در نقاط مختلف ایران، بسیاری از مردم ساعت‌های طولانی و گاه حتی یک شبانه‌روز و بیشتر آب ندارند و در بیشتر استان‌ها از جمله تهران، قطعی برق بدون اطلاع قبلی و در بازه‌های زمانی طولانی رخ می‌دهد. به دلیل قطع هم‌زمان آب و برق، استفاده از وسایل سرمایشی هم غیرممکن شده است و برای آشامیدن، سرویس بهداشتی و استحمام نیز آب کافی در دسترس نیست؛ وضعیتی که خطر گرمازدگی و شیوع بیماری‌های ناشی از گرمای شدید را افزایش داده است.

در چنین شرایطی دولت چهاردهم جمهوری اسلامی روز چهارشنبه یکم مرداد را تعطیل کرد و سخنگوی دولت نیز گفت که در صورت ضرورت، تعطیلی‌ها ادامه می‌یابد. هم‌زمان مسئولان وزارت نیرو هرگونه قطع آب را انکار می‌کنند و مدعی‌اند آنچه اتفاق افتاده، افت فشار آب است. مردم می‌گویند پس از ساعت‌ها بی‌برقی و بی‌آبی، تماس‌هایشان با شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نیرو بی‌پاسخ می‌ماند. 

مورد عجیب سخنگوی دولت

روز سه‌شنبه ۳۱ تیرماه، ویدیویی از مصاحبه خبرنگار صداوسیما با فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، در فضای مجازی فراگیر شد و واکنش‌های زیادی در پی داشت. در این مصاحبه، خبرنگار صداوسیما به سخنگوی دولت پیشنهاد می‌کند قطعی‌های آب را مانند قطعی‌های برق از قبل به مردم اطلاع دهند و سخنگوی دولت نیز با لحنی حق‌ به‌جانب می‌گوید که این پیشنهاد را به دولت منتقل می‌کند؛ زیرا «مردم باید بدانند قرار است آب نداشته باشند».

مهاجرانی این جمله را طوری ادا کرد که انگار اطلاع‌رسانی درباره قطع آب نوعی لطف یا امتیاز است. به همین دلیل نیز سخنانش خشم کاربران را در پی داشت و بسیاری این نکته را یادآور شدند که جمهوری اسلامی حتی مردم را از داشتن آب که حق طبیعی و مایه حیات است، محروم کرده است و به درخواست اطلاع‌رسانی درباره قطعی آن هم با لحنی تحقیرآمیز و از موضع بالا واکنش نشان می‌دهد.

سخنگوی دولت مسعود پزشکیان در همین روزهای اخیر که مردم ایران با مشکلات فزاینده ناشی از قطع آب و برق و گرمای شدید مواجه‌اند، بارها با سخنانش خشم عمومی را برانگیخته است. او پیش‌تر نیز با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، ضمن اطلاع‌رسانی درباره تعطیلی روز چهارشنبه به مردم توصیه کرد از این فرصت استفاده کنند و به «سفر کوتاه» بروند. این پیشنهاد سفر رفتن در حالی‌ که قطع آب و برق در بیشتر استان‌ها ادامه دارد و کسب‌وکارها به‌شدت آسیب دیده‌اند و مردم پولی در بساط ندارند، واکنش‌های بسیار منفی در پی داشت.

سخنگوی دولت در یکی از اظهارات دیگرش طی روزهای اخیر، هم به‌صراحت گفت که اگر ضرورت داشته باشد، دولت روزهای بیشتری را تعطیل خواهد کرد.

کاربران شبکه‌های اجتماعی این تعطیلی‌های ادامه‌دار را نیز دستمایه تولید محتواهایی با طنز تلخ قرار دادند و یادآور شدند که دولت‌های جمهوری اسلامی در شرایط بحرانی، چه آلودگی هوا، چه گرما و چه سرما، جز تعطیل کردن و گرفتن انگشت اتهام به سمت مردم کار دیگری نمی‌کنند. درست مثل همین روزها که دستگاه‌های تبلیغاتی جمهوری اسلامی دست‌ به‌ یکی کرده‌اند تا کمبود شدید و قطعی‌های پیاپی آب را به گردن مصرف زیاد مردم و استفاده از کولرهای آبی و گازی بیندازند. در حالی‌ که داده‌های رسمی نشان می‌دهد که تنها ۱۵ درصد آب در بخش خانگی مصرف می‌شود و بیش از ۸۵ درصد آن به سمت صنایع آب‌بر و کشاورزی سرازیر می‌شود. تازه در بخش خانگی‌ هم درصد زیادی از آب لوله‌کشی به دلیل فرسودگی لوله‌ها و زیرساخت‌های شهری هدر می‌رود. چنانچه رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس هم به‌تازگی به اتلاف ۳۲ درصدی آب در شبکه توزیع اذعان کرده است. 

جمهوری اسلامی طی سال‌های متمادی هشدارهای کارشناسان را نادیده گرفت و برای اصلاح الگوی کشت، انتقال صنایع آب‌بر و روزآمد کردن زیرساخت‌ها اقدامی نکرد و حالا که سطح آب سدها به کف مخازن رسیده است، مردم را با تهدید به تعرفه‌های نجومی و قطعی‌های پیاپی آب آزار می‌دهد.

توصیه به خروج از تهران

سخنگوی دولت در نشست خبری روز سه‌شنبه، از سخنانش درباره توصیه به مردم برای مسافرت رفتن در روزهای جاری دفاع کرد و در پاسخ به سوالی درباره وضعیت اقتصادی نامناسب بسیاری از خانواده‌ها، مدعی شد که آن‌ها با وجود همین شرایط در تعطیلات عید به مسافرت رفتند. او همچنین با توجیه تعطیل اعلام شدن روز چهارشنبه، در پاسخ به پرسشی درباره احتمال تعطیلی مجدد در روزهای آینده گفت: «دولت علاقه‌مند به تعطیلی نیست و بیشترین زیان را در تعطیلی‌ها تقبل خواهد کرد، اما اگر برای مدیریت مصرف آب واقعا لازم باشد این کار انجام شود، ممکن است انجامش دهیم.»

مهاجرانی در ادامه ادعاهایش نیز افزود که استان‌های شمالی ایران مشکل تامین آب ندارند و شرایط استان تهران «ویژه» است، اما این ادعا در حالی مطرح می‌شود که طی هفته‌های اخیر و به‌خصوص پس از حمله اسرائیل، از ایجاد اختلال در تاب‌آوری شهرهای شمالی ایران گزارش‌های زیادی منتشر و کالاهای اساسی از نان گرفته تا انواع خوراکی‌ها با کمبود و گرانی مواجه شده‌اند.

با این حال پلیس راه روز چهارشنبه از ترافیک سنگین در جاده‌های منتهی به استان‌های شمالی ایران خبر داد که نشان می‌دهد تعداد زیادی از ساکنان تهران عازم شهرهای شمالی شده‌اند.

حجم زیاد مسافران ورودی به استان‌های شمالی، می‌تواند دسترسی مردم به کالاها و خدمات را محدود کند، با این حال، دولتی‌ها عامدانه مردم را به خروج  تهران هدایت می‌کنند. در پیوند با این موضوع، امیرحسین ثابتی، نماینده مجلس، گفت که ممکن است دولت تا پایان تابستان چهار روز از هفته را تعطیل کند تا مردم از شهر خارج شوند و مصرف آب کاهش پیدا کند.

ادعای این نماینده مجلس هم واکنش‌های زیادی در پی داشت و تعدادی از کاربران نوشتند که بخش زیادی از مردم اساسا پولی برای سفر ندارند. ضمن اینکه برخی ناظران معتقدند برنامه‌ریزی برای خروج مردم از تهران به دلیل مدیریت مصرف آب نیست، بلکه با هدف جلوگیری از شکل‌گیری اعتراض‌های سراسری و امنیتی شدن بحران آب و برق دنبال می‌شود. 

آزار مردم ایران از شمال تا جنوب

مجموع گزارش‌های میدانی از استان‌های مختلف از جمله تهران از خسارت‌های شدید قطع آب و برق به زندگی، کسب‌وکار و سلامت جسم و روان مردم حکایت دارد. مردم می‌گویند در این شرایط «شکنجه» می‌شوند، اما برای نجات از وضعیتی که جمهوری اسلامی برایشان درست کرده است، راهکاری نمی‌شناسند.

یکی از ساکنان استان خوزستان تصاویر دو فرزندش را که از شدت گرمای زیاد، بی‌حال روی زمین افتاده‌اند، در فضای مجازی منتشر کرد و نوشت که پس از ساعت‌ها قطع برق، حتی آب آشامیدنی سرد هم در یخچال ندارد و خطر گرمازدگی شدید کودکانش را تهدید می‌کند. فردی دیگر هم می‌گوید حتی وقتی آب قطع نیست، آنقدر فشار آن را پایین آورده‌اند که پر کردن یک دبه هم زمان‌بر است. زنی هم می‌گوید کودک چهارماهه‌اش را که از شدت گرما استفراغ می‌کرد، به درمانگاه برد اما در کمال تعجب دید که آب و برق درمانگاه هم قطع است.

در همین روزهای اخیر ده‌ها نفر در اثر قطع ناگهانی برق در آسانسور گیر کرده‌اند و جان بیمارانی که در خانه بستری‌اند و تجهیزات برقی به آن‌ها وصل است هم به خطر افتاده است. ویدیویی نیز از یک قناد در شبکه‌های اجتماعی فراگیر شد که نشان می‌دهد تمام شیرینی‌هایش به دلیل قطع طولانی‌مدت برق، فاسد شده‌اند و آن‌ها را داخل سطل زباله می‌اندازد.

فاسد شدن خمیر نانوایی‌ها و خسارت‌های شدید به کسب‌وکار آن‌ها نیز به موضوعی تکراری و مداوم در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. در برخی شهرها از جمله تهران، مغازه‌ها تعطیل و کرکره‌ها پایین کشیده شده‌اند و در سبزوار، مردم به خیابان‌ها آمدند و فریاد اعتراض سر دادند.

فردی در تهران می‌گویند که قطعی‌های برق گاهی به یک شبانه‌روز کامل یا حتی بیشتر هم می‌رسد و تماس‌ها با شرکت آب، عمدتا بی‌پاسخ می‌ماند. روز سه‌شنبه تصاویری از آب‌هایی با بسته‌بندی نایلونی برای توزیع در پایتخت منتشر شد که در کانون توجه قرار گرفت.

هرچند دولتی‌ها توزیع این آب‌ها را انکار کردند، بررسی‌ها نشان می‌دهد که این بسته‌ها با سفارش آبفای تهران تولید شده‌اند و این یعنی بحران آب در تهران روزبه‌روز عمیق‌تر می‌شود و جمهوری اسلامی نیز نگران شکل‌گیری اعتراض‌های مردمی و امنیتی شدن این بحران است. توصیه به مردم برای ترک تهران در این شرایط نیز ممکن است تحت تاثیر همین نگرانی باشد.