اسرائیل در ۲۳ ژوئن زندان اوین در تهران را هدف حمله هوایی قرار داد و زندانیان بند ۲۰۹ را واداشت تا میان آوار و اجساد قدم بردارند. به گزارش ساندی تایمز روز بعد، با میانجی‌گری آمریکا و قطر، بین جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل آتش‌بس برقرار شد. اما در داخل ایران، پیامدهای حمله به اوین به شکلی تاریک‌تر نمایان شد؛ وکلای حقوق بشر می‌گویند دستگاه قضایی از این بمباران به‌عنوان بهانه‌ای برای انتقام‌گیری قضایی استفاده کرده و احکام اعدام را بدون طی روند قانونی، تسریع کرده است. قضات با اشاره به کشته شدن مقام‌های نظامی و هسته‌ای در جریان درگیری ۱۲ روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، صدور این احکام را توجیه کرده‌اند.

اوین سال‌ها است نمادی از سرکوب حکومت و مقاومت زندانیان سیاسی به شمار می‌رود. زندانیان دست به اعتصاب غذا می‌زدند، حجاب اجباری را به چالش می‌کشیدند، نامه به بیرون قاچاق می‌کردند و گاهی جلو اجرای اعدام‌ها را می‌گرفتند. در سال ۲۰۲۲، هم‌زمان با اعتراض‌های سراسری پس از مرگ مهسا امینی، شعار «مرگ بر دیکتاتور» از دیوارهای اوین طنین‌انداز شد، حتی وقتی نیروهای امنیتی با گاز اشک‌آور و گلوله پاسخ دادند.

اما روز پس از حمله هوایی اسرائیل، ۶۱ زن زندانی سیاسی به زندان قرچک منتقل شدند، مکانی که به‌دلیل آلودگی، بهداشت ضعیف و نبود خدمات درمانی مکانی نامناسب برای نگهداری زندانیان محسوب می‌شود. دو ماه بعد، گزارش شد که ۶۵ زن در پنج اتاق کوچک، ویژه پذیرش موقت، جا داده شده‌اند. زندانیان حق کار نداشتند و در نتیجه توان خرید مواد غذایی را از دست دادند.

برخی زندانیان به خانه‌های امن وزارت اطلاعات منتقل شدند. برخلاف زندان‌های رسمی، حضور افراد در این مراکز ثبت نمی‌شود. به گفته گونه‌ای، بازجویان او را به تجاوز و قتل تهدید کرده‌‌اند. او دو ماه در این شرایط نگه داشته شد و سپس، به قید وثیقه آزاد شد؛ اما اندکی بعد به‌دلیل انتشار توییت‌هایی علیه رهبر جمهوری اسلامی، به ۲۱ ماه حبس محکوم شد.

حدود ۵۰۰ زندانی مرد که از اوین منتقل شده بودند، بعدا در غل‌و‌زنجیر بازگردانده شدند و در این فرایند به‌شدت ضرب‌وشتم شده بودند. نزدیک به ۱۰۰ نفر که پیش‌تر به اعدام محکوم شده بودند، با خشونت از بقیه جدا شدند. شاهدان می‌گویند زندانیان دیگر تلاش کردند مانع شوند اما موفق نشدند. در میان افراد ضرب‌و‌شتم‌شده محمدباقر بختیار، فرمانده پیشین سپاه پاسداران و از مخالفان فعلی جمهوری اسلامی، نیز قرار داشت. علی‌رضا، پسر محمدباقر بختیار، گفت پدرش که مجروح جنگ ایران و عراق است، پس از انتقال از خدمات درمانی محروم مانده است. 

قوه قضاییه اعلام کرد که ۷۰۰ نفر در جریان جنگ به اتهام جاسوسی برای اسرائیل بازداشت شده‌اند و هشدار داد که هیچ رحم و گذشتی در کار نخواهد بود. وکلا اصرار دارند بسیاری از این پرونده‌ها بر پایه اعتراف‌های اجباری زیر شکنجه تشکیل شده است. حتی پیش از آغاز جنگ، روند اعدام‌ها به‌شدت صعودی بود؛ تا ماه مه ۲۰۲۵، جمهوری اسلامی ۵۱۱ نفر را اعدام کرده بودند، که نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۴ افزایشی ۹۶ درصدی داشت.

برخی بازماندگان می‌گویند پس از حمله در سلول‌ها گرفتار شده بودند تا اینکه سایر زندانیان در آسیب‌دیده را شکستند و آن‌ها را آزاد کردند. سپس، نگهبانان آنان را به حیاط بردند و عملا به سپر انسانی تبدیل کردند. گفته می‌شود سربازان وظیفه با افسران اطلاعاتی درگیر شدند و فریاد زدند که زندان باید تخلیه می‌شد، زیرا هشدارهایی درباره حمله قریب‌الوقوع دریافت شده بود.

براساس گزارش ساندی‌تایمز، اسرائیل تایید کرد که به دست‌کم یک نگهبان پیشاپیش هشدار داده بود، اقدامی مشابه آنچه در غزه انجام می‌دهد. مقام‌های اسرائیلی تاکید کردند که هدفشان نگهبانان و تاسیسات زندان بود، نه زندانیان. آن‌ها با رد مسئولیت مرگ زندانیان، تهران را متهم کردند که از این حمله به‌عنوان ابزار تبلیغاتی برای توجیه سرکوب داخلی و نمایش پیروزی در جنگ بهره‌برداری می‌کند. گزارش‌ها بعدا نشان داد که ۷۵ زندانی در جریان این آشوب گریخته‌اند، هرچند مقام‌ها ابتدا این موضوع را انکار کرده بودند.

بر اساس شهادت‌ زندانیان، آن‌ها با خطری دوگانه مواجه شدند: زیر بمباران بدون هیچ حفاظتی رها شدند و سپس، تحت پیگرد قضایی قرار گرفتند.