آغاز عصر جدید در روابط چین و روسیه

چین و روسیه با همکاری یکدیگر در زمینه مسائل بین‌المللی، سیاست مشابهی را دنبال می‌کنند

شی جین‌ پینگ رئیس‌جمهور چین با هدف گسترش روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور در سفری رسمی سه روزه در روسیه به سر می‌برد. اهمیت این سفر زمانی آشکار می‌شود که هر روز ابعاد جنگ تجاری چین و آمریکا بزرگتر می‌شود. چین بزرگترین شریک تجاری روسیه است. روابط دو کشور در سال‌های اخیر نوسان زیادی نداشته و هر دو طرف سعی بر گسترش روابط داشته‌اند. وزارت خارجه چین در ماه آوریل، روابط کنونی دو کشور را در «بهترین سطح خود در تاریخ» توصیف کرده بود. شی جین‌پینگ پیش از سفر خود به روسیه با تاکید به اهمیت روابط چین و روسیه اذعان کرد: «اعتماد متقابل چین و روسیه در مسائل سیاسی مختلف ریشه‌دار است و دو طرف از منافع اصلی و نگرانی‌های عمده یکدیگر حمایت می‌کنند.»

حجم تجارت چین و روسیه

آماری که هفته جاری توسط کرملین منتشر شد، نشان می‌دهد حجم تجارت بین دو کشور در سال گذشته با ۲۵ درصد افزایش به رقم ۱۰۳ میلیارد دلار رسیده است. افزایش در میزان حجم تجارت دو کشور تا حد زیادی به خاطر افزایش قیمت نفت بود. طبق آمار دفتر آمار ملی چین، صادرات چین به روسیه در سال ۲۰۱۸ با ۹.۱ درصد افزایش به  ۴۵.۸ میلیارد دلار و واردات از روسیه با ۳۹.۴  درصد افزایش به ۵۶.۵ میلیارد دلار افزایش داشته است.

اکثر صادرات روسیه به چین مواد اولیه، از جمله محصولات مرتبط با انرژی است، که طبق آمار منتشر شده بیش از ۷۰  درصد حجم تجارت دو کشور  را شامل می‌شود. در مقابل اکثر صادرات چین به روسیه تجهیزات، ماشین آلات و کالاهای مصرفی است. سرمایه گذاری مستقیم خارجی چین در سال ۲۰۱۷ در روسیه به۱۴۰ میلیون دلار رسید، که چین در نظر دارد با سرمایه‌گذاری در زیرساختارهای روسیه این رقم را نیز افزایش دهد.

خط لوله قدرت سیبری

روابط روسیه و چین از سال ۲۰۱۴ وارد مرحله جدیدی شده است. پس از الحاق کریمه به روسیه و اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه این کشور، ولادیمیر پوتین اعلام کرد که روسیه به دنبال تحریم‌های اقتصادی غرب و تلاش‌های دیگر برای انزوای روسیه که ناشی از الحاق کریمه و بحران  اوکراین است، به سمت آسیا حرکت می‌کند. در این راستا در يك دهه اخير، روابط انرژي چين و روسيه افزايش يافته و با احداث زيرساخت‌هاي مختلف، راه برای توسعه بيشتر داد و ستد انرژي ميان اين دو کشور هموارتر شده است.

قرارداد ساخت خط لوله قدرت سیبری در سال ۲۰۱۴ ميلادی ميان دو شركت گازپروم و سی‌ان‌پی‌سی به امضا رسيد. ظرفيت سالانه صادرات اين پروژه ۳۸ ميليارد متر مكعب تعيين شده و دوره قرارداد ۳۰ سال است. خط لوله «قدرت سیبری» بلندترین خطوط لوله گاز در جهان است و طبق برنامه زمان بندی شده تا پايان سال جاری افتتاح خواهد شد. اهمیمت این خط لوله زمانی مشخص‌تر می‌شود که بدانیم قرارداد آن زمانی به امضا رسید که روسیه به خاطر الحاق کریمه تحت تحریم بود و اقتصاد این کشور نیز تحت فشار تحریم‌ها قرار داشت.

قراردادهای امضا شده در جریان این سفر

در جریان سفر شی جین‌ پینگ به روسیه قراردادهای مهمی بین شرکت‌های دولتی و خصوصی دو کشور به امضا رسید، که از جمله می‌توان به امضای تفاهم‌نامه بین شرکت هوآوی، دومین سازنده بزرگ تلفن همراه و بزرگ‌ترین سازنده زیر ساخت‌های مخابراتی جهان، با شرکت ام تی اس روسیه و همچنین امضای قرارداد میان شرکت گاز پروم و نوواتک روسیه با شرکت سینوپک برای حضور فعال در بازار گاز  طبیعی چین بود.

سیاست مشترک پکن و مسکو در قبال برجام

تنش در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز در کنار تنش روز افزون بین ایران و آمریکا یکی از رئوس اصلی گفتگوی رهبران چین و روسیه بود. طرفین با اشاره به اهمیت برجام خواهان وفاداری ایران به مفاد برجام شدند. در بیانیه رسمی که پس از دیدار پوتین و شی جین‌ پینگ، در روز چهارشنبه ۵ می منتشر شد، آمده است: «هر دو طرف بر ضرورت حمایت از همکاری دوجانبه تجاری و اقتصادی خود با ایران تأکید می‌کنند و به شدت مخالف تحمیل تحریم‌های یک جانبه هر کشوری با توجه به قوانین داخلی خویش علیه کشور خاص هستند...»

  چین و روسیه با همکاری یکدیگر در زمینه مسائل بین‌المللی، از جمله بحران ونزوئلا، برنامه هسته‌ای کره شمالی و برنامه هسته‌ای ایران سیاست مشابهی را دنبال می‌کنند. هر دو کشور در مواقع ضروری برای حفظ منافع خویش در شورای امنیت سازمان ملل از حق وتو استفاده کرده‌اند. ژی پنک در مصاحبه  خود با  رسانه‌های روسیه با اشاره به سیاست مشترک روسیه و چین در مورد مسایل منطقه‌ای بویژه برجام و ایران گفت: «دیدگاه‌ها و مواضع چین و روسیه در مورد مساله هسته‌ای ایران همسو است و هر دو کشور امیدوارند که طرف‌های این اختلاف عاقلانه رفتار کنند و از خود خویشتنداری نشان دهند، گفتگو و مشورت را با هم آغاز کنند و حرارت وضعیت تنش زای کنونی را کاهش دهند.»

سرمایه‌گذاری شرکت‌های دولتی و خصوصی چین در میادین نفتی کشورهایی که چین از آنها نفت و گاز وارد می‌کند، جزو اصلی سیاست و امنیت انرژی این کشور است. سرمایه گذاری در میادین نفت و گاز این امکان را به چین می‌دهد تا در سیاست خارجی کشورهای تولید کننده انرژی تا حدی تاثیر گذار باشد.

 اقتصاد چین نیازمند تامین انرژی مورد نیاز از منابع و مسیرهای مطمئن است. روسیه در مورد صادرات انرژی منبع قابل اعتمادی برای چین بوده است. تنش و درگیری در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز امنیت انرژی و رشد اقتصادی چین را تهدید می‌کند، به همین خاطر چین در صدد ایفای نقش مهم‌تر در منطقه است.

منابع مالی شرکت‌های دولتی و خصوصی چین تا حد زیادی می‌تواند نیازهای مالی پروژه‌های انرژی روسیه را تامین کند. رهبران چین و روسیه امیدوارند تا در توسعه و اکشتاف منابع انرژی در قطب مشارکت داشته باشند. روسیه امیدوار است که منابع مالی و تکنولوژی چین جایگزین غرب برای توسعه میدان‌های نفت و گاز شود. همچنین روسیه علاقمند است با گشایش مسیر جدید دریایی از طریق قطب بتواند سهم بیشتری در بازار چین بدست آورد.

 تحریم صادرات نفت ایران فرصت مناسبی برای روسیه بود تا بتواند بخشی از سهم نفت ایران را در بازار جهانی نفت بگیرد. کاهش واردات نفت از ایران تاکنون تاثیر خاصی بر امنیت انرژی چین نداشته و این کشور توانسته از منابع  مختلف نفت مورد نیاز را وارد کند.

هم‌زمانی سفر شی جین‌ پینگ به روسیه با سفر دونالد ترامپ به انگلستان، هم در نوع خود جالب بود. رهبران چین و روسیه از سال ۲۰۱۳ بیش از۳۰ بار با یکدیگر دیدار داشته‌اند. افزایش حجم همکاری‌ها در کلیه بخش‌های صنعتی و اقتصادی دو کشور و همچنین اتخاذ سیاست‌های مشابه در برخی بحران‌های منطقه‌ای از نظر برخی کارشناسان، تلاش این دو کشور برای کاهش یک جانیه گرایی آمریکا عنوان شده است.

سفر اخیر رئیس جمهور چین به روسیه نه تنها به نزدیکی بیشتر روابط این دو کشور منجر خواهد شد، بلکه با فراهم شدن شرایط برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های خصوصی و دولتی چین در کلیه بخش‌های صنعت و تجارت روسیه بویژه بخش مخابرات و زیر ساختار، این امکان را برای چین فراهم خواهد کرد تا از ابزار سرمایه‌گذاری، در آینده بعنوان قدرت نرم خویش در روسیه بهره گیرد. از منظر روابط بین‌الملل وابستگی متقابل در روابط دو جانبه با روسیه، مطلوب دولت چین است. در سال‌های آتی با افتتاح پروژه خط لوله قدرت سیبری شاهد افزایش سهم روسیه در امنیت انرژی چین و همچنین افزایش حجم تجارت بین دو کشور خواهیم بود.

© The Independent

بیشتر از اقتصاد