دوحه میدان دیپلماسی طالبان و پاکستان؛ آیا تنش پایان می‌یابد؟

پس از حملات یازدهم سپتامبر و سقوط برق‌آسای رژیم طالبان در پی حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا، شمار زیادی از مقام‌ها و فرماندهان طالبان به پاکستان رفتند و دو دهه در آن کشور اقامت داشتند

هیئت طالبان به فرودگاه دوحه رسید/طالبان

جمعه‌ شب ۲۵ مهر، پس از پایان آتش‌‌بس ۴۸ ساعته میان پاکستان و رژیم طالبان، نیروهای هوایی پاکستان پیش از سفر هیئت طالبان به قطر، مناطقی را در استان پکتیکا هدف قرار دادند. بر اساس اعلام وزارت دفاع طالبان، در این حمله هوایی در شهرستان ارگونِ پکتیکا، هشت نفر ازجمله سه بازیکن کریکت کشته شدند. رژیم طالبان پس از چند ساعت به این حمله واکنش رسمی نشان داد.  

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی رژیم طالبان، اعلام کرد که هیئت طالبان به رهبری ملا یعقوب مجاهد، وزیر دفاع، روز شنبه ۲۶ میزان، عازم دوحه قطر شدند تا با مقام‌های پاکستانی مذاکره کنند.  

او در حساب اکس خود نوشت: «بار دیگر نیروهای نظامی پاکستانی حملات هوایی به مناطق غیرنظامی در ولایت پکتیکا انجام دادند که در نتیجه آن تعدادی از شهروندان غیرنظامی شهید و زخمی شدند. امارت اسلامی جنایات مکرر نیروهای پاکستانی و نقض حریم افغانستان را با شدیدترین الفاظ محکوم می‌کند.»  

مجاهد نوشت که این‌ گونه حملات پاکستان «تحریک‌آمیز» است و هدف آن «طولانی‌ کردن جنگ» است. او افزود: «با آنکه امارت اسلامی حق پاسخگویی به تجاوز و نقض حریم توسط نیروهای پاکستانی را برای خود محفوظ می‌داند، اما مجاهدین امارت اسلامی برای حفظ حیثیت و احترام تیم مذاکراتی خود از تحرکات جدید خودداری می‌کنند.» در ویدیویی که وزارت دفاع طالبان منتشر کرده، دیده می‌شود که ملا عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات (اطلاعات) رژیم طالبان، نیز در ترکیب هیئت مذاکره‌کننده طالبان حضور دارد.  

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

هشدار ارتش پاکستان 

همزمان با سفر هیئت طالبان به قطر، هیئت بلندپایه پاکستانی به رهبری خواجه آصف، وزیر دفاع، و ژنرال عاصم مالک، رئیس سازمان اطلاعات نظامی ارتش پاکستان، نیز وارد دوحه شدند تا درباره اختلافات و درگیری‌های اخیر با مقام‌های طالبان گفتگو کنند.  

در همین حال، مارشال عاصم منیر، رئیس ستاد ارتش پاکستان، روز شنبه در مراسم فارغ‌التحصیلی آکادمی نظامی در ایبت‌آباد، به رژیم طالبان هشدار داد که اجازه ندهد گروه‌های نیابتی برای انجام حملات علیه پاکستان از خاک افغانستان استفاده کنند. او از طالبان خواست که علیه این گروه‌ها «سریع و قاطعانه» اقدام کنند. مارشال منیر که پس از درگیری پاکستان و هند در اوایل سال جاری به درجه مارشالی رسیده است، در سخنرانی‌های پیشینش نیز تاکید کرده است که جنگ و شورشگری در ایالت‌های خیبرپختونخوا و بلوچستان، دو منطقه مرزی با افغانستان، را سرکوب خواهد کرد. مقام‌های پاکستانی بارها از رژیم طالبان خواسته‌اند که علیه تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) و سایر گروه‌های ستیزه‌جو، که تهدیدی برای امنیت پاکستان به‌ شمار می‌روند، اقدام کند. با این حال، طالبان تاکنون در پاسخ به این درخواست‌ها هیچ اقدامی نکرده‌اند. 

مقام‌های اسلام‌آباد اکنون مدعی‌اند که حملات هوایی‌‌شان بر بخش‌هایی از خاک افغانستان، با هدف‌ قراردادن نیروهای نیابتی «هند» صورت می‌گیرد. با این حال، دولت هند هرگونه حمایت از گروه‌های ستیزه‌جو و «تروریستی» در پاکستان را قاطعانه رد کرده است. مارشال منیر باور دارد که تداوم حملات هوایی به خاک افغانستان به‌‌مثابه اهرم فشاری عمل می‌کند تا رژیم طالبان را وادارد علیه تحریک طالبان پاکستان دست‌ به‌ کار شود یا تهدید این گروه را در داخل خاک پاکستان از میان بردارد.  

کارزار تبلیغاتی طالبان پس از حملات پاکستان  

در پی حملات هوایی پاکستان به خاک افغانستان، رژیم طالبان برای نمایش «توانایی دفاع از قلمرو افغانستان» کارزار گسترده‌ای در رسانه‌ها به راه انداخته است. این در حالی است که این رژیم به نقض گسترده حقوق بشر، به‌‌ویژه حقوق زنان و دختران، متهم است و فقر و بیکاری در دوران حاکمیت آنان روزبه‌روز افزایش می‌یابد. به نظر می‌رسد طالبان می‌کوشند با استفاده از «کارت مقابله با پاکستان»، حمایت داخلی را جلب کنند. طالبان از طریق رسانه‌های دولتی و نیز با اعمال فشار بر رسانه‌های خصوصی، در تلاش‌اند تا حملات خود علیه پاکستان را «بزرگ‌ نمایی» کنند و آن را نماد «اقتدار ملی» معرفی کنند.  

همزمان با اوج‌گیری تنش‌ها میان کابل و اسلام‌آباد، رژیم طالبان پخش برنامه‌های رادیو و تلویزیون خصوصی شمشاد را متوقف کرده است. در اطلاعیه مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که طالبان این شبکه را متهم کرده‌اند به اینکه جنگ اخیر میان نیروهای طالبان و نظامیان پاکستانی و همچنین حملات هوایی پاکستان بر افغانستان را «به‌‌درستی» پوشش نداده است. در این اطلاعیه تاکید شده است که از دید طالبان، تلویزیون شمشاد از موضع رژیم طالبان و اقدامات آن علیه پاکستان دفاع نکرده است. در ادامه آمده است: «اقدام اداره حاکم (رژیم طالبان) در متوقف کردن رادیو و تلویزیون شمشاد، دخالت آشکار در امور یک رسانه آزاد است و آن را محکوم می‌کند.» تا کنون مسئولان رادیو و تلویزیون شمشاد در این مورد اظهار نظری نکرده‌اند. این رسانه در سال ۱۳۸۴ خورشیدی با سرمایه‌گذاری فضل‌ کریم فضل تاسیس شد و بیشتر برنامه‌های آن به زبان پشتو پخش می‌شد.  

نمایش قدرت طالبان با نیروهای انتحاری 

رژیم طالبان به داشتن نیروهای انتحاری و مواد انفجاری، ازجمله بشکه‌های زردرنگ مملو از مواد منفجره، «افتخار» می‌کند. در جریان درگیری مرزی در گذرگاه اسپین‌ بولدک در استان قندهار در جنوب افغانستان، طالبان چندین بشکه زردرنگ مملو از مواد انفجاری را به این گذرگاه منتقل و سپس ویدیویی از آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند.  

طالبان بر این باورند که می‌توانند با تکیه بر حملات انتحاری و مواد انفجاری در برابر کشورهایی مانند پاکستان، که تنها کشور اسلامی دارای بمب اتم است، بایستند. این در حالی است که پاکستان یکی از «نیرومندترین» ناوگان‌های هوایی منطقه را در اختیار دارد و از تجهیزات مدرن جنگی برخوردار است.  

در مقابل، رژیم طالبان تنها چند چرخبال روسی و شماری از چرخبال‌های آمریکایی از نوع بلک‌هاک را در اختیار دارد. با آنکه نیروهای هوایی پاکستان در دو هفته گذشته چندین‌ بار حریم هوایی افغانستان را نقض کرده و دست به حملات هوایی زده‌اند، طالبان صرفا با درگیری‌های محدود زمینی در بخش‌هایی از نوار مرزی واکنش نشان داده‌اند. 

پیشینه تاریخی روابط طالبان و پاکستان  

پس از حملات یازدهم سپتامبر و سقوط برق‌آسای رژیم طالبان در پی حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا، شمار زیادی از مقام‌ها و فرماندهان طالبان به پاکستان رفتند و دو دهه در آن کشور اقامت داشتند. ارتش و سازمان اطلاعات نظامی پاکستان در این مدت از طالبان حمایت کردند و زمینه ازسرگیری جنگ این گروه علیه نظام جمهوری افغانستان و حامیان غربی آن، ازجمله آمریکا و ناتو، را فراهم ساختند.  

شمار بسیاری از فرماندهان و نیروهای طالبان در طول این دو دهه با جغرافیای پاکستان، به‌‌ویژه ایالت خیبرپختونخوا که اکنون کانون شورشگری تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) است، آشنا شده‌اند. روابط طالبان افغانستان و تی‌تی‌پی در جریان جنگ‌های افغانستان شکل گرفته و افزون بر پیوندهای عقیدتی، روابط خویشاوندی نیز میان شماری از اعضای دو گروه ایجاد شده است؛ عاملی که سبب می‌شود طالبان در مواجهه با تی‌تی‌پی «محتاطانه» رفتار کنند.  

اکنون در حالی‌که وزیران دفاع و روسای استخبارات رژیم طالبان و حکومت پاکستان در دوحه قطر سرگرم مذاکره‌اند، به نتیجه نرسیدن این گفتگوها سطح تنش میان دو طرف را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد. هرچند دست پاکستان برای انجام حملات هوایی در آسمان افغانستان باز است، اما طالبان نیز از ظرفیت نفوذ و پشتیبانی تحریک طالبان پاکستان و سایر گروه‌های ستیزه‌جو برخوردارند و می‌توانند از این اهرم برای افزایش فشار بر اسلام‌آباد استفاده کنند. 

با آنکه رژیم طالبان فتوایی صادر کرده است که بر اساس آن جنگیدن اعضای این گروه در خاک پاکستان ممنوع شده است، هنوز شماری از نیروهای طالبان در کنار تی‌تی‌پی در پاکستان می‌جنگند. با این حال، صدور فتوای احتمالی از سوی ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، می‌تواند وضعیت امنیتی پاکستان را پیچیده‌تر کند و فشار مضاعفی بر ارتش و دولت این کشور وارد آورد. 

بیشتر از جهان