آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت اطلاعاتی دارد که نشان می‌دهد مرکز تسا (TESA) در کرج و مرکز تحقیقات تهران، دو مرکز ساخت سانتریفیوژ در ایران، هدف حمله قرار گرفته‌اند.
این دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل در ادامه افزود که هر دو مرکز در چارچوب برجام (توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵) تحت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس قرار داشتند.
بر اساس اعلام آژانس، «در مجتمع تهران، ساختمانی هدف اصابت قرار گرفت که در آن، روتورهای سانتریفیوژ پیشرفته تولید و آزمایش می‌شدند. در کرج نیز دو ساختمان تخریب شدند که محل تولید قطعات مختلف سانتریفیوژ بودند».
ارتش اسرائیل پیش‌تر اعلام کرده بود که در فاصله شب سه‌شنبه تا بامداد چهارشنبه، ده‌ها سایت هسته‌ای جمهوری اسلامی، از جمله مراکز غنی‌سازی اورانیوم را هدف قرار داده است.
The IAEA has information that two centrifuge production facilities in Iran, the TESA Karaj workshop and the Tehran Research Center, were hit. Both sites were previously under IAEA monitoring and verification as part of the JCPOA.
— IAEA - International Atomic Energy Agency (@iaeaorg) June 18, 2025
این نخستین تایید رسمی یک نهاد بین‌المللی درباره وارد آمدن خسارت مستقیم به زیرساخت‌های تولید سانتریفیوژ جمهوری اسلامی پس از حملات هوایی اخیر اسرائیل است. هرچند هنوز در مورد سطح خسارت یا تاثیر آن بر برنامه غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی جزئیاتی ارائه نکرده است.
پیش از این، ارتش اسرائیل اعلام کرده بود که روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، ده‌ها مرکز هسته‌ای ایران، از جمله تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم با غنای بالا را هدف قرار داده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بر اساس این گزارش، در حملات سه‌شنبه شب بیش از ۵۰ جنگنده شرکت داشتند و یک مرکز تولید سانتریفیوژ در تهران و چندین کارخانه تولید سلاح را هدف قرار دادند.
ارتش اسرائیل می‌افزاید که سایت تولید سانتریفیوژ در تهران به منظور گسترش دامنه و سرعت غنی‌سازی اورانیوم و با هدف ساخت سلاح هسته‌ای استفاده می‌شد. وزیر دفاع اسرائیل پیش‌تر گفته بود که ۱۰ سایت هسته‌ای در تهران شناسایی شده‌اند و هدف گرفته می‌شوند.
بنا بر اعلام اسرائیل، کارخانه‌های تولید سلاحی که هدف قرار گرفتند، مکان‌های تامین مواد خام و قطعات موردنیاز برای مونتاژ موشک‌های زمین‌به‌زمین بودند که جمهوری اسلامی آن‌ها را به سمت اسرائیل شلیک کرد. همچنین به تاسیسات ساخت سیستم‌ها و اجزای موشک‌های زمین‌به‌هوا که برای هدف قرار دادن هواپیما طراحی شده‌اند، نیز حمله شده است.
جمهوری اسلامی تایید کرده که به سایت تولید موشک خجیر در شرق تهران حمله شده است. ارتش اسرائیل ویدیویی از لحظه پرواز جنگنده‌ها برای اجرای این عملیات منتشر کرد.
این اولین بار نیست که اسرائیل به مرکز تولید سانتریفیوژ تسا کرج حمله می‌کند. در ژوئن ۲۰۲۱ (تیر ۱۴۰۰) هم جمهوری اسلامی موساد را به تخریب این تاسیسات هسته‌ای با استفاده از پهپادی که از داخل ایران و از فاصله حدود ۱۶ کیلومتری پرتاب شد، متهم کرد.
هرچند جمهوری اسلامی هرگز جزئیات خسارات وارده را به طور کامل اعلام نکرد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در نهایت تایید کرد که این سایت یکی از مراکزی بود که تا پیش از تخریب، تحت نظارت آژانس قرار داشت.
جمهوری اسلامی ایران تا بیش از شش ماه پس از آن حمله، مانع بازدید ماموران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مرکز تسا شد.
پس از استقرار دولت سیزدهم، گروسی به دعوت محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، به تهران رفت. در آن زمان جمهوری اسلامی و آژانس به تفاهم رسیدند و بیانیه مشترکی صادر کردند که در بخشی از آن آمده بود: «به بازرسان آژانس اجازه داده می‌شود برای سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص‌شده و جایگزینی کارت حافظه آن‌ها که تحت مهروموم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند.»
با این حال دوربین‌های تاسیسات کرج مشمول آن توافق نشدند، زیرا تهران مدعی بود که آن مجتمع به دلیل اقدام خرابکارانه تیر ۱۴۰۰، تحت تحقیقات امنیتی قرار دارد. جمهوری اسلامی سپس برای صدور مجوز تعویض دوربین‌های تاسیسات تسا سه شرط تعیین کرد: بررسی قضایی‌ــ‌امنیتی خرابکاری هسته‌ای در مجتمع تسا، محکومیت خرابکاری از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بررسی فنی دوربین‌ها در نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی قبل از نصب.
در نهایت تهران در روز ۲۴ آذر ۱۴۰۰ و با تحقق شروط سه‌گانه، اجازه نصب دوربین‌های جدید آژانس در تاسیسات تسا کرج را صادر کرد.
اسرائیل معتقد است که حمله به مجتمع تسا در سال ۲۰۲۱ و آسیب دوباره به این مرکز تولید سانتریفیوژ می‌تواند برنامه غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی را به‌شدت عقب بیندازد. هرچند محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، روز چهارشنبه ادعا کرد که «وضعیت صنایع هسته‌ای خوب است و دشمن مطمئن باشد از این راه هم به جایی نخواهد رسید».
ادعای خوب بودن وضعیت صنایع هسته‌ای در حالی مطرح می‌شود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز سه‌شنبه در جلسه ویژه شورای حکام گفته بود تاسیسات زیرزمینی نطنز در جریان حملات اسرائیل آسیب دیده‌اند. گروسی در همان جلسه تاکید کرد که میزان تشعشعات در بیرون از تاسیسات نطنز تغییری نکرده است.
گروسی به بی‌بی‌سی هم گفت که پس از حملات روز جمعه اسرائیل به جمهوری اسلامی، سانتریفیوژهای تاسیسات زیرزمینی غنی‌سازی اورانیوم در نطنز «اگر به‌کلی نابود نشده باشند، احتمالا به‌شدت آسیب دیده‌اند». او افزود این آسیب‌ها به دلیل قطع برق ناشی از حمله‌ای بود که تاسیسات روی زمین را «به‌طور کامل ویران کرد».
به گفته گروسی، هرچند سالن زیرزمینی محل نگهداری سانتریفیوژها مستقیم هدف قرار نگرفت، این دستگاه‌ها نیز آسیب دیده‌اند. او همچنین گفت چهار ساختمان در سایت هسته‌ای اصفهان نیز آسیب دیده، اما در تاسیسات زیرزمینی فردو، هیچ آسیبی مشاهده نشده است.
ارتش اسرائیل اعلام کرده که سالن زیرزمینی سانتریفیوژها نیز در جریان حمله به نطنز آسیب دیده، اما مدرکی ارائه نداده است.
جمهوری اسلامی ایران ادعا می‌کند که برنامه هسته‌ای خود را با اهداف صلح‌آمیز پیش می‌برد، اما شورای حکام آژانس در روزهای گذشته، برای نخستین بار در ۲۰ سال اخیر، به‌طور رسمی اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران تعهداتش در زمینه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را نقض کرده است. در قطعنامه آمده بود که خودداری مکرر جمهوری اسلامی از ارائه پاسخ‌های کامل درباره مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده، نقض تعهدات محسوب می‌شود.
