غیرت بهیر؛ شورشی پیشین در برابر شورشیان امروز

سرنوشت بهیر و گلبدین حکمتیار از همان آغاز به هم تنیده است

غیرت بهیر عمری را در شورش و آوارگی، گام به گام با گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی، سپری کرده است- MASSOUD HOSSAINI / AFP

غیرت بهیر که ۶۴ سال دارد و پزشک است، در استان شرقی پکتیکا به دنیا آمد. او عمری را در شورش و آوارگی، گام به گام با گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی، سپری کرده است. 

آقای بهیر ابتدا در قیام مجاهدین مورد حمایت پاکستان و غرب علیه دولت افغانستان که از پشتیبانی شوروی سابق برخوردار بود، به حزب اسلامی حکمتیار پیوست. او در تمام این چهل سال پر از فراز و نشیب کشور، چنان رابطه تنگاتنگی با حکمتیار بنا کرد که مورد اعتمادش قرار گرفت و سرانجام با دخترش ازدواج کرد. 

سرنوشت بهیر و حکمتیار از همان آغاز به هم تنیده است. هنگامی که نیروهای مجاهدین بر دولت مورد حمایت شوروی غلبه کردند، بهیر فرصت یافت وارد کابل شود. او که سابقه نویسندگی و تبلیغات حزب اسلامی را در کارنامه دارد، به عنوان نماینده آقای حکمتیار با کشورهای خارجی از جمله پاکستان و اتحادیه اروپا کار کرد. 

آقای بهیر با ظهور طالبان بیشتر وقتش را در اسلام‌ آباد سپری و از حزب اسلامی نمایندگی کرد. اما حملات یازدهم سپتامبر و تهاجم آمریکا به افغانستان که چرخش ۱۸۰ درجه ای سیاست پاکستان را در پی داشت، فضا برای حزب اسلامی تنگ تر شد. حکمتیار شورش دیگری را علیه آمریکا اعلام کرده بود و نیروهای پاکستانی زیر فشار آمریکا برای بازداشت افراد او دست به کار شدند. 

غیرت بهیر در ۳۰ نوامبر ۲۰۰۲ در یک عملیات امنیتی در خانه‌اش در اسلام آباد دستگیر شد. او همراه با گل رحمان، دیگر شبه نظامی افغان که گفته می شود با القاعده رابطه داشت، به نظامیان آمریکایی سپرده شدند. نیروهای آمریکایی آنها را به بازداشتگاه سیا و زندان بگرام منتقل کردند. آقای بهیر بدون محاکمه ۶ سال در زندان ماند. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

او درباره شکنجه در زندان آمریکایی ها می گوید:‌ «من نیمه برهنه رها شدم. روی کانکریت می خوابیدم. دستشویی من یک سطل بود. بلندگوها موسیقی کرکننده پخش می کردند. محافظان با ماسک هویت خود را پنهان و چراغ به دست رفت و‌ آمد می کردند.» 

آقای بهیر در این مدت به خاطر شکنجه و غذای ناکافی ۴۰ کیلوگرم وزن کم کرد. در حالی که گل رحمان دوست او در بازداشتگاه سازمان سیا از میان رفت، بهیر در سال ۲۰۰۸ آزاد شد و دوباره به اسلام آباد بازگشت. 

این بار او در لباس فعال صلح ظاهر شد و برای رسیدن حزب اسلامی به توافق با دولت افغانستان فعالانه کار کرد. سفرهایی به کابل داشت و با نمایندگان جامعه جهانی گفتگو کرد. 

او در سال ۲۰۱۰ عضو هیات مذاکره کننده صلح حزب اسلامی شد و دو سال بعد بار دیگر با آمریکایی ها دیدار رسمی انجام داد. اما این بار به عنوان مذاکره کننده صلح حزب اسلامی حکمتیار، تا زمینه قطع حملات حزب اسلامی و بازگشت رهبرش به کابل را فراهم کند.  

در نتیجه تلاش و اراده چندجانبه از جمله دولت افغانستان، جامعه جهانی و حزب اسلامی، سرانجام توافق صلح با گلبدین حکمتیار در سال ۲۰۱۶ امضا شد و چند ماه بعد رهبر حزب اسلامی در کابل حضور پیدا کرد. 

موافقتنامه صلح دولت افغانستان و حزب اسلامی افغانستان پس از دو سال مذاکره فشرده و بین اشرف غنی و گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی در میان رهبران سیاسی و جهادی افغانستان به امضا رسید. نقش غیرت بهیر در به انجام رساندن این توافق که مخالفان سرسختی داشت، خیلی موثر بود.

گلبدین حکمتیار شخصاً نتوانست در مراسم امضای این موافقتنامه حضور یابد اما از طریق ویدئو کنفرانس آن را امضا کرد و پیام ویدیویی او در مراسم پخش شد.

رییس‌جمهور در این مراسم پیام معنادار داشت. او گفت صلح بدون قیمت به‌دست نمی‌آید و تلاش برای رسیدن به مقصد صلح آسان نبود. آقای غنی گفت که شعله‌های جنگ را نسل جوان و کنونی روشن نکرده بلکه جنگ چند دهه قبل آغاز شد و خاموش نمودن این آتش بیشتر وظیفه‌ی نسل بزرگ‌تر است. 

از سوی دیگر حکمتیار هم گفت: «رسیدن به اهداف مقدس از طریق جنگ امکان پذیر نیست، همین‌طور رسیدن به صلح عادلانه نیازمند همت بلند، جرات، هوشیاری و اتحاد جنگ‌جویان است، صلح اگر نسبت به جنگ کاری دشوار نیست، کار آسانی هم نیست.» 

با تمام بدبینی هایی که نسبت به جنگ سالاران افغانستان به ویژه آقای حکمتیار وجود دارد، غیرت بهیر و تیم حکمتیار توانستند موافقتنامه صلح را در محور قانون اساسی افغانستان شکل دهند.

دستاورد حکمتیار بازگشت به کابل، آزادی زندانیان، امتیاز فعالیت سیاسی از جمله نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری و امید به داشتن زندگی قانونمند است. دستاورد افغانستان، حل یک جریان مسلح شورشی در جامعه کثرت‌گرا است. غیرت بهیر این تجربه را دارد که در هر دو طرف بازی ظاهر شود. این شورشی پیشین امروز فرصت یافته است تا فرصت مشابهی برای شورشیان مسلح طالبان فراهم کند.

بیشتر از