دونالد ترامپ در روز ۲۰ ژانویه از کاخ سفید خواهد رفت و قدرت را به جو بایدن ۴۶امین رییس جمهور منتخب آمریکا تحویل خواهد داد.

وقایعی که تا روز تحویل قدرت و مراسم تحلیف اتفاق خواهد افتاد، افت و خیزهایی است که تاثیری در انتقال قدرت در کشوری که نهادهای دموکراتیک آن بسیار قدرتمند و قانون حاکم و ناظر بر نظام آن است، نخواهد داشت. اما چگونگی اداره ایالات متحده آمریکا در چهار سال در پیش رو، در دوره جو بایدن، موضوع مهمتری است که کمتر به آن پرداخته شده است.

دولت آقای بایدن، میراث‌دار اقتصادی درهم شکسته از ویروس کرونا و بخش بزرگی از مردم ناراضی و بی‌اعتماد آمریکا خواهد بود که باور دارند در انتخابات تقلب شده است.

بی‌اعتمادی بخشی از جمعیت که نمایندگانی از آنها خیابان‌های منتهی به کنگره آمریکا را روز چهارشنبه هفتم ژانویه مسدود کردند و به ساختمان‌های دولتی یورش بردند، شهروندان کشوری هستند که آقای بایدن باید در چهار سال آینده بر آنها ریاست کند. باور این افراد بر اساس گفته های رییس جمهور فعلی آمریکا آقای دونالد ترامپ شکل گرفته است که همچنان نیز بر موضع خود اصرار می ورزد.

آقای ترامپ از روز به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۶ تا روزهای پایانی دوران ریاست جمهوری خود، با چالش ها و موانع متعددی روبه‌رو شد که بخش بزرگی از آنها، موضوعات داخلی و درگیری‌های مداوم با نمایندگان حزب دموکرات بود و بخشی نیز به مسائل بین‌المللی و رفتار او در سیاست خارجی مربوط می‌شد.

از ترک پیمان تغییرات اقلیمی پاریس گرفته تا خروج از توافق هسته‌ای ایران، خروج از سازمان فرهنگی یونسکو و  شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد گرفته تا مشکلات عدیده با ناتو، و از جنگ تعرفه‌‌ای با اتحادیه اروپا و نزاع اقتصادی با چین، از فراز و نشیب روابطش با ترکیه تا  بیرون رفتن از پیمان منع گسترش سلاح‌‌های استراتژیک با روسیه (سالت)، همگی مسائل مهمی است که پرونده کاری‌شان روی میز جو بایدن قرار خواهد گرفت.

آقای ترامپ به رغم درگیری با سران حزب دموکرات، در دو سال اول ریاست جمهوری خود توانست رشد اقتصادی آمریکا و سطح اشتغال در این کشور را بالا ببرد.

اگر شیوع ویروس کرونا اقتصاد آمریکا را زمین گیر نکرده بود، مقابله با چین و جنگ تجاری با پکن می توانست تاثیری ماندگار و عمیق در موفقیت طرح‌های اقتصادی او در کارنامه‌اش باشد.

دو هفته دیگر، آقای جو بایدن زمام قدرت را به دست خواهد گرفت، اما رویکرد فعلی آمریکا به چین با جابه‌جایی قدرت در آمریکا تغییری نخواهد کرد. سئوال‌های بسیاری در مورد چگونگی انتشار ویروس کرونا از چین وجود دارد و هنوز نهادهای اطلاعاتی و امنیتی گزارش‌های خود را در اختیار کنگره و سنای آمریکا نگذاشته اند. (سازمان بهداشت جهانی نیز به ‌تازگی درباره عدم همکاری دولت چین با بازرسان این سازمان، گزارشی منتشر کرده بود).

آقای بایدن از یک سو باید نظم، امنیت و اعتماد را به جامعه آمریکا بازگرداند و از سوی دیگر آشفتگی‌های ایجاد شده در سیاست خارجی دولت پیشین را رفع و رجوع کند.

برای این کار، چهار سال زمان کافی است؟

آقای ترامپ در چهار سالی که گذشت، درگیری‌های فراوانی اما از جنس دیگر را تجربه کرد. از اتهام ضد و بند با روس‌ها و تقلب در انتخابات سال ۲۰۱۶ و دخالت روسیه در انتخابات آمریکا، تا اتهامات جنسی و اخلاقی که در سطح وسیع در رسانه ها مطرح شد؛ از پرداخت حق‌السکوت به زنانی که با آنها رابطه جنسی داشت، تا پخش گفتگوی تلفنی‌اش با رییس جمهوری اوکراین که او را در دسامبر ۲۰۱۹ به استیضاح کشاند.

ترامپ سومین رییس جمهور تاریخ ایالات متحده بود که در مجلس نمایندگان این کشور استیضاح می شد و اتهامش سوء استفاده از قدرت بود.

در سه سال اول دوران ریاست جمهوری ترامپ، هفته‌ای نبود که عکس او یا مطالبی درباره حماقت‌های رییس جمهور و یا رسوایی‌های منسوب به او از سوی رسانه های نزدیک به دموکرات ها منتشر نشود.

دیدن و خواندن و خندیدن به این مطالب شاید برای برخی از مردم آمریکا عادی شده بود، اما برای آقای ترامپ هرگز عادی نشد. درگیری‌های روزمره‌اش با مجلس نمایندگان و پیامدهای آن نگذاشت تا آب خوش از گلوی کسی در این چهار سال پایین برود.

حالا آقای ترامپ می‌رود و کنگره‌ای همسو با رییس جمهوری منتخب، و سنایی که در وضعیتی متعادل، ۵۰ دموکرات و ۵۰ جمهوری‌خواه در آن عضو هستند را به رییس جمهوری منتخب می‌سپارد.

اما اقداماتی که دولت بایدن باید بی‌درنگ در دستور کار خود قرار دهد آسان به نظر نمی رسد، هر چند که سنا و کنگره نیز از او حمایت کنند.

مشکلات بین‌المللی از یک سو و دلجویی از جمعیتی چند میلیونی از آمریکایی‌هایی که باور دارند در انتخابات تقلب شده و بایدن نتیجه انتخابات را دزدیده است، چالش‌هایی دشوار به نظر می‌آیند.

برای آقای ترامپ حداقل دو سال طول کشید تا ادعای دخالت روسیه و تقلب در انتخابات سال ۲۰۱۶ دست از سرش بردارد (هر چند که هنوز سایه آن بر سرش سنگینی می کند).

اینک این پرسش در مقابل جو بایدن قرار گرفته: چقدر زمان لازم است تا اعتماد چند ده میلیون شهروند را به دست بیاورد؟

به مصاف چین و روسیه و پرداختن به برنامه هسته ای ایران که می رود تا موجب تنش بزرگی در منطقه شود، از چالش های بزرگ سیاست خارجی دولت بایدن خواهد بود، اما در کنار آن موضوعات بسیار مهم دیگری نیز هست که باید فورا به آنها بپردازد.

توان رییس جمهوری منتخب برای بازسازی آنچه که تخریب شده، و زمان کوتاه چهار ساله‌ای که در اختیار دارد، باعث می‌شود که از امروز به این سئوال فکر کنیم: در این چهار سال، چه کارهایی را می‌تواند به سرانجام  برساند؟