پاکستان در روزهای ۲۵ و ۲۶ اوت سال جاری میزبان نشست مخالفان طالبان خواهد بود، رویدادی که برای نخستین بار پس از روی کار آمدن رژیم طالبان در افغانستان رخ میدهد. به نظر میرسد موافقت اسلامآباد با برگزاری این نشست، با هدف فراهم کردن ابزار فشاری علیه رژیم طالبان است.
در این نشست، مخالفان طالبان از طیفهای مختلف ازجمله جوانان، چهرههای سیاسی، نمایندگان احزاب و فعالان حقوق زنان حضور خواهند داشت. چنین ترکیبی این نشست را به محفلی متنوع و چندصدایی در برابر حاکمیت یکدست طالبان تبدیل میکند.
زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین آمریکا برای صلح افغانستان، ازجمله نخستین چهرههایی بود که به این اقدام واکنش نشان داد. او برگزاری نشست مخالفان طالبان در پاکستان را «اقدامی نابخردانه و تحریکآمیز» توصیف کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
خلیلزاد در حساب رسمیاش در شبکه ایکس نوشت: «پاکستان میزبان نشستی خواهد بود که افغانهای تبعیدی مخالف طالبان، ازجمله برخی از کسانی که از سرنگونی خشونتآمیز مقامهای فعلی (اشاره به رژیم طالبان) حمایت میکنند، در آن حضور دارند.»
او افزود، حتی اگر رژیم طالبان هم میزبان نشست شهروندان پاکستانی میبود که خواهان سرنگونی حکومت اسلامآبادند، باز هم چنین اقدامی توجیهناپذیر تلقی میشد.
او گفت: «افغانستان و پاکستان کمبود شدید اعتماد و همکاری دارند. این اقدام اسلامآباد تنها میتواند نتیجه معکوس داشته باشد؛ ناپخته، غیرمسئولانه و تاسفبار.»
در میان بسیاری از مخالفان و منتقدان طالبان، خلیلزاد یکی از حامیان این گروه شناخته میشود. دلیل این برداشت آن است که توافقنامه دوحه را زلمی خلیلزاد و ملا عبدالغنی برادر، معاون کنونی اقتصادی نخستوزیر طالبان، امضا کردهاند.
همزمان با واکنشها به این نشست، فوزیه کوفی، یکی از فعالان حقوق زنان که به این نشست دعوت شده است، بر اهمیت چنین ابتکاری تاکید کرد. او گفت اگر کشورهای منطقه، ازجمله پاکستان، فضایی برای گفتگو درباره افغانستان فراهم کنند، این اقدام میتواند گامی مثبت در راستای ایجاد اعتماد میان مردم دو کشور باشد.
کوفی با اشاره به وضعیت دشوار زنان افغان تاکید کرد: «زنان و همچنین نمایندگان جامعه سیاسی و مدنی، باید بتوانند با یکدیگر ملاقات و درمورد آینده کشور و مسائل زنان بحث کنند. زنان و دختران در کشور من یکی از سرکوبگرانهترین وضعیتهای جهان امروز را تحمل میکنند. تعامل با کشورهای منطقه بر اوضاع افغانستان تاثیرگذار است.»
او همچنین بدون نام بردن از زلمی خلیلزاد نوشت: «برخی از دیپلماتهای سابق اعتراض دارند، آیا به این دلیل است که آنها میخواهند برای همیشه معمار سرنوشت کشور ما باشند؟ آیا زمان آن نرسیده است که به خودمان اجازه دهیم آنچه را که برای ما خوب است بسازیم؟»
کوفی تاکید کرد که از هر ابتکاری که به احیای حقوق زنان در افغانستان منجر شود حمایت میکند.
با این حال، فهرست کامل شرکتکنندگان نشست اسلامآباد تاکنون منتشر نشده است و رژیم طالبان نیز تا این لحظه به برگزاری آن واکنشی نشان ندادهاند.
در نگاه بسیاری از ناظران، برگزاری چنین نشستی در پاکستان یادآور نقش دیرینه این کشور در معادلات افغانستان است. پس از سقوط نخستین رژیم طالبان در پی حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا، شماری از رهبران و فرماندهان طالبان به پاکستان پناه بردند و با حمایت اسلامآباد دوباره سازماندهی شدند و جنگ علیه حکومت پیشین افغانستان و متحدان غربی آن را از سر گرفتند.
پاکستان همواره یکی از حامیان اصلی بازگشت طالبان به قدرت شناخته میشود، اما روابط کنونی اسلامآباد و رژیم طالبان چندان بیتنش نیست. موضوع اصلی اختلاف، چگونگی برخورد طالبان با تحریک طالبان پاکستان (تیتیپی) و دیگر گروههای ستیزهجو نزدیک به آنان است. مقامهای پاکستانی بارها از طالبان خواستهاند تهدید این گروهها را در خاک پاکستان برطرف کنند، اما تاکنون طالبان هیچگونه اقدام نظامی علیه تیتیپی انجام ندادهاند.
تیتیپی در سالهای گذشته دوشادوش طالبان افغانستان علیه حکومت پیشین و نیروهای خارجی جنگیده است و همین پیوند جنگی، این دو گروه را به هم نزدیک کرده است. با این حال، برخلاف انتظار اسلامآباد، روی کار آمدن طالبان در کابل نهتنها به کاهش تهدیدهای امنیتی نینجامیده، که موجب افزایش حملات تروریستی و ناامنیهای مرتبط با تیتیپی و دیگر گروههای ستیزهجو در پاکستان شده است.
به نظر میرسد برگزاری نشست مخالفان طالبان در پاکستان، بخشی از تلاش اسلامآباد برای در دست داشتن «کارت فشار» علیه طالبان باشد، اقدامی که میتواند در معادلات آینده به ابزاری برای امتیازگیری سیاسی و تامین منافع پاکستان تبدیل شود.