دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در انتظار است تا ببیند آیا رویایش این هفته به حقیقت می‌پیوندد یا خیر‌ــ آیا نامزدی‌اش برای جایزه صلح نوبل به واقعیت تبدیل می‌شود.

زمان زیادی لازم نیست منتظر بماند‌ــ نتیجه روز جمعه اعلام خواهد شد.

کارزار عمومی او برای دریافت این جایزه معتبر در سال ۲۰۱۸ با یک شوخی شروع شد: او درباره احتمال نامزدی‌اش گفت: «همه این فکر را می‌کنند اما من هرگز چنین حرفی نخواهم زد. جایزه‌ای که من می‌خواهم پیروزی برای جهان است.»

پنج سال بعد، موضع او تغییر کرده بود. در فوریه سال جاری، پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفت: «من شایستگی‌اش را دارم اما هرگز آن را به من نخواهند داد.» و در ماه ژوئن، وقتی از او پرسیدند، گفت: «تا حالا باید چهار یا پنج بار گرفته بودمش.»

اما به‌رغم نظرسنجی‌هایی که خلاف این موضوع را نشان می‌دهند، ستاره سابق برنامه «کارآموز» یکی از مدعیان این جایزه است‌، که آلفرد نوبل، بنیان‌گذار این جایزه، گفته بود باید به کسی اعطا شود که «بیشترین یا بهترین تلاش را برای برادری میان ملت‌ها، انحلال یا کاهش ارتش‌های دائمی و برگزاری و ترویج کنگره‌های صلح» انجام داده باشد.

فن دوئل (FanDuel)، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های شرط‌بندی در آمریکا، ترامپ را درست پشت سر نامزد محبوب بنگاه‌های شرط‌بندی، یولیا ناوالنایا (همسر الکسی ناوالنی، مخالف روسی) و سازمان امدادی «اتاق‌های واکنش اضطراری سودان» قرار داده است.

چه کسی ترامپ را نامزد کرده‌ است؟

چندین فرد و چندین نهاد.

نتانیاهو، دولت پاکستان، دولت کامبوج و بادی کارتر، سیاستمدار آمریکایی، از جمله کسانی‌اند که امسال نام رئیس‌جمهوری آمریکا را مطرح کردند.

یک سیاستمدار ارشد اوکراینی نیز ترامپ را نامزد کرده بود، اما در ماه ژوئن امسال پیشنهادش را پس گرفت و رئیس‌جمهوری آمریکا را به دلجویی از ولادیمیر پوتین متهم کرد.

آیا ترامپ می‌تواند برنده شود؟

کمیته نوبل از پنج نفر تشکیل شده است، که بیشتر آن‌ها در محافل عمومی از ترامپ انتقاد کرده‌اند.

با این حال، معیارهای تصمیم‌گیری این کمیته واضح و روشن نیست و گاهی علاوه بر پاداش‌دهی به دستاوردها و نتایج واقعی و ملموس، می‌تواند در خدمت هدفی نمادین یا «ژئوپلیتیکی» باشد.

پروفسور متیو موکفی-اشتون، استاد ارشد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در دانشگاه ناتینگهام ترنت، می‌گوید: «مشکل معیارها این است که خیلی انتزاعی‌اند.»

او به جایزه «آرمان‌گرایانه‌ای»‌ اشاره می‌کند که به باراک اوباما داده شد، که در سال ۲۰۰۹ پیش از پایان سال نخست ریاست‌جمهوری‌اش، فقط بر اساس کارزار انتخاباتی‌اش برنده شد. این تصمیم باعث شد دبیر کمیته نوبل بعدها اعتراف کند که اعطای آن جایزه به رئیس‌جمهوری پیشین «اشتباه» بود.

از دیگر برندگان بحث‌برانگیز و برجسته جایزه نوبل می‌توان به هنری کیسینجر، دیپلمات و وزیر خارجه پیشین آمریکا، اشاره کرد که در سال ۱۹۷۳، به‌دلیل نقشی که در پایان جنگ ویتنام داشت، برنده شد، هرچند به ارتکاب جنایات جنگی نیز متهم بود. تام لرر، موسیقیدان، طنزپرداز و ریاضی‌دان آمریکایی، در واکنش به برنده شدن کیسینجر گفت: «طنز سیاسی همان لحظه‌ای که هنری کیسینجر جایزه صلح نوبل را برد منسوخ شد.»

پروفسور موکفی-اشتون می‌گوید: «در جهانی که چنین اتفاقی ممکن است، قطعا فکر می‌کنم احتمال دارد ترامپ جایزه صلح نوبل را ببرد» و یادآور می‌شود که ترامپ به‌شدت بر موضوع «میراث سیاسی» تمرکز دارد.

انجمن خانواده‌های گروگان‌ها و مفقودان، که نماینده بستگان بیشتر گروگان‌های اسرائیلی در دست حماس است، از کمیته خواسته است جایزه را به ترامپ بدهد و گفته است او «در تاریک‌ترین روزهای ما، برایمان نور آورد».

اما تئو زنو، تاریخ‌دان و پژوهشگر در اندیشکده «هنری جکسون سوسایتی» گفته است که روی پیروزی ترامپ شرط نخواهد بست.

او می‌گوید: «ترامپ به شکلی باورنکردنی‌ علنی از میل و اشتیاقش برای دریافت جایزه صلح نوبل صحبت کرده است. می‌گوید سزاوارش است و اگر آن را نگیرد، مسخره است و از این حرف‌ها. این حس افراطی استحقاق به مذاق کمیته خوش نخواهد آمد.»

زنو در ادامه می‌افزاید: «آن‌ها نمی‌خواهند این‌طور به نظر برسد که در برابر فشارها تسلیم شده‌اند یا مقابل لاف‌زنی کوتاه آمده‌اند. معمولا افرادی را ترجیح می‌دهند که کارشان خودش گویا باشد. شما جایزه اسکار بهترین بازیگر را با تکرار مداوم اینکه بهترین اجرا را داشته‌اید به دست نمی‌آورید؛ می‌گذارید کارتان خودش حرف بزند.»

او همچنین به ادعای ترامپ اشاره می‌کند که «هفت جنگ را پایان داده‌» است، عبارتی که اغلب تکرار شده است و منتقدانش با دیده تردید به آن نگاه کرده‌اند. ماه گذشته، وزارت خارجه آمریکا این هفت جنگی را که «رئیس‌جمهوری صلح طی فقط هفت ماه» پایان داده است فهرست کرد. این فهرست کامبوج و تایلند، کوزوو و صربستان، پاکستان و هند، جمهوری دموکراتیک کنگو و رواندا، مصر و اتیوپی، ارمنستان و آذربایجان را شامل می‌شد.

زنو می‌گوید: «ترامپ تعریفی بسیار سطحی‌ از صلح دارد؛ از نظر او صلح یعنی نبود درگیری، نبود افرادی که با مسلسل به هم شلیک کنند، اما واضح است که صلح به این معنا نیست.» او دشمنی مداوم میان ایران و اسرائیل را مثال می‌زند و می‌گوید نمی‌توان گفت این دشمنی پس از پایان ۱۲ روز درگیری، به پایان رسیده است.

او در ادامه می‌افزاید: «بسیاری از درگیری‌ها جزر و مد دارند و دستیابی به صلح واقعی زمان زیادی می‌برد.»

پروفسور موکفی-اشتون می‌گوید کمیته نوبل به‌دنبال شواهدی از «صلح پایدار» خواهد بود و نمی‌خواهد این‌طور به نظر برسد که «شتاب‌زده تصمیم گرفته است».

مسئله‌ دیگر برای ترامپ زمان‌بندی است

از آن‌جا که مهلت نامزدی برای جایزه در ماه ژانویه تمام می‌شود، تمام پیشنهادهای نامزدی‌ ترامپ در سال جاری برای جایزه‌ای که قرار است جمعه اعلام شود مدنظر قرار نخواهد گرفت. علاوه بر این، جزئیات کامل نامزدی‌ها تا ۵۰ سال آینده فاش نخواهد شد، بنابراین نمی‌توان با‌اطمینان گفت که نامزدی ترامپ تا چه حد پرطرفدار بوده است.

بسیاری از توافق‌های صلح ترامپ هنوز در جریان‌اند. زنو درباره گفت‌وگوهای جاری میان اسرائیل و حماس، که با میانجی‌گری آمریکا، قطر و مصر انجام می‌شود، گفت: «اعطای جایزه صلح نوبل به یک فرد برای توافقی که تازه هفته گذشته آغاز کرده است، به‌راحتی ممکن نیست.»

انکار تغییرات اقلیمی می‌تواند بحث‌برانگیز باشد

زنو می‌گوید سخنان هفته گذشته ترامپ در انکار بحران اقلیمی نیز می‌تواند بحث‌برانگیز تلقی شود.

او می‌گوید: «ممکن است کمیته نوبل فکر کند که در جایزه بردن ترامپ منفعتی احتمالی وجود دارد. برای مثال، این کار ممکن است معامله‌گرانه باشد، با این نیت که شاید او را تشویق کند از اوکراین بیشتر حمایت کند. اما اگر این کار را به‌عنوان محاسبه‌ای ژئوپلیتیکی انجام دهد، در آینده بخش زیادی از درخشش و اعتبارش را از دست خواهد داد، و هر رهبر جهانی سعی خواهد کرد همان کار را انجام دهد.»

پروفسور موکفی-اشتون می‌گوید: «ترامپ در تمام دوران حرفه‌ای‌اش برخلاف احتمال‌ها عمل کرده و کارهایی انجام داده است که هیچ‌کس فکر نمی‌کرد ممکن باشد.» با این حال، او فکر نمی‌کند که شانس ترامپ برای پیروزی بالا باشد، و آن را «شاهکار یک عمر» می‌خواند.

اما به این معنا نیست که ترامپ سال آینده دوباره در رقابت نخواهد بود و به گفته پروفسور موکفی-اشتون، ترامپ بسیار آینده‌نگرتر از آن است که دیگران تصور می‌کنند. شکست امسال برای او به‌معنای شکست همیشگی نخواهد بود، و بعید است دست از تلاش بردارد.

او می‌‌گوید: «مردم او را دست‌کم می‌گیرند، و کسانی که در رویارویی با او شکست خورده‌اند، دقیقا به همین دلیل شکست خورده‌اند.»