قیمت نفت «برنت» و «وست تگزاس اینترمدییت» به ترتیب با ۵۲ دلار و ۴۹ دلار به ازاء هر بشکه، به بالاترین میزان خود پس از ماه‌ها رکود رسید. علت این افزایش قیمت، بخشی مربوط به برنامه‌های واکسیناسیون کووید-۱۹ است که پیش‌بینی می‌شود زندگی را به حالت عادی برگرداند. با این حال، ناظران بازار هنوز هم نسبت به بهبود وضع اقتصادی، به ویژه در نیمه نخست ۲۰۲۱ محتاطانه سخن می‌گویند.

استدلال آنان این است که فرآیند واکسیناسیون، زمانبر است و مدت زمانی به طول می‌انجامد تا اثری مشخص داشته باشد. همچنین، آنها به روند رو به افزایش موارد ابتلا اشاره می‌کنند که باعث ایجاد مجدد محدودیت‌ها در آمریکا و اروپا شده است. چنین احتیاطی از سوی ناظران، به رغم آن بوده است که میزان تقاضای نفت در آسیا، عمدتا چین، رو به افزایش است.

آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش خود در سال ۲۰۲۱، کاهش رشد تقاضا را برای نفت پیش‌بینی کرده است. به طریقی مشابه، اوپک نیز در گزارش ماهانه خود که هفته گذشته منتشر شد، از میزان انتظار خود جهت افزایش تفاضای نفت کاسته است. درباره میزان تقاضای نفت این اجماع وجود دارد که با جهانی‌شدن دسترسی به واکسن کرونا، نیمه دوم سال ۲۰۲۱، شاهد رشد تقاضا خواهیم بود.

تجدیدنظر آژانس انرژی در میزان رشد تقاضای نفت

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش اخیر خود، پیش‌بینی در رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۲۱ را با ۱۷۰ هزار بشکه کمتر در روز، مورد تجدید نظر قرار داد. به عبارت دیگر، این آژانس پیش‌بینی کرده است در سال ۲۰۲۱ تقاضا برای نفت، حدود ۵.۷ میلیون بشکه در روز رشد خواهد داشت نه ۵.۹ میلیون بشکه در روز.

میزان تقاضای نفت در سال ۲۰۲۰، در روز ۹۱.۲ میلیون بشکه تخمین زده شده است که ۸.۸ میلیون بشکه در روز کمتر از سال ۲۰۱۹ است. کاهش پیش‌بینی تقاضای نفت از سوی آژانس انرژی، عمدتا به دلیل تقاضای پایین سوخت در صنایع هوایی است (سوخت جت و نفت سفید). آژانس اشاره کرده است کاهش درآمدها و جمع‌شدن بدهی‌ها که در دوره همه‌گیری کرونا روی مردم و شرکت‌ها تأثیر گذاشته نیز، در پایین آمدن رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۲۱ نقش دارد.

اوپک نیز محتاط است

در گزارش اخیر اوپک که ماهانه منتشر می‌شود نیز پیش‌بینی رشد تقاضا با کاهش ۳۵۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۱، نسبت به پیش‌بینی قبلی، به ۵.۹ میلیون بشکه در روز رسیده است. بدین ترتیب، اوپک انتظار دارد میزان تقاضای نفت از ۸۹.۹۹ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۰ به ۹۵.۸۱ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۱ افزایش پیدا کند، که نسبت به پیش‌بینی قبلی کمتر است.

این گزارش دلیل کاهش رشد را تردید درباره تأثیرات کووید-۱۹ و وضعیت میزان تقاضای سوخت حمل‌ونقل بازار کار، در کشورهای پیشرفته عضو سازمان همکاری اقتصادی در نیمه نخست ۲۰۲۱ دانسته است. انتظار می‌رود پیش‌بینی زمستانِ متعادل‌تر در نیم‌کره شمالی که برخی سازمان‌های هواشناسی گزارش داده‌اند نیز، در کاهش تقاضا برای سوخت گرمایشی اثر بگذارد.

عدم رعایت برنامه کاهش تولید از سوی اوپک‌پلاس از شوق افزایش قیمت نفت

تحلیلگران هشدار می‌دهند که خوشحالی ناشی از افزایش قیمت نفت ممکن است باعث شود کشورهای عضو اوپک‌پلاس، تعهدات خود نسبت به کاهش تولید نفت را کمتر رعایت کنند. این گروه پیشتر در ماه جاری، توافق کرد عرضه نفت را از اول ژانویه به میزان محدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد. این در حالی است که برنامه قبلی این بود که افزایش تولید را به ۱.۹ میلیون بشکه در روز برساند. اعضاء اوپک‌پلاس قرار است دوباره در روزهای سوم و چهارم ژانویه، با تشکیل جلسه تصمیم بگیرند که آیا تولید را در ماه فوریه تا ۵۰۰ هزار بشکه بیشتر در روز افزایش دهند یا نه.

بالاتر رفتن قیمت نفت ممکن است به برخی از کشورهای عضو اوپک‌پلاس که مدافع افزایش تولید هستند (به طور مشخص کشورهایی مثل عراق که به درآمدهای بیشتر نیاز مبرم دارند) قدرت استدلال بیشتری بدهد. افزون بر این، اعضاء اوپک‌پلاس، به نفع خود نمی‌دانند اجازه دهند قیمت نفت بیش از حد افزایش پیدا کند (یعنی به سمت بشکه‌ای ۶۰ دلار برود) زیرا این به نفت آمریکا قدرت بیشتری می‌دهد که به عرصه بازگردد.

بنابراین، اگر قیمت نفت به رشد سریع خود ادامه دهد، اوپک‌پلاس ممکن است تصمیم بگیرد افزایش تولید را سریع‌تر از برنامه اولیه در پیش بگیرد. در صورتی که تقاضای نفت در آمریکا و اروپا به سرعت کافی بالا نرود، این امر می‌تواند در توازن جهانی ایجاد اشکال کند.

در حال حاضر، به نظر می‌رسد میزان تقاضای نفت در آسیا بالا است. تحلیلگران به نرخ بالای حمل‌ونقل نفت از خلیج فارس به آسیا اشاره می‌کنند که طی هفته‌های اخیر از روزی ۲ هزار دلار به روزی ۱۲ هزار دلار جهش پیدا کرده است.