اگه شوهرم بخواد، می‌تونه بره سر کار!
همه چیز از همین جمله کوتاه شروع شد. یک توییت به‌ظاهر ساده، داغ دل هزاران زن ترک را در شبکه اجتماعی توییتر باز کرد. آن‌ها شروع کردند به بازی با کلمات و کلیشه‌های جنسی در فرهنگ و زندگی روزمره ترکیه را به چالش کشیدند.
جمهوری ترکیه یکی از معدود کشورهای خاورمیانه است که زنان در قانون جایگاه بهتری نسبت به دیگران دارند. منع قانونی ازدواج کودکان و چند زنی، نادیده گرفتن قوانین شرعی در مناسبات حقوقی و ارجحیت دادن به حقوق شهروندی در ترکیه از یادگارهای مصطفی کمال آتاتورک است. پر بیراه نیست اگر بگوییم او تصویر مرد ترک سنتی که زنان را نادیده می‌گیرد شکست. لطیفه عشاقی همدم و همسرش و صابیحا گوکچن دخترخوانده او نقاط روشن زندگی‌اش بودند.
اما چرا سال‌ها پس از مرگ او و بعد از دهه‌ها اجرای قوانین حمایت از زنان، هنوز زنان ترک این‌چنین خود را تحت فشار می‌بینند؟
طبق آمار گروه جلوگیری از زن‌کشی (Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu ) از ۴۷۴ زنی که در سال گذشته در ترکیه به قتل رسیده‌اند، ۲۱۸ نفر توسط شوهر و ۱۰۱ نفر توسط اقوام نزدیکشان کشته‌شده‌اند.
دعواهای ناموسی هنوز در ترکیه یکی از عوامل اصلی خودکشی زنان است.
بعد از قدرت گرفتن احزاب اسلام‌گرا در ترکیه، زمزمه‌های برگشتن به روزگار خوش گذشته که «کانون خانواده ترک» گرم بود بلند شد. اردوغان نخست‌وزیر سابق و رئیس‌جمهور حاضر ترکیه بارها زنان ترکیه را برای فرزند آوری بیشتر خطاب قرارداد و بر وظیفه مادری آن‌ها تأکید کرده است. شاید به همین دلیل یکی از خطوط پررنگ توییت‌های زنان نیز دراین‌باره بود.
آن‌ها با مخاطب قرار دادن مردان به آن‌ها میگویند که فضیلتی بالاتر از پدری کردن نیست و مردان بهتر است به‌جای آنکه دنبال تحصیل یا پیدا کردن شغل باشند در خانه به درس‌ومشق بچه‌ها رسیدگی کنند. مردان نباید با پوشیدن شلوارک‌های بدن‌نما و نمایش مدل لباس و موی خود باعث تحریک زنان شوند. ببینید چقدر آمار تجاوزها بالاست! مردها باید جایگاه خود را بدانند!
حساب کاربری شهرداری شیشلی، در استانبول، با پیوستن به این جریان مژده داد: به‌زودی اتوبوس صورتی برای مردان راه‌اندازی خواهد شد.
شهرداری استانبول نیز نوشت که شرکت اتوبوس‌رانی برای امنیت و آسایش مردانی که شب دیروقت به خانه برمی‌گردند، به راننده اتوبوس اجازه می‌دهد که در خارج از ایستگاه هم توقف کند.
بسیاری از ستارگان سینما و سرگرمی، نویسندگان و سیاستمداران نیز در همراهی زنان ضرب‌المثل‌های قدیمی ترکیه را این بار با چاشنی طنز ضد مرد بازنویسی کردند.
فرهنگ و ادبیات ایران و ترکیه از بسیاری از جهات به هم شبیه هستند، همانند ادبیات فارسی، بسیاری از حکایت‌ها و ضرب‌المثل‌های ترک با رویکردی ضد زن، توانایی، مهارت و دانایی او را انکار می‌کنند یا به سخره می‌گیرند. محدوده زندگی او را در چهارچوب کانون خانواده دیده و هرگونه اعتراض را با چوب حیا و عفت و ناموس می‌رانند.
البته این تنها زنان نیستند که از این ماجرا صدمه‌دیده‌اند. مردان زیادی نیز که احساس می‌کنند این کلیشه‌های جنسی ضد زن، زندگی آن‌ها را به‌عنوان یک مرد تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را ناخواسته در یک موقعیت نابرابر قرار می‌دهد نیز به این جریان پیوسته‌اند.
باریش، پسر جوان ترک در یک توییت نوشت: ساکت باش! مثل مردها داداردودور نکن!
“Kes sesini. Erkek gibi dırdır yapma.” #erkekyerinibilsin
— Barış Atay (@barisatay) June 5, 2020
پسر جوان دیگری در پاسخ نوشته: انگار وارد حمام زنانه شدیم!
مثال‌های دیگری از زبان مردان، نشان داد این روایت‌های زنانه_مردانه در فرهنگ امروز ترکیه تنها زنان را قربانی نمی‌کند. بلکه مردان جوان بسیاری نیز احساس می‌کنند برای نشان دادن الگوی «مرد قوی و باابهت ترک» تحت‌فشار هستند وزندگی فردی و اجتماعی آن‌ها زیر فشار قضاوت گروهی دیگران است.
ترکیه با اینکه سابقه حضور زنانی چون تانسو چیلر در بالاترین مناصب سیاسی را دارد اما هنوز تا رسیدن به برابری جنسیتی راهی طولانی در پیش دارد. یکی از اعضای حزب جمهوریخواه ترکیه با طعنه به رویکرد احزاب به حضور زنان در مبارزان انتخاباتی نوشت: در انتخابات آینده، ما قطعاً در هر منطقه یک نامزد مرد خواهیم داشت. ما از مردان در سیاست فقط استفاده تزیینی نمی‌کنیم.
راه رسیدن به برابری جنسیتی در ترکیه، هرچند کوتاهتر از بقیه زنان خاورمیانه ای است اما آسان‌تر نیست.
