پژوهشگران با ترکیب دو ماده‌ تقویت‌کننده پاسخ ایمنی، نمونه‌ای آزمایشی از واکسن تولید کردند که در موش‌ها، واکنش ایمنی بسیار قوی و پایدار علیه ویروس ایدز (اچ‌آی‌وی) ایجاد کرد و می‌تواند راه را برای تولید واکسن‌های تک‌دوز علیه بیماری‌های ویروسی مختلف هموار کند.

مواد تقویت‌کننده مصونیت‌بخشی (Adjuvant) ترکیبات شیمیایی یا بیولوژیک‌ در واکسن‌اند که باعث تحریک کلی (غیراختصاصی) سیستم ایمنی علیه آنتی‌ژنی یا آنتی‌ژن‌هایی می شوند که به همراه آن تزریق شده‌اند.

گروهی از دانشمندان در موسسه فناوری ماساچوست (MIT) و موسسه تحقیقات اسکریپس در این مطالعه، موش‌ها را با واکسنی آزمایش کردند که حاوی ترکیبی از دو ماده تقویت‌کننده پاسخ ایمنی بود. نویسندگان ارشد این مقاله پیش‌تر دریافته بودند که ترکیب این دو ماده باعث واکنش‌های ایمنی قوی‌تر می‌شود. در مقاله جدید، آن‌ها نشان دادند که این واکسن دوگانه در غدد لنفاوی تجمع می‌کنند؛ جایی که گلبول‌های سفید خون موسوم به سلول‌های بی (B) با آنتی‌ژن‌ها برخورد می‌کنند و دستخوش جهش‌های سریع می‌شوند که به تولید پادتن‌های جدید منجر می‌شود.

نتایج نشان داد آنتی‌ژن‌های واکسن تا یک ماه آنجا باقی ماندند و این به سیستم ایمنی اجازه داد تعداد بسیار بیشتر و با تنوع بالاتر (در مقایسه با واکسن حاوی یک ماده تقویت‌کننده) از پادتن‌ها را علیه اچ‌آی‌وی تولید کند.

پروفسور جی. کریستوفر لاو، از ام‌آی‌تی، درباره اهمیت این دستاورد می‌گوید: «هرچه به سیستم ایمنی بیشتر فرصت بدهیم تا راه‌حل موثر پیدا کند، احتمال موفقیت بیشتر می‌شود.»

این در واقع همانند روندی است که در جریان مواجهه بدن با یک عفونت معمولی اتفاق می‌افتد. وقتی ویروس یا باکتری وارد بدن می‌شود، آنتی‌ژن‌های آن برای مدتی طولانی در بدن باقی می‌مانند و سیستم ایمنی فرصت دارد بارها و بارها با آن‌ها برخورد کند. در نتیجه سلول‌های ایمنی (به‌ویژه سلول‌های بی) جهش‌های متعددی دارند و پادتن‌هایی متنوع‌تر و کارآمدتر تولید می‌کنند. این روند باعث می‌شود مصونیت ایجادشده قوی‌تر و گسترده‌تر باشد و بتواند انواع مختلف ویروس یا جهش‌های آن را شناسایی کند.

واکسن دوگانه‌ای هم که اخیرا طراحی شد، به دلیل باقی‌ ماندن طولانی‌مدت آنتی‌ژن‌ها در غدد لنفاوی، همین فرایند را تقلید می‌کند. به همین علت، بدن می‌تواند تنها با تزریق یک دوز واکسن، مصونیتی قوی و ماندگار، شبیه آنچه پس از یک عفونت طبیعی رخ می‌دهد، به‌ دست آورد.

دکتر لاو توضیح می‌دهد که این روش نه‌تنها برای مقابله با ایدز بلکه برای بسیاری از بیماری‌های ویروسی دیگر مانند آنفلوانزا، کرونا و حتی بیماری‌های جدید یا همه‌گیری‌های آینده نیز می‌تواند کاربرد داشته باشد و امکان تولید واکسن‌هایی را فراهم می‌کند که با یک بار تزریق، مصونیت بلندمدت و چندجانبه ایجاد می‌کنند.