با آماده شدن نیروهای مصر و ترکیه در این هفته، احتمال درگیری مسلحانه بین این دو کشور بر سر یک شهر کلیدی لیبی بیش از پیش بالا رفته است.

مجلس فرمانبردار مصر در آخرین ساعات روز دوشنبه، با رأی‌گیری مخفی پشت درهای بسته، به پیشنهاد رئیس جمهور عبدل فتاح السیسی مبنی بر انجام عملیات نظامی در حمایت از سرلشکر خلیفه حفتر رأی مثبت داد. بر اساس گزارش‌ها، آقای السیسی روز دوشنبه در گفتگویی با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، تلاش کرد از واشینگتن بخواهد آنکارا را مجاب به عقب‌نشینی کند.

در همین حال، ترکیه و متحدان لیبیایی اش در حکومت وفاق ملی که از سوی جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شده.، در لیبی با انتقال سلاح‌های زرهی سنگین و سربازان به نزدیکی جبهه شهر سرت برای یک نبرد احتمالی موضع‌گیری کردند. سرت شهر مرکزی لیبی است که دروازه ورود به تأسیسات نفتی مستقر در شرق این کشور محسوب می‌شود.

لیبی پس از سرنگونی حکومت طولانی مدت معمر قذافی در جنگ مورد حمایت ناتو در سال ۲۰۱۱ وارد درگیری‌های پی در پی شده است. نیروهای مسلح عربی لیبی تحت فرماندهی سرلشکر حفتر و دولت وفاق ملی و نیروهای پیش از آن برای گرفتن قدرت بیش از ۶ سال به جنگ و کشتار پرداختند.

جنگ بر سر شهر سرت، موطن قذافی، امروزه به جبهه‌ای بین دو محور اصلی در خاورمیانه نیز تبدیل شده است. در یک سو رژیم‌های خودکامه مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی قرار دارند، که مورد حمایت روسیه و فرانسه هستند، و از نیروهای مسلح عربی حفتر پشتیبانی می‌کنند. و در سوی دیگر دولت‌های پوپولیست اسلامی ترکیه، قطر و طرابلس لیبی نشسته‌اند.

آقای حفتر داشت پیروز میدان می‌شد که ترکیه اوایل امسال به مداخله نظامی پرداخت و با استفاده از پهپادهای جنگی و جاسوسی پیشرفته ساخت داخل، سیستم‌های دفاعی هوایی و نقشه‌های جنگی در سطح ناتو، ورق را به نفع خود چرخاند.

روز دوشنبه وزیر دفاع قطر، خالد بن محمد العطیه، وزیر دفاع ترکیه، حلوصی آکار، و وزیر امور داخلی لیبی، فتحی باشاغا، در خصوص رویارویی احتمالی در آنکارا تشکیل جلسه دادند. ترکیه با ارسال سلاح به لیبی و انتقال هواپیماهای ترابری به پایگاه تازه تسخیر شده الوطیه برای نفوذ فرانسه از طریق دریا ایجاد مانع کرده است.

به گفته یوروک ایسیک، تحلیل‌گر آزاد اطلاعات که حرکات هواپیماها و کشتی‌ها ترکیه را از نزدیک نظارت می‌کند «اوضاع هیچ وقت در طول عمرم به این شکل نبوده است.این احتمالا حداکثر قابلیت پرواز ماست. نه این که خیلی خوب اجرا می‌شود، بلکه بی‌نهایت خوب اجرا می‌شود.»

تصاویر ویدیویی که در اینترنت منتشر شده، کاروان کامیون‌ها در نزدیکی شهر مصرات و چند شهر دیگر را نشان می‌دهند که پر از سربازان دولت وفاق ملی بوده و به سوی شهر ابوقرین، در فاصله ۹۰ دقیقه‌ای سرت، در حرکت هستند. رسانه‌های ترکیه از اعزام چند فروند موشک‌انداز تی ۱۲۲ زکریا و ضدهوایی کرکوت در نزدیکی سرت خبر دادند.

مصر با چالش لجستیکی دشوارتری مواجه است. مرز شرقی مصر یک روز با این شهر فاصله دارد. جت‌های جنگنده مصر امکانات محدودی داشته و نمی‌توانند برای نیروی زمینی پوشش هوایی تأمین کنند.

مجلس مستقر در شرق لیبی، که تحت نفوذ سرلشکر حفتر قرار دارد، از احتمال مداخله مصری‌ها استقبال کرده است. اما السیسی اشاره کرده تهدید مداخله نظامی مصر به جهت منصرف کردن هجوم نیروهای مورد حمایت ترکیه به سرت و شهر جنوبی جفره بوده است. جفره نیز یکی دیگر از جبهه‌های درگیری نظامی است.

کریم سالم، کارشناس لیبی در مرکز مطالعات حقوق بشر قاهره، که یک سازمان حمایتی مستقر در ژنو است، می‌گوید «فکر نمی‌کنم مصر وارد جنگ شود. حتی اگر از شرق وارد شوند، جنگ نمی‌کنند. فعلا قصدشان این است که از دو طرف فشار بیاورند تا سرت و جفره از حضور نظامی خالی شوند.»

تهدید به مداخله نظامی باعث شده تا بازیگران بین‌المللی دوباره روی مسأله لیبی متمرکز شوند. آلمان، فرانسه و ایتالیا روز شنبه با انتشار بیانیه‌ای متعهد شدند ممنوعیت تسلیحاتی را، که امروزه از تمام طرف‌ها به راحتی نادیده گرفته شده، از طریق سازمان ملل برای مدتی طولانی اعمال کنند.

میرت مبروک، دانشجوی مؤسسه خاورمیانه در واشینگتن، روز دوشنبه طی یادداشتی نوشت «هیچ کس خواهان افزایش تنش‌ها در لیبی نیست. تهدید خشونت تصاعدی، با ظرفیت تبدیل شدن به یک جنگ تمام عیار نیابتی دیگر، ممکن است صرفا لنگیزه‌ای شود برای رسیدن به توافقات سیاسی.»

اما نیروهای وفادار به دولت وفاق ملی بارها گفته‌اند که در استانه ورود به سرت هستند و مقامات ارشد علنی گفته‌اند فقط منتظرند تا فرمان حمله از ترکیه صادر شود. مقامات آنکارا مذاکراتی را برای خروج سربازان روس از سرت و جفره با طرف‌های خود در مسکو آغاز کرده‌اند اما به نظر می‌رسد گفتگوها به بن‌بست رسیده است.

آقای ایسیک با در نظر گرفتن محاسبات سیاست داخلی ترکیه و آن چه در لیبی روی زمین اتفاق می‌افتد، عملیات سرت را «ناگزیر» می‌داند. این شهر آخرین پایگاه بزرگ پیش از رسیدن به «هلال نفتی» لیبی است، که شامل پالایشگاه، تأسیسات انبار و پایانه‌های صدور نفت به راس لانوف، برگا و الصدر می‌باشد.

به گفته وی «آنها از فرصتی که در سرت دارند بهره‌برداری خواهند کرد. شاید بتوانند با روسیه به توافقاتی عجیب و غریبی برسند. اما هر چه باشد (حفتر) را بیرون می‌اندازند. عملیات قبلا شروع شده و برای متوقف کردن آن خیلی دیر است.»