ایران با خطر فعال شدن «مکانیسم ماشه» در ۱۸ اکتبر مواجه است، سازوکاری که در صورت تشخیص نقض تعهدات برجامی تهران، تحریم‌های سازمان ملل را دوباره برقرار می‌کند. به نوشته فرانسه ۲۴، جمهوری اسلامی که هم‌اکنون زیر فشار تحریم‌های مالی آمریکا و اروپا خفه شده است، ممکن است بار دیگر با انزوای کامل دیپلماتیک مواجه شود.
ایران در حال حاضر یکی از کشورهایی است که بیشترین تحریم‌ها علیه آن اعمال شده است؛ بخشی از این تحریم‌ها از زمان انقلاب اعمال شده‌اند.
توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ یا برجام که به رفع نسبی تحریم‌های سازمان ملل متحد منجر شد، به جمهوری اسلامی چند سالی فرصت تنفس داد که با خروج آمریکا از برجام در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ به پایان رسید. واشینگتن دوباره تحریم‌های سنگینی اعمال کرد که بخش‌های نفت، هوافضا و معدن ایران را هدف گرفت و استفاده از دلار آمریکا در مبادلات تجاری با تهران را ممنوع کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
جدا از تحریم‌های آمریکا، اتحادیه اروپا نیز از سال ۲۰۱۱ مجموعه‌ای از تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرده است که ابتدا به‌دلیل نقض شدید حقوق بشر و سپس در ۲۰۲۲، در پی سرکوب خشونت‌‌بار جنبش اعتراضی «زن، زندگی، آزادی» وضع شدند. اروپایی‌ها همچنین تهران را به‌دلیل غنیسازی اورانیوم و حمایت نظامی جمهوری اسلامی از جنگ روسیه در اوکراین تحریم کردند. این تحریم‌ها دست‌کم تا آوریل ۲۰۲۶ تمدید شده‌اند.
این تحریم‌ها ممنوعیت واردات گاز طبیعی و نفت خام ایران، فروش سلاح یا تجهیزات قابل‌استفاده برای سرکوب داخلی و هرگونه مبادله تجاری با گروه‌هایی همچون سپاه پاسداران را شامل می‌شود. مجموعه‌ای از محدودیت‌های مالی نیز بانک‌های ایران را هدف گرفته و دسترسی این کشور به سیستم جهانی پرداخت سوییفت را قطع کرده است.
از منظر حقوق بین‌الملل
این اقدام‌ها به‌تدریج بخش مالی ایران را از جهان کاملا جدا کرده‌اند. بنابراین، با توجه به اینکه ایران در حال حاضر نیر یکی از تحت‌تحریم‌ترین کشورها است، بازگشت دوباره تحریم‌های سازمان ملل متحد چه تاثیری بر آن خواهد داشت؟
جمعه گذشته، فرانسه، بریتانیا و آلمان یک ماه به جمهوری اسلامی فرصت دادند تا برسر برنامه هسته‌ای توافق کند. در غیر این صورت، مکانیسم ماشه فعال می‌شود و طی ۳۰ روز، مجموعه‌ای از تحریم‌های سازمان ملل متحد را بازمی‌گرداند که تحریم تسلیحاتی، ممنوعیت توسعه یا آزمایش موشک‌های بالستیک، مسدودسازی دارایی‌های مالی و محدودیت‌های سفر مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی را شامل می‌شود.
این اقدام‌ها همچنین صنعت هسته‌ای ایران را هدف می‌گیرند و غنیسازی اورانیوم را به‌طور کامل ممنوع می‌کنند. چندین پروژه همکاری هسته‌ای، دریایی و هوافضا تعلیق خواهد شد و صادرات برخی اقلام نیز متوقف می‌شود.
اما برخلاف تحریم‌های آمریکا یا اروپا، قطعنامه‌های سازمان ملل متحد همه کشورهای عضو، از جمله متحدان جمهوری اسلامی مانند روسیه و چین، را شامل می‌شود و به تحریم‌های سازمان ملل بعد حقوقی بین‌المللی می‌دهد.
برای چین، که بی‌سرو‌صدا در حال خرید نفت ایران است، شرایط پیچیده‌تر خواهد شد. چین برای پرهیز از تحریم‌های آمریکا، تاکنون تلاش زیادی برای پنهان‌سازی مبدا محموله‌های نفتی کرده است.
مشروعیت‌بخشی به حمله مجدد اسرائیل
بر اساس تحلیل «گروه بین‌المللی بحران»، تاثیر مالی بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد «در مقایسه با تحریم‌های یک‌جانبه و گسترده آمریکا ممکن است ناچیز به نظر برسد».
در ادامه این تحلیل آمده است: «با این حال، با توجه به ترکیب دامنه گسترده و احتمال اجرای سخت‌گیرانه از جانب غرب، نمی‌توان این تحریم‌ها را صرفا نمادین دانست. همچنین بازگشت‌ناپذیری این اقدام‌ها به‌دلیل دشواری ایجاد اجماع میان اعضای دائم شورای امنیت، می‌تواند بحران اقتصادی ایران را که در حال حاضر نیز با تورم بالا، بحران ارزی و مشکلات زیرساختی دست‌وپنجه نرم می‌کند، تشدید کند.»
به عقیده تیه‌ری کوویل، پژوهشگر موسسه روابط بین‌الملل و راهبردی (IRIS)، قرارگیری جمهوری اسلامی ایران در «محکمه بین‌المللی» و زیر ذره‌بین حقوق بین‌الملل ترس‌هایی در تهران ایجاد کرده است که این انزوای دیپلماتیک ممکن است به حمله مجدد اسرائیل مشروعیت ببخشد.
او می‌نویسد: «از سوی دیگر، مردم ایران بسیار نگران‌اند، به‌ویژه درباره فعالیت‌های اقتصادی کشور‌ــ که عملا متوقف شده است.» از زمان اعلام خبر بازگشت احتمالی تحریم‌ها در روز جمعه، ارزش ریال به پایین‌ترین حد در برابر دلار آمریکا رسید.
در کشوری که با کمبود آب و برق دست‌به‌گریبان است، زندگی روزمره مردم ایران نیز بیش‌ازپیش نامطمئن به نظر می‌رسد. آتش‌بس شکننده با اسرائیل پس از بمباران‌های سنگین جنگ ۱۲ روزه نیز همچنان منشاء نگرانی عمیق است.
کوویل در ادامه می‌افزاید: «اگر تحریم‌های سازمان ملل به همه این عوامل اضافه شوند، وخامت وضعیت ادامه خواهد داشت‌ــ احتمالی که موجب نگرانی گسترده شده است.»
