اخبار پیش‌بینی زلزله یا وقوع آن در استان تهران همیشه جزء جنجالی‌ترین مطالبی بوده‌اند که موردتوجه افکارعمومی قرار گرفته‌اند. اما آبان‌ماه سال ۱۳۹۸ مسئولان سازمان زمین‌شناسی و نقشه‌برداری ایران در خصوص موضوعی هشدار دادند که از آن با عنوان «زلزله خاموش» یاد شده بود. این مسئولان اشاره کردند فرونشست زمین را باید جدی گرفت و هر چه زودتر برای آن تدابیر مؤثری اندیشید. تأکید کارشناسان نیز این بود که فرونشست «مرگ تدریجی» سرزمین ایران است.

ایران روی خط فرونشست زمین

مسعود شفیعی، رئیس سازمان نقشه‌برداری ایران در خصوص وخامت مناطقی که در معرض خطر فرونشست هستند، توضیح داد که «پدیده فرونشست وابسته به تغییرات سطح سفره‌های آب زیرزمینی است و در ایران، به‌خصوص تهران این تغییر سطح بسیار جدی است.»

همچنین یحیی جمور، معاون فنی سازمان نقشه‌برداری نیز در یک نشست خبری در باره فرونشست، خطرات ناشی از آن و اقداماتی که مسئولان دراین‌رابطه انجام داده‌اند سخن گفت.

جمور توضیح داد که «نرخ فرونشست در همه‌جا یکسان نیست، به‌عنوان‌مثال در جنوب و جنوب غرب تهران از سال ۶۸ تا ۸۴ به بیش از سه متر برآورد شده، در گرگان سالانه شش سانتیمتر و در منطقه» فرودگاه امام «۸.۱ سانتیمتر در سال است. به گفته جمور در دشت طوس مشهد کاهش ارتفاع به شدت مشهود است.»

فرونشست در ایران رها شده به حال خود

بر اساس داده‌های سازمان نقشه‌برداری، بیشترین نرخ فرونشست در تهران مربوط به جنوب و جنوب غرب، جنوب شرق به‌ویژه در مناطق ورامین و قرچک است.

علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هم تصریح کرده است: «هیچ اقدام پیشگیرانه برای رفع این معضل اندیشیده نشده است و قانونی برای مقابله با متخلفان حوزه ساختمان‌سازی که اقدام به هدایت غیراصولی آب در زیرزمین می‌کنند، وجود ندارد.»

گزارش‌های اخیراً نیز خبر از گسترش فرونشست در مناطق جنوب و جنوب غربی تهران تا میدان انقلاب و فرودگاه مهرآباد و «کج شدن مقبره شاه عبدالعظیم» می‌دهند، در همین گزارش‌ها به تجربه فروریزش زمین درگذشته در خیابان‌های شهران، پیامبر، میدان قیام و مولوی اشاره شده است.

سال‌های پیش رو، آغاز فرو نشست‌های بزرگ

طبق گفته کارشناسان در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۵ فرونشست‌ها در کشور ما به اوج می‌رسد. آخرین تحقیقات «مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران» نیز درباره تغییرات عمودی سطح زمین در استان تهران نشان داده است، شدت فرونشست سالانه زمین از ۱۱ سانتی‌متر در سال ۱۳۸۳ به ۱۴ سانتی‌متر در سال ۱۳۸۷ افزایش یافته و در سال‌های اخیر به کمتر از ۱۲ سانتی‌متر رسیده، اما طی سال‌های آینده از ۱۸ سانتی‌متر در سال نیز فراتر خواهد رفت.

حالا رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هم با اشاره به طرح‌های مربوط به کاهش مخاطرات تأسیسات نفتی در مقابله با فرونشست، گفته است: «موضوع فرونشست از سال ۱۴۰۰ به بعد تأثیر خودش را روی بسیاری از تأسیسات مهم کشور نشان خواهد داد. سال ۱۴۰۰ فرو نشست‌های مهیب و پرتلفات در راه است.»

«محمد شکرچی‌زاده» رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در مراسم امضای تفاهم‌نامه همکاری مرکز با سازمان زمین‌شناسی و پژوهشگاه صنعت نفت تأکید کرده است: «در حال حاضر در بحث زلزله و فرونشست با مسائل بسیار جدی در کشور مواجه هستیم که نیازمند توجه ویژه است. در زمان وقوع زلزله، تأسیسات نفتی می‌تواند به شدت تحت تأثیر قرار گیرد و خسارت‌ها نیز قطعاً بالاست.»

این اظهارنظر در حالی به‌عنوان هشدار مجدد در خصوص آغاز فرو نشست‌های بزرگ اعلام می‌شود که مردم تهران و شهرهای مختلف ایران تابه‌حال شاهد تصاویر هولناکی از فروریزش زمین بوده‌اند. حفره‌هایی عمیق که یکباره قربانیان را در خود بلعیده‌اند.

در کلان‌شهرها، ساخت‌وسازهای بی‌رویه استفاده بدون حساب و کتاب از آب‌های زیرزمینی مناطق وسیعی را با تخریبی غیر قابل ترمیم فرونشست روبرو کرده است.