نفتکش پوسیده در ساحل یمن، چشم‌انداز فاجعه زیست‌محیطی

این نفتکش با بیش از یک میلیون بشکه نفت خام پنج سال است رها شده است

نفتکش پوسیده در دریای سرخ یمن (عکس آرشیوست) - Saleh Al-OBEIDI / AFP

یک نفت‌کش زنگ‌زده به نام «سافر» اکنون بیش از پنج سال است که در ساحل دریای سرخ یمن در آبراه نفتی راس عیسی رها شده است. این نفت‌کش به تدریج در حال پوسیدگی است و دریای سرخ را با نشت ۱.۱۴ میلیون بشکه نفت خام روی آن تهدید می‌کند. در سپتامبر، عربستان سعودی به شورای امنیت سازمان ملل هشدار داد که نشت نفت خام در منطقه عبور و مرور کشتی‌ها در حدود ۵۰ کیلومتری محل لنگر انداختن کشتی رو به پوسیدگی دیده شده است. عکس‌های ماهواره‌ای گرفته شده توسط شرکت «پلنت» نیز تایید کرد نفت خام حدود چهار هفته پیش از این نفت‌کش ۴۴ساله نشت کرده است. گرچه این نشت از آن زمان تاکنون متوقف شده است ولی هر لحظه امکان بروز انفجاری مهیب یا نشت شدید نفت در آب دریا وجود دارد. کارشناسان هشدار دادند که بروز چنین اتفاقی به یکی از بدترین فجایع طبیعی و انسانی مبدل خواهد شد.

نفت‌کش مذکور در جنگ داخلی گیر افتاد

نفت‌کش سافر یک انبار شناور ذخیره نفت خام است که در دریای سرخ لنگر انداخته است. این نفت‌کش در سال ۱۹۷۶ به دست شرکت هیتاچی زوسن ژاپن ساخته شد. در سال ۱۹۸۷ وقتی تحت مالکیت دولت مرکزی یمن درآمد به یک انبار ذخیره نفت خام تبدیل شد و در ساحل این کشور لنگر انداخت تا از محل استخراج نفت در شهر مارب آن را صادر و ذخیره کنند. در سال ۲۰۱۵ طی جنگ داخلی در این کشور، نیروهای حوثی کنترل ساحل را به دست گرفتند که محل لنگر انداختن سافر بود.

از زمان پیروزی نیروهای حوثی بر دولت در صنعا در سال ۲۰۱۴، کشور یمن در یک جنگ داخلی تمام‌عیار افتاده است. مداخله اتحادی نظامی به رهبری عربستان سعودی در سال ۲۰۱۵ باعث احیای قدرت دولت این کشور شد.

از سال ۲۰۱۵ که جنگ شدت گرفت، سافر با ۱.۱۴ میلیون بشکه نفت خام روی عرشه، در دریای سرخ رها شده است. نفت خام به موضوعی مورد نزاع بین دولت مرکزی یمن و نیروهای حوثی مبدل شد و هر دو ادعای مالکیت نفت خام کشور و این نفت‌کش را دارند. با ادامه نزاع، وضعیت این نفت‌کش هم به نحوی قابل توجه رو به پوسیدگی رفت و باعث شد خطر ترک برداشتن کشتی یا بروز انفجاری در لوله‌های بخار آن بیشتر شود. به گزارش سازمان ملل، در اثر نشت سابق کشتی، آب شور دریا همینک نیز در حال ورود به این نفت‌کش است.

در ماه سپتامبر بعد از گزارش نشت نفت‌کش، عربستان سعودی هشداری خطاب به شورای امنیت سازمان ملل صادر کرد و اظهار داشت لوله‌ای که به این نفت‌کش متصل است احتمالا از جای ثابت خود در بستر دریا جدا شده و اکنون روی سطح دریا شناور است. در این هشدار عربستان آمده است که فرسایش نفت‌کش به مرحله‌ای خطرناک رسیده و تهدیدی جدی برای منطقه است.

با این حال اما به خاطر درگیری ادامه‌دار بین نیروهای حوثی و دولت مرکزی یمن، دسترسی به این نفت‌کش هنوز بسیار محدود است. اکنون سال‌هاست که سازمان ملل درصدد است تا به این نفت‌کش دسترسی یابد و به تعمیر آسیب‌های آن بپردازد، اقدامی نظیر خالی کردن نفت خام موجود در آن و یدک کردن این کشتی به محلی امن. سازمان ملل هنوز منتظر جواز جنبش حوثی برای انجام این کار است. اما حوثی‌ها تمایل زیادی به انجام این کار ندارند، چرا که در نظر آنان این کشتی عاملی برای مذاکره و امتیاز گرفتن از دولت مرکزی یمن است.

یک انفجار دیگر مانند بیروت

بعضی از ناظران خطر سافر را با انفجار اخیر در بندر بیروت مقایسه می‌کنند چرا که آن جا هم هشدارهای مداوم درباره خطر انفجار مواد منفجره که بدون تمهیدات ایمنی لازم انبار شده بود، نادیده گرفته شد.

مرگ و تخریب حاصل از انفجار بیروت باعث افزایش نگرانی‌ها شد که حادثه‌ای مشابه ممکن است در ساحل غربی یمن نیز اتفاق افتد. کارشناسان هشدار داده‌اند که نفت خام انبار شده در عرشه سافر که سال‌ها بدون تهویه هوا آن‌جا باقی مانده، خطر انفجار شدیدی را ایجاد می‌کند و این بار این حادثه فقط به بدترین نشت نفت خام طول تاریخ و فاجعه محیط‌زیستی بزرگی ختم نخواهد شد بلکه عواقب مخرب شدیدی نیز برای یمن خواهد داشت که همینک نیز با بحران انسانی وخیمی دست و پنجه نرم می‌کند.

سازمان ملل هشدار داده است این نفت‌کش ممکن است باعث نشت نفت خام به میزان چهار برابر نفتی شود که در فاجعه اگزون والدز در ساحل آلاسکا در سال ۱۹۸۹ نشت کرد. این امر باعث آسیب به زندگی موجودات دریازی، اختلال در خطوط ارسال نفت خام در دریای سرخ و آسیب به اقتصادهای منطقه خواهد شد. تحقیقی که به سفارش سازمان ملل انجام شده است همچنین دریافت نشت نفت خام ممکن است باعث ورود آسیب جدی به ماهیگری در سراسر ساحل دریای سرخ یمن شود که منبع اصلی درآمد و زندگی ساکنان مناطق ساحلی است و باعث افزایش شدید قیمت مواد غذایی و سوخت شود و هزاران چاه آب آشامیدنی را آلوده خواهد کرد. این اتفاق همچنین باعث مرگ صدها نوع از پستانداران دریازی، لاک‌پشت دریایی، مرغ‌های ماهی‌خوار، و صخره‌های مرجانی بکر منطقه خواهد شد که فاجعه‌ای وحشتناک خواهد بود.

بیشتر از اقتصاد