می‌کنند. آنها به طور همزمان می‌گویند، پس از این گام نیز به مذاکره ادامه خواهند داد و در صورت حصول توافق امکان بازگشت از این مسیر وجود دارد.

محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و عباس عراقچی،‌ معاون او، در روزهای گذشته مذاکره‌هایی در مسکو و پاریس انجام دادند. گفته می‌شود، ایده خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای طرف ایرانی جذاب بوده، اما همچنان به دنبال اطمینان از دریافت منابع مالی است. هرچند مقامات فرانسوی هنوز جزئیات این خط اعتباری را به طور رسمی تایید نکرده‌اند، ایسنا به نقل از عراقچی گزارش داده که حجم این خط اعتباری حدود ۱۵ میلیارد دلار است و تا پایان سال جاری میلادی یعنی حدود ۴ ماه دیگر اعتبار دارد. به گفته او تهران به طرف اروپایی اطلاع داده که پس از دریافت ۱۵ میلیارد دلار با ۱+۴ (بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) مذاکره می‌کند. معاون وزارت امور خارجه ایران افزود:«اینکه اروپایی ها نفت ایران را می خرند، یا پیش خرید می کنند، یا خط اعتباری می دهند، خودشان می دانند و آمریکا. از نظر ما بازگشت به اجرای کامل برجام منوط به دریافت ۱۵ میلیارد دلار برای یک دوره چهار ماهه است و در غیر این صورت روند کاهش تعهدات ایران ادامه خواهد یافت».

با این حال ظریف در گفت‌و‌گو با راشاتودی با اشاره به اهمیت حفظ برجام، اعلام کرده که ایران به برجام متکی نیست. او بار دیگر تاکید کرده که اروپاییان نتوانسته‌اند به تعهدات خود عمل کنند. وزیر امور خارجه ایران با تکرار مواضع سابق مبنی بر اینکه ایران تحت فشار مذاکره نمی‌کند، این نکته را خاطرنشان کرده که ایران با علم به اینکه می‌داند نتیجه مذاکره فقط برای یک دوره ریاست جمهوری دیگر ادامه خواهد داشت، تن به مذاکره نمی‌دهد.

مذاکرات واشینگتن

لومر در واشینگتن با استیون منوچین، ‌وزیر خزانه‌داری آمریکا ملاقات کرد و پس از آن در یک توییت مذاکرات را سازنده توصیف کرد. البته او به ایران اشاره نکرد. اما در ملاقات او با لورنس کادلو، مشاور اقتصادی ترامپ و همچنین رئیس هیات مذاکره‌کنندگان تجاری دولت آمریکا، موضوع در نظر گرفتن برخی معافیت‌ها را مطرح کرد. پیشنهاد فرانسه این است که واشینگتن برای برخی شرکت‌ها معافیت‌هایی در نظر بگیرد تا آنها بتوانند به مشتریانی مانند چین، ژاپن و هند نفت بفروشند.

به بیان دیگر طرح فرانسه برای حفظ برجام بدون همکاری ایالات‌متحده قابل اجرا نیست. تا زمانی که آمریکا برای مشتریان نفتی ایران معافیت از تحریم‌ها در نظر نگرفته باشد، آنها دست‌کم به طور رسمی از خرید نفت ایران خودداری می‌کنند. این در حالی است که ترامپ با حذف معافیت از تحریم‌های نفتی در اردیبهشت ماه، گام دیگری در مسیر اعمال فشار حداکثری بر ایران برداشت. استراتژی که معتقد است تا کنون دستاوردهای زیادی داشته است. رئیس‌جمهور آمریکا می‌گوید هدف از سیاست فشار حداکثری، ترغیب تهران به مذاکره برای دستیابی به توافقی جدید است.

یک مقام دولت آمریکا به بلومبرگ گفته است که ترامپ به روشنی اعلام کرده برای بازگشتن ایران به توافق هسته‌ای، ‌امتیاز نمی‌دهند. به گفته او، اروپاییان به سختی برای حفظ توافقی که دولت آن را افتضاح می‌داند،‌ تلاش می‌کنند.

تردید کاخ سفید

مقامات فرانسوی امیدوارند با راه‌اندازی خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری در سه مرحله، ‌ایران از مسیر کاهش تعهدات هسته‌ای بازگردد، ‌برای تامین امنیت خلیج فارس همکاری کند و راه را برای مذاکرات بر سر دوران پسابرجام - شامل مذاکره بر سر برنامه‌های موشکی و تسلیحاتی و امنیت خاورمیانه- هموار کند. هرچند دونالد ترامپ به طور جدی با ایده این خط اعتباری مخالفت نکرده، برخی مقامات آمریکایی در مورد این طرح دچار تردید هستند.

پاریس می‌گوید، پیشنهاد خط اعتباری را با مقامات آمریکایی و ایرانی در میان گذاشته و هنوز مذاکره بر سر جزئیات آن جریان دارد. وزیر امور خارجه فرانسه نیز می‌گوید، ‌کارهای زیادی باید انجام شود و این طرح هنوز شکننده است.

ژان ایو لودرین با اشاره به اینکه این طرح به تمدید معافیت از تحریم‌های نفتی از سوی آمریکا بستگی دارد،‌گفت:«ایران باید با مذاکرات آتی در مورد امنیت خاورمیانه و توافق‌نامه‌های هسته‌ای دراز‌مدت‌تر موافقت کند». به گزارش ایسنا، عراقچی در مورد مذاکره بر سر امنیت دریانوردی در خلیج فارس گفته است:«امنیت در کلیه آبراه‌های بین المللی می‌تواند موضوع گفتگو باشد. جمهوری اسلامی ایران به شرط تامین امنیت و آزادی کشتی‌های خود در تمامی آبراه ها آمادگی دارد در خصوص امنیت و آزادی کشتی رانی در خلیج فارس و تنگه هرمز وارد گفتگو شود».

یک مقام آمریکایی به پولتیکو گفت:«تا آنجایی که می‌دانم در آمریکا استقبالی از ایده فرانسه- دست‌کم به شکلی که هم‌اکنون مطرح است- به عمل نیامده است».

البته برخی مقامات آمریکایی نیز بر این باورند که این ایده ارزش بررسی دارد و می‌تواند به عنوان بخشی از توافق آینده با ایران مطرح باشد.

لودرین نیز می‌گوید امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه پس از دیدار با همتای آمریکایی خود در اجلاس سران هفت در بیاریتز به این نتیجه رسیده که پیگیری این ایده ارزش‌اش را دارد. به گفته او، برداشت مکرون این بوده که ترامپ از ایده به کارگیری ابزار جدید که به توافق با تهران منجر می‌شود، استقبال می‌کند.

در این بین برخی ناظران بین‌المللی به اهمیت ملاقات روسای جمهور ایران و آمریکا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل برای برون رفت از بن‌بست موجود اشاره می‌کنند. روحانی دو هفته قبل گفته بود حاضر است برای حل مشکلات با هر کسی ملاقات کند و ترامپ نیز دیدار با او در هفته‌های آینده را واقع بینانه توصیف کرد. اما اندکی بعد روحانی اعلام کرد تا زمانی که تحریم‌ها برداشته نشوند، ملاقاتی انجام نمی‌‌شود. دفتر آیت‌الله خامنه‌ای هم با بازنشر اظهارات سال گذشته او در نقد مذاکره با آمریکا،‌ این ایده را منتفی اعلام کرد.

اکنون در فاصله یک روز مانده به پایان مهلت ۶۰ روزه ایران برای برداشتن گام سوم در مسیر کاهش تعهدات هسته‌ای، از اظهارات عراقچی و ظریف اینگونه برداشت می‌شود که تهران پنجشنبه مرحله سوم کاهش تعهدات را انجام خواهد داد. البته به نظر نمی‌رسد با توجه به در جریان بودن مذاکرات برای اجرای خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری، ایران این گام را به نحوی بردارد که نقض فاحش برجام محسوب شود.