دولت فرانسه روز جمعه اعلام کرد که نان باگت را نامزد وارد شدن به فهرست «میراث فرهنگی ناملموس» یونسکو کرده است تا بکوشد این نماد فرانسوی‌ها را در سطح جهانی به رسمیت برساند.

شبکه «فرانسه ۲۴» ضمن گزارش این خبر نوشت: «کلاه بِره و حلقه سیر دور گردن این روزها بیشتر کلیشه است تا واقعیت اما هنوز هم در سراسر فرانسه و هر روز می‌توان دید که مردم این نان‌های طول و دراز را زیر بغل می‌زنند.»

به گزارش وب‌سایت «پلنتیوسکوپ» هر سال حدود ۱۰ میلیارد باگت در فرانسه مصرف می‌شود — یعنی ۳۲۰ نان در هر ثانیه.

فرانسه حتی بهار سال گذشته که وارد دوران اکید قرنطینه هم شده بود همچنان نانوایی‌ها و شیرینی‌پزی‌ها را باز نگاه داشت.

پس شاید باید از این غافلگیر شویم که وزارت فرهنگ فرانسه پیش از این خواهان ثبت رسمی باگت نشده است؛ اما سنت‌ها و هنرهای متعدد فرانسوی‌ها باعث می‌شود انتخاب این‌که چه چیزی به یونسکو ارائه شود سخت باشد. از جمله سایر عناوینی که امسال انتخاب شده بودند بام‌های مشهور پاریس و یک جشن محلی در استان جورا بودند اما فرانسه در نهایت نان باگت را برای معرفی برگزید.

یونسکو، بخشی از سازمان ملل که مقر آن در پاریس است، تصمیم خود در این مورد را در اواخر سال ۲۰۲۲ اعلام می‌کند.

فرانسوی‌ها فی‌الحال با ثبت ۲۳ مورد در فهرست «میراث فرهنگی ناملموس» در جایگاه دوم قرار دارند. جایگاه اول متعلق به چین است که ۴۲ مورد دارد. ایران نیز با ۱۶ مورد در جایگاه هفتم قرار دارد. بعضی عناصر البته می‌توانند به نام بیش از یک کشور ثبت شوند. مثلا نوروز، که در سال ۲۰۱۶ ثبت شد، به نام مجموعا دوازده کشور از ایران و افغانستان تا ترکیه و هندوستان ثبت شده است.

از جمله مواردی که فرانسه ثبت کرده است هنر «قوش‌بازی» (که «قوش‌داری» یا «بازداری» هم نامیده می‌شود) است که به نام مجموع هجده کشور ثبت شده؛ از فرانسه، آلمان و اسپانیا تا سوریه، امارات متحده عربی و عربستان سعودی. جشن‌های تابستانی آتش در کوهستان‌های پیرنه و کوهنوردی در آلپ از دیگر عناصری هستند که به طور مشترک به نام فرانسه و برخی سایر کشورها ثبت شده‌اند. از مواردی که انحصارا به نام فرانسه ثبت شده‌اند می‌توان به موسیقی مالویای جزیره رئونیون در اقیانوس هند، غذای فرانسوی و رژه مذهبی قدیسان کاتولیک در شهر لیموزین اشاره کرد.

نقالی، لنج‌سازی، سفر زیارتی به کلیسای تادئوس مقدسِ استان آذربایجان غربی (از قدیمی‌ترین کلیساهای جهان)، کمانچه، مینیاتور، نان لواش، ردیف موسیقی ایرانی، فرش‌بافی کاشان، فرش‌بافی استان فارس، تعزیه، ورزش پهلوانی و زورخانه، موسیقی بخشی‌های خراسان، مراسمِ قالی‌شویان مشهد اردهال، چوگان و دوتار دیگر عناوین این فهرست هستند که مشترکا یا به تنهایی به نام ایران ثبت شده‌اند.

در میان کشورهای منطقه ما ترکیه با ۲۰ مورد در جایگاه پنجم قرار دارد و پیشتاز است. پس از آن ایران با ۱۶ مورد است و بعد از آن کشور کوچک جمهوری آذربایجان با ۱۵ مورد. در میان کشورهای عربی، امارات با ۱۱ مورد پیشتاز است و سپس مراکش و عمان با ۱۰ مورد و الجزایر و عربستان سعودی با ۸ مورد.

جالب این‌جا است که برخی کشورها مثل آمریکا و کانادا یک مورد هم در این فهرست ندارد.

وزارت فرهنگ فرانسه در توئیتر ضمن معرفی نان باگت گفت که «این سنت غذایی، بخشی از زندگی عادی است که اکثریت عظیم مردم در آن شرکت می‌کنند و آن‌را امری بدیهی قلمداد می‌کنند اما در واقع به مثابه خود یک میراث محسوب می‌شود.»

وزارت فرهنگ در ضمن به کاهش نانوایی‌ها در سراسر کشور بخصوص مناطق روستایی اشاره کرد.

این وزارتخانه گفت: «در سال ۱۹۷۰ ۵۵ هزار نانوایی تخصصی وجود داشت (یعنی یکی به ازای هر ۷۹۰ شهروند) که امروز به ۳۵ هزار (یعنی یکی به ازای هر ۲۰۰۰ شهروند) رسیده است. نان باگت امروز اغلب تولید صنعتی می‌شود.»

تاریخ یک نان

نان باگت امروز شاید فرانسوی‌ترین غذای عالم محسوب می‌شود اما مثل بسیاری محصولات دیگر تاریخش مشخص نیست. نام «باگت» در سال ۱۹۲۰ به آن داده شد. در این هنگام بود که قانون جدیدی تصویب شد و اعلام کرد که چنین نانی باید حداقل ۸۰ گرم وزن و حداکثر ۴۰ سانتیمتر طول داشته باشد.

برخی می‌گویند نان‌های بلند در قرن هجدهم (قرنی که سال‌های آخر آن با انقلاب فرانسه تمام شد)‌ رایج بودند. برخی دیگر می‌گویند نان باگت تنها پس از اختراع اجاق بخاری توسط آگوست زانگ، نانوای اتریشی، در دهه ۱۸۳۰ به بازار آمد.

یکی از قصه‌های رایج این است که ناپلئون دستور داد نان را باریک و بلند بسازند تا سربازان بتوانند آن‌را به راحتی به جنگ ببرند.

برخی دیگر می‌گویند نان باگت زاده ماجرای ساخت متروی پاریس در اواخر قرن نوزدهم است: چون تکه کردن و تقسیم این نان راحت‌تر است و کارگران می‌توانستند آن‌را بدون دعوا و بدون نیاز به چاقو قسمت کنند.

سازمان یونسکو هر سال حدود ۱۰۰ مورد به فهرست «میراث جهانی نالمموس»‌ اضافه می‌کند. یکی از مهم‌ترین شرایط این است که هنر یا سنتِ مورد نظر توسط تعداد مشخصی از انسان‌ها همچنان مورد استفاده باشد؛ که در مورد باگت شکی در این نیست.

فرهنگ سونا در فنلاند، جشن فانوس‌های کره جنوبی و رقابت چمن‌زنی در بوسنی و هرزگوین از سایر عناوینی هستند که امسال به یونسکو ارائه شده‌اند.