اقدام مشترک بسیج و شهرداری‌های کشور برای گندزدایی سطوح از نخستین روزهای شیوع کرونا در ایران و با سر و صدای فراوان تحت عنوان «رزمایش دفاع بیولوژیک سپاه» آغاز شد.

بخش عمده‌ای از این اقدامات با هماهنگی قرارگاه بهداشتی امام رضا انجام شد که به دستور علی خامنه‌ای به ستادکل نیروهای مسلح تشکیل شده است. این قرارگاه، اقدامات بهداشتی بسیج در سطح محلات و تأمین مواد لازم برای گندزدایی معابر را هماهنگ می‌کند.

هم‌زمان با ایران کشورهای دیگر نیز بر اساس آنچه چین در شهر ووهان انجام داده بود، گندزدایی معابر عمومی و سطوح خارجی ساختمان‌ها را آغاز کردند.

بلافاصله پس از این اقدام، مقام‌های بهداشتی در کشورهای اروپایی نسبت به مؤثر بودن این اقدام بر کاهش انتقال ویروس کرونا ابراز تردید کردند و بهترین راه را شستشوی معابر شهری با شیوه‌های قبلی دانستند.

فرانسه یکی از نخستین کشورهایی که پس از ایتالیا این اقدام را به‌صورت گسترده در شهرهایش اجرایی کرده بود، این شیوه از گندزدایی را متوقف و اعلام کرد تحقیقات علمی انجام‌شده در مراکز بهداشتی آن کشور نشان داده که گندزدایی با محلول رقیق‌شده آب‌ژاول (وایتکس) نه‌تنها بر شیوع کرونا اثر نگذاشته بلکه آسیب‌های جدی به محیط‌زیست نیز وارد می‌کند.

پس از فرانسه، ایتالیا نیز این شیوه را کنار گذاشت.

فعالان محیط‌زیست و برخی از پزشکان در ایران نیز در میانه اجرای این رزمایش نسبت به اثرات آن هشدار دادند و خواستار توقف این شیوه از گندزدایی شهرها شدند.

برای نمونه ناصر کرمی، فعال محیط‌زیست و اقلیم‌شناس در حساب توییتر خود نوشت که وایتکس‌پاشی به در و دیوار شهرها اقدامی بی‌منطق و زیان‌بار و «ناشی از بی‌اطلاعی درباره زمینه‌های اصلی همه‌گیری کرونا» است.

حجم استفاده از وایتکس برای گندزدایی معابر در ایران بیش از دیگر کشورهای درگیر کرونا است. تنها در شهر کوچکی مانند ورامین به گفته سعید تاجیک، فرمانده سپاه این شهر، ۴۰۰ هزار لیتر از این محلول در ۲۰ روز نخست شیوع کرونا در خیابان‌های شهر پاشیده شده است.

در دیگر شهرها و استان‌های ایران نیز، سپاه و بسیج، ۵۷ هزار پایگاه این نیرو را برای وایتکس‌پاشی در شهرها و روستا‌ها تجهیز کردند. علاوه بر این پایگاه‌ها، گروه‌های دیگر نیز با استفاده از وسایل غیراستاندارد مانند پمپ‌های سم‌پاش، دست‌به‌کار شدند.  

در مقابل و از همان روزهای نخست انجام این رزمایش، برخی پزشکان نسبت به خطراتی که «کلر» به‌عنوان ماده پایه وایتکس برای ریه افراد ایجاد می‌کند هشدار دادند و گفتند که این شیوه از گندزدایی، غیراصولی است و هم برای فردی که این کار را انجام می‌دهد و هم کسانی که این ماده را استنشاق می‌کنند، خطرناک است.

کودکان بیشترین آسیب را از استنشاق کلر موجود در این گندزداها متحمل می‌شوند. آستانه خطر قرار گرفتن در معرض این ماده شیمیایی برای کودکان بسیار کوتاه و در حد چند دقیقه است. هرچند رقیق شدن وایتکس در آب میزان آسیب را کاهش می‌دهد ولی فقدان نظارت در فرآیند رقیق‌سازی این گندزدا‌ها، احتمال بالابودن میزان وایتکس به نسبت آب را افزایش می‌دهد.

هشدارهای فراوانی در مورد آسیب‌های ناشی از رها شدن این حجم از کلر در محیط‌زیست و از بین رفتن میکروارگانیسم‌های مفید و خشک‌شدن درختان نیز منتشر شد ولی اقدام جهادی نیروهای بسیج و شهرداری متوقف نشد.

حال و پس از دو ماه وایتکس‌پاشی در شهرهای ایران، سازمان بسیج اساتید و سازمان بسیج دانشجویی اعتراف کرده‌اند که این اقدام غیرموثر و آسیب‌زا است.

به‌رغم این اعتراف دیرهنگام، فعالیت گروه‌های جهادی برای وایتکس‌پاشی در شهرها همچنان ادامه دارد و مشخص نیست دستور توقف این «اقدام جهادی» چه زمانی صادر خواهد شد.