محمد نوری، صدای خاطرات چندین نسل 

«جان مریم» مشهورترین ترانه خواننده‌ای است که طی پنج دهه، حدود ۳۰۰ ترانه‌ و تصنیف اجرا کرد

مراسم تشییع محمد نوری (۱۱ مرداد ۱۳۸۹) - عکس از ابوالفضل سلمان‌زاده/ خبرگزاری مهر

«برای آن‌هایی که خاطره دارند از این آهنگ و برای بچه‌های شما که فردا خاطره داشته باشند...»

این جملاتی بود که محمد نوری بعد از سال‌ها دوری از صحنه، در نخستین کنسرت پس از انقلابش پیش از اجرای «جان مریم» بر زبان آورد. ترانه «جان مریم» با شعری از خود نوری و آهنگسازی کامبیز مژدهی، از معروف‌ترین ترانه‌های اوست، اثری که محمد نوری را به خواننده‌‌ای مشهور تبدیل کرد. اما «جان مریم» تنها ترانه خاطره‌انگیز او برای نسل ما و نسل‌های پیشین و پسین ما نیست.

ااز میان حدود ۳۰۰ ترانه‌ و تصنیفی که او در طول پنج دهه فعالیت هنری اجرا کرد و برایمان به یادگار گذاشت، بسیاری معروف و ماندگار شده‌اند، ازجمله «کهکشان عشق»، «آرزوها»، «رنج دوران»، «شالیزار»، «ای ایران»، «آوازهای سرزمین خورشید»، «صدای ساز مرد چوپان»، «ای وطن»، «مبارک باد»، «تولدت مبارک»، «جان مریم» و... 

محمد نوری اول دی‌ماه سال ۱۳۰۸ در شهر رشت متولد شد و پس از گذراندن هنرستان تئاتر، برای تحصیل در رشته ی زبان و ادبیات انگلیسی به دانشگاه تهران رفت.

نخستین استاد او در آواز ایرانی اسماعیل مهرتاش بود و بعدتر تئوری موسیقی علمی شامل سلفژ، نُت و نوازندگی پیانو را در «هنرستان عالی موسیقی» از مصطفی کمال‌پورتراب، سیروس شهردار و فریدون فرزانه آموخت. استادهای او در آواز کلاسیک نیز اولین باغچه‌بان و فاخره صبا بودند.

محمد نوری خوانندگی را از دهه بیست شمسی شروع و در دوران فعالیتش یازده آلبوم منتشر کرد. در این آلبوم‌ها از اشعار بسیاری از شاعران معاصر ازجمله نیما یوشیج، فریدون مشیری، فروغ فرخزاد، حمید مصدق، یدالله رویایی، نادر ابراهیمی، شیون فومنی، فریدون توللی و حسین منزوی و تعدادی از ترانه‌سرایان بنام همچون تورج نگهبان و اردلان سرافراز استفاده کرده و گاهی نیز خود دست به ترانه‌سرایی زده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

نوری در آثار خود بیش از دیگران با آهنگسازان سرشناسی چون محمد سریر، فریبرز لاچینی و شهرام گلپریان همکاری کرد که در این میان دوستی و همکاری‌اش با محمد سریر عمیق‌تر و طولانی‌مدت‌تر از بقیه شد. 

محمد سریر دی‌ماه ۱۳۹۸ در یادمان نودمین زادروز محمد نوری که در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد، در بخشی از سخنرانی خود گفت: «او یک استثنا در موسیقی ایران بود. او در حوزه موسیقی فولکلور ایران نیز فعالیت می‌کرد و با آن آشنا بود و حتی قطعاتی را نیز به آذری خوانده بود با اینکه آن زبان را نمی‌دانست. او به ادبیات ایران اشراف و با شاعران بزرگ ارتباط داشت.»

نوری علاوه‌بر اشراف به ادبیات و شعر معاصر فارسی، از معدود خوانندگان ایرانی بود که به زبان انگلیسی تسلط داشت و به گفته اطرافیانش، گاهی قطعات خارجی را با ترجمه اجرا می‌کرد. او چند كتاب هم ترجمه كرده و به‌گفته خودش، ترجمه‌ها و داستان‌هایی هم در مجلاتی مانند نگین، سخن، آدینه، سپید و سیاه و دنیای سخن منتشر کرده است. در بعضی رسانه‌ها آمده که محمد نوری رمان «درخت شیطان» نوشته «یرژی کوشینسکی» نویسنده لهستانی-آمریکایی را نیز ترجمه کرده است. 

محمد نوری پس از سال‌ها دوری از اجرای صحنه‌ای موسیقی، نخستین کنسرت خود را پس از انقلاب ۵۷، در سال ۱۳۸۰ به نفع بیماران سرطانی برگزار کرد و  در سال  ۱۳۸۵ به عنوان چهره ماندگار موسیقی ایران انتخاب و معرفی شد.

او پس از مدتی جدال با بیماری سرطان خون، شامگاه نهم مردادماه ۱۳۸۹ در بیمارستان جم تهران درگذشت.  پیکر صدای خاطرات چندین نسل از ایرانیان در قطعه هنرمندان بهشت‌زهرای تهران به خاک سپرده شده است.

بیشتر از موسیقی