در حالی‌که نبرد میان آذربایجان و ارمنستان شدت می‌گیرد و تصاویر منتشر شده از آتش‌سوزی‌ها و انفجارات جنگ در قره‌باغ، میزان قدرت تخریب سلاح‌های اسرائیلی را به نمایش می‌گذارد، در تل‌آویو بحث در باره ماهیت معاملات تسلیحاتی و چگونگی ادامه روابط با آذربایجان که برای اسرائیل از اهمیت امنیتی بسیاری برخوردار است، ادامه دارد.

به‌رغم این‌که عوامل متعددی وجود دارد که اسرائیل را وادار به حفظ روابط دوستانه با آذربایجان می‌کند، اما مقامات امنیتی و نظامی اسرائیل در پژوهش‌های خود، ایران و تروریسم بین‌المللی را به عنوان مهم‌ترین انگیزه‌های مطرح می‌کنند که منجر به گسترش تعلقات تل‌آویو و باکو می‌شود، زیرا آذربایجان با توجه به موقعیتش در همسایگی ایران، می‌تواند نقش بازدارنده را در برابر بزرگترین دشمن اسرائیل ایفا کند. افزون بر آن، حفظ روابط میان تل‌آویو و باکو، مسیر گسترش همکاری‌های اطلاعاتی میان دو کشور را هموار می‌کند، به ویژه این‌که برخی منابع آگاه گزارش‌های را منتشر کرده اند مبنی بر این‌که آذربایجان توانسته است در پرتو اطلاعات اسرائیل، مانع اجرای عملیات خرابکارانه در کشور شود.

از سوی دیگر، مقامات تل‌آویو عقیده دارند که حضور گسترده آذری‌ها در ایران می‌تواند اسرائیل را برای دستیابی به آگاهی‌های اطلاعاتی کمک کند. همچنان دو کشور روابط تجاری گسترده دارند و صادرات اسرائیل به آذربایجان شامل تجهیزات پزشکی، فناوری‌های پیشرفته، ابزار کشاورزی است و البته ۴۰ شرکت در اسرائیل در زمینه‌های یادشده فعالیت دارند.

عامل دیگری که دو کشور را به هم پیوند می‌دهد، اقامت ده‌ها هزار تن یهودی در آذربایجان است و بیشتر آنها در باکو زندگی می‌کنند. البته هر دو کشور از تجربیات و امکانات یکدیگر بهره‌برداری می‌کنند، طوری که اسرائیل از تجربه آذربایجان در مورد نحوه کار و سرمایه‌گذاری در منابع گازی که در دریای مدیترانه کشف کرده است استفاده می‌کند.

با توجه به وضعیت حاکم در منطقه، بحث و تبادل نظر میان مقامات اسرائیلی در مورد درگیری‌های اخیر در قره‌باغ ادامه داشته و این مسئله مطرح است که تل‌آویو با مسئله تأمین سلاح و تجهیزات جنگی به آذربایجان که برای کشتار مردم ارمنستان و از بین بردن هدف‌های مهم و حیاتی استفاده می‌شود، چگونه برخورد کند.

یکی از عمده‌ترین توصیه‌های ارائه شده به تصمیم‌گیرندگان در اسرائیل، توسط نیروهای امنیتی، اتخاذ سیاست محتاطانه و همکاری در پشت صحنه با هر دو کشور (آذربایجان و ارمنستان) است و این توصیه‌ها شامل تلاش برای دستیابی به تفاهم در مورد تأخیر صادرات سلاح به آذربایجان در جریان نبرد با ارمنستان است. البته ارمنستان، سفیر اسرائیل در ایروان را در اعتراض به ارسال جنگ‌افزارهای اسرائیلی به آذربایجان به وزارت امور خارجه فراخوانده است.

قابل ذکر است که اسرائیل با ارمنستان نیز روابط دیپلماتیک و دوستانه دارد و دو کشور در موارد متعددی همسویی و مواضع مشترک دارند و در این میان می‌توان به موضع مشترک ایروان و تل‌آویو در قبال مسئله نسل‌کشی ارمنی‌ها توسط ترکیه اشاره کرد. افزون برآن، پس از آن‌که در نتیجه سیاست‌های اردوغان، روابط میان ارمنستان و ترکیه رو به وخامت گرایید، ارمنستان روابط خود را با اسرائیل گسترش داد. با این حال، اسرائیل تا به حال در مورد اعتراف به قتل عام مردم ارمنستان به عنوان پاسخی به سیاست‌های اردوغان مردد است، زیرا این اقدام مطمئناً روابط اسرائیل با ترکیه را به چالش می‌کشد.

در آذربایجان، سیاستگذاران از چگونگی استفاده از سلاح‌های اسرائیلی در نبرد علیه ارمنستان خودستایی و فخرفروشی می‌کنند و با رسانه‌های اسرائیلی مصاحبه می‌کنند. از جمله، حکمت حاجی‌یف، معاون رئیس جمهوری آذربایجان در مصاحبه‌ای با شبکه خبری "والا" گفت که ارتش کشورش در جنگ با ارمنستان از پهپادهای ساخت اسرائیل، به ویژه پهپادهای انتحاری اسرائیل استفاده می‌کنند. وی افزود: نیروهای آذربایجان وابستگی بسیاری به پهپادهای دارند که از اسرائیل دریافت می‌کنند. این پهپادها نه تنها برای بمباران بلکه برای جمع‌آوری اطلاعات نیز به کار می‌رود و برجسته‌ترین آنها پهپاد "کامی‌کازه" است که در اوایل ماه جاری مورد استفاده قرار گرفت. حاجی‌یف ضمن توصیف از کارایی پهپادهای"کامی‌کازه" گفت: مهندسان و سازندگان اسرائیلی که این پهپادهای طراح و تولید کرده اند، شایسته قدردانی هستند.

البته حاجی‌یف زمانی در این مورد اظهار نظر کرد که از جریان انتقال سلاح‌های اسرائیلی به آذربایجان پرده‌برداری شد و هواپیمایی آذربایجان پروازهای متعددی را به پایگاه هوایی «اودا» در جنوب اسرائیل انجام داده، سلاح‌ها و تجهیزات جنگی را به آذربایجان انتقال دادند. گفته می‌شود بیشتر سلاح‌های که به آذربایجان منتقل شده است تجهیزاتی است که در عملیات هوایی و زمینی به کار برده می‌شود و ارتش آذربایجان صدها پهپاد پیشرفته اسرائیل را نیز دریافت کرده است. در این میان، یک پهپاد جدید است که اسرائیل از ذکر ویژگی‌های آن خودداری می‌کند و این پهپاد احتملا نوع فوق پیشرفته است که دقت بالایی در تعیین هدف دارد.

قابل ذکر است که اسرائیل پس از روسیه، به عنوان دومین صادرکننده سلاح به آذربایجان به شمار می‌رود که صادرات آن به ده‌ها میلیارد دلار می‌رسد. بزرگترین معامله تسلیحاتی که میان آذربایجان و اسرائیل صورت گرفت، ارزش ان حدود ۱.۶ میلیارد دلار بود که شامل فروش پهپادهای پیشرفته و سامانه‌های ماهواره‌های نظامی بود. ارزش سلاح‌ها و تجهیزات جنگی که اسرائیل تا اویل سال ۲۰۱۹، به آذریایجان فروخته است بالغ بر ۵ میلیارد دلار می‌شود.

طبق گزارش سازمان صادرات محصولات امنیتی وزارت امنیت اسرائیل، حدود ۶۰ درصد واردات محصولات امنیتی آذربایجان از اسرائیل تأمین می‌شود و در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، اسرائیل ۱۷ درصد از تجهیزات جنگی خود را به آذربایجان صادر کرده است.

البته اسرائیل هشتمین کشور صادر کننده اسلحه در جهان به شمار می‌رود و صادرات آن شامل سیستم‌های رادار، تجهیزات جنگی هوایی، بمب افکن‌ها، سامانه‌های پدافند هوایی و پهپادها است. در سال ۲۰۱۹، شرکت‌های امنیتی اسرائیل توافقنامه هایی به ارزش بیش از ۷ میلیارد دلار را با کشورهای خارجی به امضا رساندند.

در اواخر ماه سپتامبر گذشته، مقامات اسرائیلی دو قرارداد بزرگ تسلیحاتی را امضا کردند که بر اساس آن، جمهوری چک چهار باتری موشکی زمین به هوای "اسپایدر" رافائل را به ارزش تخمینی ۴۳۰ میلیون دلار از اسرائیل خریداری خواهد کرد. افزون بر آن، در هفته گذشته، ارتش ایالات متحده اولین باتری سامانه گنبد آهنین از دو باتری که برای انتقال به ارتش آمریکا توافق کرده بود را دریافت کرد.

درآمد صادرات امنیتی اسرائیل در سال ۲۰۱۸، حدود ۷.۵ میلیارد دلار برآورد شده است و علاوه بر شرکت‌های خصوصی که در زمینه ساخت و صادرات اسلحه فعالیت می‌کنند، ۱۶۰۰ تاجر دارای مجوز صادرات سلاح به خارج از اسرائیل هستند. افزون بر آن‌که ده‌ها فروشنده سلاح‌های اسرائیلی در کشورهای جهان سوم زندگی می‌کنند و این افراد در اغلب روابط بسیار نزدیکی با دولت‌ها و مقامات محلی آن کشورها دارند.