پشت پرده توافق غزه به روایت ترامپ: به نتانیاهو گفتم تو نمی‌توانی با جهان بجنگی

ترامپ با استفاده از ترکیبی از تهدید و وعده، توانست حماس را به پذیرش تبادل گروگان‌ها و اسرائیل را به توقف حملات وادار کند

در شامگاه شنبه ۴ اکتبر، دونالد ترامپ در تماسی تلفنی با بنیامین نتانیاهو اعلام کرد که «جنگ غزه تمام شده است». رئیس‌جمهوری آمریکا در مصاحبه با نشریه تایم گفت فرستادگانش با همکاری میانجی‌هایی از قطر، مصر و ترکیه موفق شده بودند توافقی برای پایان دادن به دو سال بمباران و درگیری به دست آورند. 

ترامپ در ادامه افزود به نتانیاهو گفته بود توافق روز دوشنبه به‌طور رسمی اعلام می‌شود و او باید آن را بپذیرد. ترامپ به نتانیاهو گفته بود: «بی‌بی، تو نمی‌توانی با جهان بجنگی. می‌توانی در نبردهای فردی بجنگی، اما جهان علیه توست.»

نتانیاهو ابتدا مخالفت کرده بود، اما ترامپ در آن تماس فهرستی از خدماتش به اسرائیل، از انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم و به‌ رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بلندی‌های جولان گرفته تا پیمان ابراهیم و مشارکت در حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران، را برشمرده بود. او گفت اگر نتانیاهو از امضای توافق خودداری می‌کرد، دیگر نمی‌‌توانست کنار نخست‌وزیر اسرائیل بایستد. 

استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، نیز گفت رئیس‌جمهوری در این تماس «کاملا صریح و قاطع» بود و به نتانیاهو گفت «تحمل هیچ چیزی غیر از این توافق را ندارد».

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در پایان تماس، نتانیاهو با طرحی دو مرحله‌ای موافقت کرد که آتش‌بس میان اسرائیل و حماس، آزادی گروگان‌های اسرائیلی در برابر زندانیان فلسطینی، ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه، عقب‌نشینی تدریجی نیروهای اسرائیلی از بخش‌هایی از نوار غزه و آغاز مذاکرات برای توافق نهایی را شامل می‌شد. 

این توافق نقطه‌ عطفی در ماموریت ترامپ برای «خاورمیانه مدرن» است. در ۹ ماه گذشته، ترامپ با حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران و هدف قرار دادن نیروهای نیابتی‌ جمهوری اسلامی، نفوذ تهران در منطقه را کاهش داده و مسیر را برای بازگشت آمریکا به مرکز تحولات خاورمیانه هموار کرده است. 

ترامپ همچنین تاکید کرد که این اقدام‌ها، از ترور قاسم سلیمانی در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش تا بمباران سه سایت هسته‌ای ایران در ژوئن، موجب شد تا اسرائیل و دشمنانش پای میز مذاکره بازگردند. او گفت: «هیچ رئیس‌جمهوری حاضر به انجام چنین کاری نبود. من بودم که این کار را کردم، و حالا خاورمیانه متفاوتی داریم.»

آتش‌بس هنوز شکننده است. حماس هنوز تمام اجساد گروگان‌های اسرائیلی را تحویل نداده و اسرائیل در واکنش، گذرگاه رفح را بسته است. در پی افزایش تنش‌ها، جی‌دی ونس، معاون ترامپ، برای حفظ ثبات توافق به منطقه اعزام شده است. 

در فاز دوم توافق، مسائلی مانند محدوده عقب‌نشینی نظامی اسرائیل، خلع سلاح حماس، نقش نیروهای حافظ صلح و تعیین دولت موقت در غزه مطرح است. دن شپیرو، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل، در گفت این خطر وجود دارد که منطقه وارد نوعی «درگیری منجمد» شود، وضعیتی که نیمی از غزه در کنترل اسرائیل و نیمی دیگر در کنترل حماس باشد و مردم را سرکوب کند، بدون اینکه بازسازی واقعی صورت بگیرد.

سیاست ترامپ در خاورمیانه بر پایه ترکیبی از قدرت سخت و هنر معامله بنا شده است. او روابط آمریکا با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر را تقویت کرده است و انتظار دارد عربستان سعودی تا پایان سال به پیمان ابراهیم بپیوندد.

ترامپ در گفت‌و‌گو با تایم از قصدش برای بازدید از غزه و نظارت بر برنامه بازسازی خبر داد و گفت چشم‌انداز او ایجاد شبکه‌ای اقتصادی میان اسرائیل و کشورهای عرب همسایه است که خطوط راه‌آهن از مدیترانه تا خلیج فارس، توافق‌‌های تجارت آزاد و همکاری در حوزه انرژی را شامل می‌شود.

ترامپ در ادامه گفت‌وگو توضیح داد نقشه کلی توافق در سفرش به سازمان ملل شکل گرفت، زمانی که با سران کشورهای عربی دیدار کرد و از آنان خواست برای پایان دادن به درگیری همکاری کنند. نمایندگان عربستان سعودی، اردن، ترکیه و قطر از چارچوب توافق حمایت کردند و به گفته مقام‌های آمریکایی، ترامپ با استفاده از ترکیبی از تهدید و وعده، توانست حماس را به پذیرش تبادل گروگان‌ها و توقف حملات وادار کند. او در مصاحبه با تایم گفت: «به آن‌ها گفتم دیگر مرحله‌به‌مرحله در کار نیست، تمام گروگان‌ها را آزاد می‌کنید.»

ترامپ در بخش دیگری از مصاحبه تاکید کرد که کل این فرایند بدون او ممکن نبود. او گفت: «مهم‌ترین چیز این است که آن‌ها باید به رئیس‌جمهوری آمریکا احترام بگذارند. رئيس‌جمهوری تقریبا مهم‌تر از خود کشور است.»

در ادامه گفت‌وگو، ترامپ از نقش جرد کوشنر و استیو ویتکاف در طراحی چارچوب طرح ۲۰ ماده‌ای مذاکرات صحبت و اشاره کرد آمادگی‌اش در توسل به قدرت نظامی عامل کلیدی در پذیرش حماس و شکل‌گیری آتش‌بس بود. ترامپ که اکنون محبوبیتش در اسرائیل بیشتر از نتانیاهو است، گفت: «نتانیاهو می‌خواست ادامه دهد، شاید تا سال‌ها. اما من متوقفش کردم.»

در بخش دیگری از گفت‌وگو، ترامپ درباره رهبری آینده فلسطین گفت محمود عباس را می‌شناسد و «او را دوست دارد»، اما تردید دارد که او بتواند غزه را اداره کند. یکی از گزینه‌ها مروان برغوثی، رهبر زندانی جنبش فتح، است که به گفته ناظران، تنها فردی است که می‌تواند فلسطینی‌ها را متحد کند. ترامپ گفت موضوع آزادی برغوثی درست پیش از مصاحبه با تایم با او مطرح شده است و او درباره‌اش تصمیم خواهد گرفت.

ترامپ همچنین گفت هرگونه تلاش اسرائیل برای الحاق کرانه باختری با مخالفت آمریکا مواجه خواهد شد و افزود: «من به کشورهای عربی قول داده‌ام که این اتفاق نمی‌افتد.»

او در پایان گفت‌وگو با تایم گفت که تمرکزش را از غزه به پروژه‌های بزرگ‌تر، از جمله گسترش پیمان ابراهیم و عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و عربستان سعودی، معطوف کرده است. او گفت: «فکر می‌کنم عربستان سعودی راه را باز خواهد کرد. دیگر تهدیدی از جانب ایران وجود ندارد. هیچ‌گونه تهدیدی وجود ندارد. در خاورمیانه صلح داریم.»

وقتی خبرنگار تایم از ترامپ پرسید آیا این صلح می‌تواند پس از دوران ریاست‌جمهوری‌اش دوام بیاورد، او بدون تردید و معطلی پاسخ داد: «تا زمانی که من هستم، همه‌چیز بهتر و قوی‌تر می‌شود، و عالی و بی‌نقص خواهد بود. بعد از من چه اتفاقی می‌افتد؟ نمی‌دانم.»

بیشتر از جهان