نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به منظور بررسی موضوع‌های مختلف از جمله برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، صبح دوشنبه هشتم سپتامبر (۱۷ شهریور) آغاز به کار کرد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در این نشست اشاره کرد که به‌رغم تصویب قانون توقف همکاری‌ها در تهران، گفتگوهای فنی در حال پیشرفت است و احتمال رسیدن به توافق در روزهای آینده وجود دارد.
مدیرکل آژانس در ادامه افزود که برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی همچنان در کانون توجه دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل قرار دارد، به‌ویژه پس از حملات نظامی ماه ژوئن که به تاسیسات مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای این کشور آسیب زد.
او گفت که طی هفته‌های گذشته به‌طور «مستمر و نظام‌مند»، با مقام‌های ایرانی در ارتباط بوده است تا نگرانی‌های طرفین بررسی و برای بازگرداندن همکاری‌های ضروری میان آژانس و تهران، راه‌هایی پیدا شود.
گروسی در اظهاراتش همچنین به مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی بر تعلیق همکاری با آژانس که رئیس‌جمهوری ایران هم آن را تایید و ابلاغ کرده است، اشاره و تاکید کرد: «قوانین ملی می‌توانند در داخل کشور الزام‌آور باشند، اما برای آژانس تعهدی ایجاد نمی‌کنند. تنها توافق جامع پادمان (CSA) ذیل معاهده ان‌پی‌تی مبنای حقوقی همکاری جمهوری اسلامی و آژانس و همچنان لازم‌الاجرا است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گفته گروسی، اقدام‌های پادمانی آژانس در ایران بر همین اساس همچنان برقرار است و این اصل در همه کشورهایی که توافق جامع پادمان را پذیرفته‌اند، صادق است. او افزود: «آژانس آماده است نگرانی‌ها و پیشنهادهای تهران را در چارچوبی که با توافق جامع پادمان سازگار باشد، در نظر بگیرد.»
مدیرکل آژانس در بخش دیگری از سخنانش، از برگزاری مجموعه‌ای از مذاکرات فنی در تهران و وین با هدف رسیدن به توافق بر سر گام‌های عملی برای فعالیت‌های راستی‌آزمایی در ایران خبر داد و گفت: «پیشرفت‌هایی حاصل شده است و امیدوارم ظرف روزهای آینده بتوانیم این گفتگوها را با موفقیت به پایان برسانیم تا ازسرگیری کامل کار ضروری آژانس در ایران تسهیل شود.»
گروسی ابراز اطمینان کرد که در صورت نهایی شدن این گام‌های عملی، زمینه برای پیشرفت در سایر مشورت‌های دیپلماتیک نیز فراهم خواهد شد. او تاکید کرد: «اجرای کامل حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی و آژانس ذیل توافق جامع پادمان، شرط اساسی برای بهبود واقعی در وضعیت کلی است. هنوز فرصت وجود دارد، هرچند نه زیاد. اما در صورت وجود حسن نیت و حس مسئولیت، زمان کافی خواهد بود.»
یک روز پیش از آغاز این نشست، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در حاشیه دیدار اعضای هیئت دولت با رهبر جمهوری اسلامی، بر آمادگی جمهوری اسلامی برای مذاکره با اروپایی‌ها و آمریکا «بر اساس احترام و منافع متقابل» تاکید کرد.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی روز یکشنبه هم در یادداشتی برای روزنامه گاردین نوشت که «در صورت لغو تحریم‌ها، ایران آماده توافقی جدید است». او با انتقاد از مواضع بریتانیا، فرانسه و آلمان درباره بازگرداندن تحریم‌ها، این اقدام سه کشور اروپایی را فاقد هرگونه «پایه و مبنای قانونی» دانست و افزود: «سه کشور اروپایی باید مسیر مخرب خود را عوض کنند، نه به خاطر خشنود کردن ایران، بلکه به خاطر خودشان.»
عراقچی اضافه کرد: «اگر اروپا واقعا به دنبال راه‌حل دیپلماتیک است و رئیس‌جمهوری ترامپ می‌خواهد توان خود را صرف مسائل واقعی کند و نه بحران‌های ساخته‌شده در تل‌آویو، باید به دیپلماسی زمان و فضای لازم برای موفقیت بدهند، زیرا گزینه جایگزین به‌هیچ‌وجه خوشایند نخواهد بود.»
ادعاهای عراقچی درباره آمادگی جمهوری اسلامی برای شفاف‌سازی برنامه هسته‌ای در حالی است که گروسی روز یکشنبه در مصاحبه با روزنامه «ریپابلیکا» (La Repubblica) از احتمال وجود یک مرکز غنی‌سازی در اعماق کوه‌های اصفهان خبر داد. او گفت که آژانس در نظر داشت از این محل بازدید کند، اما با آغاز حملات نظامی، این بازرسی انجام نشد.
گروسی افزود: «به نظرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالای جمهوری اسلامی در تاسیسات اصفهان و نطنز است. در اعماق کوه‌ها در اصفهان آزمایشگاهی بزرگ وجود دارد که شاید تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم باشد.»
گروسی همچنین هشدار داد که دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی به‌شدت محدود شده است و آن‌ها تنها توانسته‌اند از نیروگاه بوشهر بازدید کنند. به گفته او، سایر مراکز از جمله تاسیساتی که در حملات اخیر آسیب دیده‌اند، خارج از دسترس بازرسان باقی مانده‌اند.
او در ادامه تاکید کرد که جمهوری اسلامی همچنان حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد در اختیار دارد و آژانس امکان نظارت مستقیم بر این ذخایر حساس را ندارد؛ مسئله‌ای که می‌تواند نگرانی‌های بین‌المللی را درباره احتمال استفاده نظامی از این مواد افزایش دهد.
در همین حال، روز دوشنبه اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، در نشست مطبوعاتی هفتگی خود، درباره پیام روز یکشنبه علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، راجع به مذاکره با آمریکا گفت که توان و ظرفیت دفاعی جمهوری اسلامی هرگز موردمذاکره قرار نمی‌گیرد.
علی لاریجانی یک روز پیش از این با انتشار متنی در شبکه اجتماعی ایکس با اعلام «آمادگی» برای از سرگیری مذاکرات با آمریکا نوشته بود: «راه مذاکره با آمریکا بسته نیست، اما این آمریکایی‌ها هستند که فقط حرف مذاکره می‌زنند و پای میز مذاکره نمی‌آیند و به ناحق ایران را مقصر می‌دانند. ما واقعا به دنبال مذاکرات منطقی هستیم. آن‌ها با طرح مسائل غیرقابل تحقق مانند محدودیت‌های موشکی، مسیری را ایجاد می‌کنند که هرگونه مذاکره را بی‌اثر می‌کند.»
مقام‌های جمهوری اسلامی از زمان پیش از حمله اسرائیل تاکید کرده‌اند که نه ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم و نه محدودیت برنامه موشکی را نخواهند پذیرفت.
اختلاف‌نظر مقام‌های جمهوری اسلامی بر سر چگونگی مذاکره درباره برنامه هسته‌ای و رسیدن به توافق با غرب بیش‌از‌پیش شدت گرفته است. چنانچه روز دوشنبه حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو مجلس شورای اسلامی و از نمایندگان نزدیک به جبهه پایداری، عراقچی را متهم کرد که قرار است محل اختفای اورانیوم غنی‌شده را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی لو دهد.
حاجی‌دلیگانی با اشاره به سفر قریب‌الوقوع عباس عراقچی به مصر گفت که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی قرار است در پاسخ به پرسش‌های آژانس متنی را با خود به قاهره ببرد که در آن به پرسش‌های آژانس پاسخ داده شده است و بنا به ادعای او، «محل نگهداری ذخایر اورانیوم غنی‌شده» را به این نهاد ناظر سازمان ملل لو خواهد داد.
او با هشدار به استیضاح و محاکمه عراقچی گفت که اگر وزیر امور خارجه چنین کاری را بکند، قانون محدودیت همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را نقض کرده و حقوق ملت ایران را زیر پا گذاشته است.
