نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی در جریان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی دست‌کم در پنج مورد از بازداشت گروهی و انفرادی مهاجران افغان به‌عنوان «عوامل موساد» در تهران و مشهد خبر دادند. از سه مورد بازداشت‌شدگان ویدیوهای اعتراف اجباری در اداره آگاهی منتشر شد، اما درباره دو مورد دیگر که گزارش شده بود ۱۸ مهاجر افغان در یک خانه در حومه مشهد پهپاد‌ها و ریزپرنده‌ها را برای اجرای عملیات آماده می‌کردند و دانشجویی که در شهرری در آماده ساختن ریزپرنده‌ها بود، هیچ جزئیاتی منتشر نشده است.

خبرگزاری تسنیم روز چهارشنبه ۱۸ ژوئن گزارش داد که یک شهروند افغانستان که دانشجوی دوره کارشناسی است، در شهر ری به اتهام همکاری با موساد بازداشت شده است. این خبرگزاری ادعا می‌کند این شخص در گوشی خود ویدیوهای آموزش ساخت پهپاد ذخیره کرده بود. عکس و نام این شخص تاکنون علنی نشده است و نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی هم جزئیات بیشتری در مورد او منتشر نکرده‌اند.

در مورد دیگری که دوشنبه ۲۳ ژوئن منتشر شد، رسانه‌های داخلی ایران از بازداشت دو شهروند افغانستان و یک ایرانی در پاکدشت به اتهام همکاری با موساد خبر دادند. در ویدیویی که از صحبت‌های این افراد در اداره آگاهی پاکدشت منتشر شد، دو مرد افغان خود را اهل بدخشان معرفی می‌کنند و می‌گویند قصد داشتند نیروگاه سه‌راه افسریه و مرکز نظامی پاکدشت را با بمب ویران کنند.

یکی از این افراد می‌گوید هشت سال است در ایران زندگی می‌کند و دیگری می‌گوید یک‌ سال و دو ماه پیش وارد ایران شده است. این افراد که از مهاجران کارگرند، می‌گویند با کسی که در مورد این اقدام‌ها هماهنگی کردند، در مورد پول حرفی نزده بودند. عکس این دو مهاجر افغان منتشر نشده و متهم ایرانی می‌گوید سه موشک داشته و قصدش ایجاد «رعب و وحشت» بوده است.

به جز ویدیو منتشرشده در رسانه‌های ایران از این افراد که در آگاهی پاکدشت و پیش از برگزاری دادگاه ضبط شده، جزئیات و شواهد دیگری از واقعی بودن اتهام‌های واردشده به آنان منتشر نشده است. در ویدیو ذکرشده، چند باطری ماشین، دستگاه کنترل تلویزیون و کابل مشاهده می‌شود و خبرنگاری که با این افراد گفتگو می‌کند، مدعی است متهمان قصد داشتند با این وسایل، منطقه نظامی پارچین و نیروگاه این منطقه را منفجر کنند.

در ویدیو دیگری که صداوسیما ۲۱ ژوئن با عنوان «بازداشت دو تن از عوامل موساد» منتشر کرد، دو شهروند افغانستان با چهره‌های پوشانده‌شده می‌گویند به‌عنوان کارگر وارد ایران شده‌اند و برای دوستشان که ساکن آلمان است، در ازای پول، موقعیت برخی مکان‌ها از جمله ساختمان صداوسیما را فرستاده‌اند. این دو نفر می‌گویند در ازای ارسال موقعیت‌های مکانی، دو هزار دلار دریافت کرده‌اند و یکی از آنان می‌افزاید که موقعیت دقیق مکان‌ها‌یی در پاکدشت و نیاوران را از طریق واتساپ برای دوستش ارسال کرده و پیش از بازداشت، قرار بوده است  موقعیت مکان‌های بیشتری را بفرستد.

در گزارش‌هایی که رسانه‌های جمهوری اسلامی به نقل از سعید منتظرالمهدی، سخنگوی نیروی انتظامی تهران، منتشر کردند، ادعا شده است که این دو تن، موقعیت خانه یکی از مقام‌های جمهوری اسلامی در سعادت‌آباد تهران را برای هماهنگ‌کننده اصلی که ساکن آلمان است، ارسال کرده‌اند.

روز یکشنبه هم ویدیویی از صحبت‌های یک مرد بازداشت‌شده در مترو تهران منتشر شد که برخی رسانه‌های ایرانی او را «یکی از اتباع غیرمجاز و عامل موساد» معرفی کرده‌اند. این شخص می‌گوید در جمعی از دوستانش نشسته بوده که صحبتی از جابه‌جایی ریزپرنده‌ها به میان آمد. جزئیات دیگری در مورد اقدامات این شخص در دست نیست و در ویدیو نیز شواهدی مبنی بر دست داشتن او در حملات تهران مشاهده نمی‌شود.

در جریان جنگ  ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی دست‌کم پنج شهروند افغانستان از جمله یک زن باردار در تهران کشته شدند، اما از تعداد افغان‌هایی که در جریان این حملات زخمی شدند، گزارشی در دست نیست.

پس از برقراری آتش‌بس در روز چهارشنبه، روند اخراج مهاجران افغان از سراسر ایران با شدتی بی‌سابقه‌ آغاز شد. هم‌زمان، اتهام‌هایی که نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی در مورد جاسوسی و همکاری شماری از مهاجران افغان با سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل منتشر کردند، به حساسیت اجتماعی علیه مهاجران افغان دامن زد.

ابراهیم (مستعار)، نظامی پیشین افغان ساکن تهران، به ایندیپندنت فارسی گفت که یک هفته است در خانه‌ای پنهان شده و از ترس اینکه بازداشت و به افغانستان اخراج شود، نمی‌تواند از خانه بیرون بیاید. این نظامی پیشین که در افغانستان تحت پیگرد طالبان قرار دارد، افزود که در یک هفته اخیر، چندین تن از نظامیان دولت پیشین افغانستان را که با بازگشت طالبان به قدرت به ایران پناه آورده بودند، بازداشت و اخراج کرده‌اند.

هم‌زمان با موج بازداشت و اخراج مهاجران افغان از ایران، از بازداشت، شکنجه و قتل نظامیان پیشین بازگشته از ایران به دست طالبان هم خبرهایی منتشر شده است. یکی از این افراد، سید غفور بلخی، کارمند اداره امنیت ملی دولت پیشین افغانستان، است که چند روز پس از آنکه از ایران به افغانستان اخراج شد، در کابل ناپدید شد. خانواده سید غفور بلخی روز جمعه ششم تیرماه، جسد او را در حومه کابل پیدا کردند.

اتهام جاسوسی برای موساد به مهاجرستیزی دامن زده است

با این حال، وارد شدن اتهام جاسوسی برای موساد به مهاجران افغان و دامن زدن به ستیز با مهاجران از سوی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی، انتقاد فراوان فعالان مدنی ایرانی و افغان را هم برانگیخته است.

برخی مهاجران افغان با شرح تجارب شخصی خود از زندگی در ایران، نوشته‌اند که ماموران امنیتی به بهانه‌های مختلف، آنان را در ایست‌‌بازرسی‌ها به‌عنوان «جاسوس موساد» بازجویی، تحقیر می‌کنند و در مواردی گذرنامه‌هایشان را پاره کرده‌اند.

سالم رضایی، دانشجوی افغان ساکن ایران، روز جمعه ۲۷ ژوئن در یادداشتی در فیس‌بوک، نوشت که در شهر قم به‌عنوان «جاسوس موساد» بازداشت و بازجویی و تحقیر شده است. سالم رضایی افزود: «پلیس‌ها مدارک و کامپیوترم را چک کردند و به من گفتند گزارش شده از صبح تا حالا از مردم اطلاعات می‌گیری. من گفتم نگرفتم. ما را بردند به کلانتری. در کلانتری بعد از انواع توهین‌ها ما را لخت کردند. بعد نامه فرستادند که ما جاسوس موساد دستگیر کردیم.»

سالم رضایی همچنین افزود که پلیس قم او و دوستش را تهدید کرد که اعتراف کنند با موساد کار می‌کنند، اما آنان با وجود تهدید و تحقیر، به این درخواست تن ندادند و پس از کتک خوردن و پاک کردن سطل آشغال‌های کلانتری، آزاد شدند.

برخی فعالان افغان با انتقاد از اتهام‌های واردشده به افغان‌های بازداشت‌شده به اتهام همکاری با موساد در جمهوری اسلامی نوشته‌اند که نهادهای اطلاعاتی اسرائیل سران دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی را در ساعات نخست حمله در اتاق‌‌ خواب‌‌هایشان هدف قرار دادند و حساس‌ترین مکان‌های امنیتی را با بمب ویران کردند و به موقعیت مکان‌های عمومی مانند ساختمان صداوسیما هم هیچ نیازی ندارند.

با این حال، روند اخراج گسترده افغان‌ها از ایران که پیش از جنگ ۱۲ روزه آغاز شده بود، با اتهام جاسوسی برخی مهاجران افغان برای سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل که در رسانه‌های داخلی ایران بازتاب گسترده‌ای داشت، سرعت بیشتری گرفته است.

بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت که روز دوشنبه نهم تیر منتشر شد، در ماه ژوئن بیش از ۲۳۳ هزار مهاجر افغان از ایران اخراج شده‌اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، آوند عزیز آقا، سخنگوی سازمان بین‌المللی مهاجرت، گفت از آغاز سال ۲۰۲۵ تاکنون، بیش از ۶۹۱ هزار شهروند افغانستان مجبور به ترک خاک ایران شده‌اند.

بر اساس تصاویری که رسانه‌های افغانستان از مرز اسلام‌قلعه میان ایران و افغانستان منتشر کردند، هزاران خانواده در روزهای اخیر وارد افغانستان شده‌اند و دنبال مسکن و سرپناه‌اند. برخی از این افراد در مصاحبه با رسانه‌ها گفتند که حتی فرصت نیافته‌اند وسایل خانه‌شان را با خود به افغانستان منتقل کنند.