گزارش جدید کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نشان می‌دهد که از سال ۱۳۸۴ به این سو، در حدود یازده درصد بر تعداد معلولان در این کشور افزوده شده است. براساس این گزارش که روز یکشنبه ۸ فروردین ماه به نشر رسید، در حال حاضر در افغانستان نزدیک به چهارونیم میلیون (۴۴۷۵۸۰۰) فرد دارای معلولیت زندگی می‌کنند. این تعداد از افراد دارای معلولیت، ۱۴ درصد نفوس افغانستان را در بر می‌گیرند. در حالی که در سال ۱۳۸۴ درصدی افراد دارای معلولیت در افغانستان ۲.۷ درصد بود.
عمده‌ترین عامل افزایش معلولین در افغانستان جنگ است. براساس گزارش کمیسیون حقوق بشر افغانستان، در حدود ۴۱ درصد از افراد دارای معلولیت بر اثر جنگ به این وضعیت دچار شده‌اند. بیشترین سهم را نیز در این میان انفجار مین در اختیار دارد. نزدیک به ۷۰ درصد این افراد دچار معلولیت و نقض عضو شده‌اند که بیشتر شامل دست و پا می‌شود. نزدیک به ۲۰ درصد این افراد نیز دچار نقض حواس فیزیکی مانند از دست دادن حس شنوایی، بینایی یا چشایی شده‌اند.
با این حال ۱۴ درصد جمعیت افغانستان که جنگ آنان را دچار معلولیت کرده است، از بیشترین امکانات ساده زندگی محروماند. کمیسیون حقوق بشر افغانستان در ۲۲ استان افغانستان با تعدادی از این افراد دارای معلولیت مصاحبه کرده است. نزدیک به ۴۰ درصد از افراد دچار معلولیت که در این مصاحبه شرکت کرده‌اند، می‌گویند که آنان در جامعه و خانواده مورد خشونت، تحقیر و آزار قرار می‌گیرند. بخش عمده‌ای از این افراد همچنین گفته‌اند که از حمایت دولت و خانواده نیز محروماند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بخش عمده‌ای از این افراد از حق کار نیز محروم شده‌اند. نزدیک به ۷۰ درصد از افرادی که با کمیسیون حقوق بشر مصاحبه کرده‌اند، گفته‌اند که از حق کار محروماند و این محرومیت به دلیل تبعیض در ادارات دولتی، عدم اجازه خانواده، بی‌سوادی و عدم اجرای قوانین است. با این که دولت افغانستان به تمام ادارات دولتی دستور داده است تا در استخدام‌های خود حتما افراد دچار معلولیت را در نظر داشته باشند و حتی کمیسیون اصلاحات اداری در سامانه امتحانات خود برای استخدام کارمند در ادارات دولتی، ۵ امتیاز اختصاصی را برای افراد دارای معلولیت در نظر گرفته است، با این حال هنوز روند استخدام افراد دارای معلولیت به صورت قابل قبول پی‌گیری نشده است.
البته افراد دارای معلولیت از حق آموزش نیز تا حد زیادی محروماند. بیش از ۷۰ درصد از کسانی که مصاحبه شده‌اند، می‌گویند که از حق آموزش محروم بوده‌اند. این محرومیت به دلیل ممانعت خانواده، نپذیرفتن مدارس، مشکلات اقتصادی، نبود تسهیلات لازم و تا حدی هم عدم علاقه‌مندی به دلیل بالا رفتن سن است.
با این حال حق دسترسی به خدمات بهداشتی و سلامت تا حدی خوب بوده است. تنها ۱۸ درصد از مصاحبه شونده‌ها گفته‌اند که از خدمات بهداشتی محروماند. اما آنانی که گفته‌اند به خدمات بهداشتی دسترسی دارند، از برخورد تبعیض‌آمیز کارکنان درمانی شکایت کرده‌اند.
با این که قانون حقوق و امتیاز‌های افراد دارای معلولیت در افغانستان نافذ است. اما نزدیک به نصف افرادی که مصاحبه کرده‌اند، می‌گویند از امتیاز حقوق خود محروم بوده‌اند. کمیسیون حقوق بشر می‌گوید تنها در سال ۱۳۹۹ در حدود ۱۵۶ پرونده نقض حقوق افراد دارای معلولیت به ثبت رسیده است.
با این حال با آن که جنگ عامل اصلی معلولیت بخش قابل ملاحظه‌ای از مردم در افغانستان است اما هیچ گونه جایگاهی برای این افراد در روند صلح افغانستان در نظر گرفته نشده است. کمیسیون حقوق بشر در کنار این که از طرف‌های درگیر جنگ خواسته است تا برای کاهش معلولیت مردم جنگ را خاتمه دهند، همچنین می‌خواهد تا جایگاه این افراد به عنوان قربانیان اصلی جنگ و منازعه، در روند صلح افغانستان تثبیت شود و همچنان به عنوان یک گروه دخیل در منازعه، آنان را در روند صلح دخیل کند.
در واقع و در حال حاضر هیچ کس در مذاکرات صلح به عنوان نماینده‌های مستقیم قربانیان جنگ در افغانستان حضور ندارد. اما تاکید تیم مذاکره‌کننده دولت افغانستان بر ختم سریع جنگ و آتش‌بس پایدار، خواسته اصلی افراد دارای معلولیت در افغانستان است. با این حال هنوز مشخص نیست که در صورت ختم جنگ، چه کسی حقوق از دست رفته افراد دارای معلولیت را که دلیل اصلی‌اش هم منازعه بوده جبران خواهد کرد. یا اصلا این حقوق از دست رفته جبران خواهد شد یا خیر.
