حمام آب یخ در سال‌های اخیر از حیطه ورزشکاران حرفه‌ای فراتر رفته است. غوطه‌ور شدن در آب یخ در شبکه‌های اجتماعی با ادعاهایی نظیر ارتقای سلامت روان، افزایش سطح تستوسترون و تسریع سوخت‌وساز به‌شدت ترویج می‌شوند. با این حال، بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که این فواید عمدتا کوتاه‌مدت و محدودند و در مقابل خطراتی قابل‌توجه چون هیپوترمی، آسیب‌های عصبی و حتی ایست قلبی به‌همراه دارند؛ واقعیتی جدی که اغلب در پس هیاهوی تبلیغاتی این روند پنهان می‌ماند.
غوطه‌وری در آب سرد مفهومی جدید نیست. «فریجیداریوم» یا اتاقی با حوض یا وان آب سرد، حتی در حمام‌های عمومی روم باستان هم وجود داشت. از طرفی دهه‌ها است که ورزشکاران برای بازیابی پس از تمرین‌های سخت به سراغ غوطه‌وری یا آبتنی در حمام‌های آب سرد می‌روند، اما در سال‌های اخیر، با گسترش مراکز تجاری ارائه‌دهنده حمام یخ، استفاده تفریحی از آن هم به‌شدت افزایش یافته است.
به گزارش کانورسیشن، مطالعات نشان داده‌اند که غوطه‌وری در آب سرد می‌تواند درد و کوفتگی عضلات را پس از تمرین‌های شدید کاهش دهد، اما این اثر بسیار ملایم و گذرا است. برخی تحقیقات هم بهبود خلق‌وخو در افراد جوان و سالم را پس از تنها یک بار تجربه حمام آب یخ گزارش کرده‌اند، در حالی که بسیاری پژوهش‌های دیگر چنین نتایجی را تایید نکرده‌اند.
ادعاهای مربوط به افزایش سطح سروتونین، تستوسترون و تسریع کاهش وزن هم پشتوانه علمی محکمی ندارند و اغلب دستاوردهایی‌اند که صرفا چهره‌های تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی آن‌ها را پررنگ می‌کنند و داده‌های کلینیکی دقیقی برایشان وجود ندارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مخاطرات فیزیولوژیکی
ورود به آب سرد (زیر ۱۵ درجه سانتی‌گراد) واکنش شدیدی را در بدن ایجاد می‌کند که به آن «شوک سرمایی» گفته می‌شود. این واکنش به شکل نفس‌نفس زدن، افزایش سریع ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون است. ماندن بیش از حد در آب سرد می‌تواند به هیپوترمی هم منجر شود؛ یعنی وضعیتی که دمای مرکزی بدن به‌طرز خطرناکی کاهش می‌یابد و ظرف چند دقیقه، لرز آغاز می‌شود. گیجی یا غش کردن هم نشانه پیشرفت هیپوترمی است.
مطالعه‌ای در سال ۱۹۶۹ نشان داد حتی شناگران باتجربه که در آب ۴.۷ درجه سانتی‌گراد غوطه‌ور شده بودند، ظرف تنها ۹۰ ثانیه، یعنی خیلی زودتر از آنکه دمای مرکزی بدنشان افت قابل‌ملاحظه‌ای پیدا کند، دچار اختلالات تنفسی جدی شدند.
پس از خروج از آب هم ممکن است «افت ثانویه» (afterdrop) رخ دهد و باعث کاهش ادامه‌دار دمای بدن و بروز مشکلاتی همچون غش کردن شود.
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آب سرد همچنین می‌تواند به آسیب‌های غیرانجمادی (آسیب‌های ناشی از سرما که بدون یخ‌زدگی بافت رخ می‌دهد) عصب‌ها و عروق محیطی (به‌ویژه در دست‌ها و پاها) منجر شود و علائمی مانند بی‌حسی، درد و حساسیت به سرما ممکن است تا سال‌ها ادامه یابد.
توصیه‌های علمی برای کاهش خطر
فراگیر شدن حمام یخ بخشی از جنبش گسترده‌تر «سلامتی و تندرستی» است که به‌ویژه برای جوانان، به معنی بازتعریف رنج و ناراحتی به‌عنوان «انضباط» است و با شعارهایی نظیر «از درد عبور کن»، «بر بدنت مسلط شو» و «اگر حالت بد شد، یعنی داری کار را درست انجام می‌دهی» تبلیغ می‌شود، اما پشت این تبلیغات پرزرق‌وبرق، حقیقتی نه‌چندان خوشایند وجود دارد: حمام یخ می‌تواند خطرناک باشد.
توصیه متخصصان این است که در این مورد با احتیاط برخورد کنید، اما اگر تصمیم گرفتید آن را امتحان کنید، این نکات را رعایت کنید تا خطر آسیب کاهش یابد:
۱ــ با پزشکتان مشورت کنیدــ پیش از شروع حمام یخ سلامت عمومی خود را بررسی کنید. اگر در خانواده‌تان سابقه بیماری قلبی، سکته یا مشکلات تنفسی وجود دارد، از آن صرف‌نظر کنید.
۲ــ حد و توان خود را بشناسیدــ آمادگی جسمانی از شما در برابر شوک سرمایی محافظت نمی‌کند.
۳ــ به‌تدریج شروع کنیدــ قبل از اینکه کاملا در آب یخ فرو بروید، ابتدا رفتن از زیر دوش گرم به دوش آب سرد را تمرین کنید.
۴ــ هرگز تنها نباشیدــ همیشه فردی همراهتان باشد، به‌ویژه اگر تازه‌کارید.
۵ــ مدت را کوتاه نگه دارید و مراقب دما باشیدــ جلسات را به سه تا پنج دقیقه محدود کنید. به یاد داشته باشید که مشکلات حتی پس از خروج از آب نیز ممکن است رخ دهند.
۶ــ نشانه‌های خطر را بشناسیدــ علائمی مانند لرز، بی‌حسی یا گیجی ممکن است برای کسی که می‌خواهد مرزهای تحملش را درنوردد، طبیعی جلوه کند، اما این‌ها می‌توانند نشانه‌های آغاز هیپوترمی باشند.
