ارتش اسرائیل (IDF) روز چهارشنبه از به‌کارگیری موفق یک سامانه دفاعی لیزری پیشرفته «سری و بی‌نام» مشابه سامانه مشهور «پرتو آهنین» (Iron Beam) خبر داد و گفت از این سامانه سری برای سرنگونی ده‌ها هدف هوایی در جریان جنگ اخیر استفاده شده است؛ اتفاقی که کارشناسان نظامی آن را یک «نقطه عطف تاریخی» در فناوری‌های دفاعی مدرن می‌دانند.
نکته مهم در رابطه با این سامانه جنگ لیزری بدون نام این است که ارتش اسرائیل می‌گوید پس از واقعه ۷ اکتبر و در جریان درگیری‌های اخیر به صورت عملیاتی از این سامانه استفاده شده است. ارتش اسرائیل به صورت عمومی در مورد اهدافی که با این سامانه سری و پیشرفته، هدف قرار گرفته‌اند اطلاعاتی منتشر نکرده است. در ویدیوی مربوط به عملکرد این سامانه، پهپادهایی دیده می‌شود که با امواج لیزر سرنگون می‌شوند. به نظر می‌رسد این پهپادها از نمونه پهپادهایی است که جمهوری اسلامی در اختیار حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن قرار داده است.
یک سال پیش و پس از آنکه هلی‌کوپتر ابراهیم رئیسی در شمال‌غربی ایران سرنگون شد گمانه‌زنی‌هایی در مورد احتمال استفاده از سلاح‌های لیزری با عملکردی مشابه سامانه «پرتو آهنین» منتشر شد. مقام‌های اسرائیل البته در این مورد واکنشی نشان نداده‌اند.
هنوز در مورد ویژگی‌های متمایز سامانه لیزری جدید که نامی هم ندارد اطلاعات بیشتری منتشر نشده است اما به گفته وزارت دفاع اسرائیل، سامانه لیزری قبلی یعنی «پرتو آهنین» که توسط شرکت صنایع پیشرفته دفاعی رافائل (Rafael Advanced Defense Systems) توسعه یافته، پیشرفته‌ترین سامانه لیزری عملیاتی در جهان محسوب می‌شود. این در حالی‌ست که کشورهایی چون ایالات متحده، انگلستان و دیگر قدرت‌های نظامی نیز به‌طور مستقل در حال توسعه سیستم‌های مشابه هستند.
براساس گزارش منابع امنیتی اسرائیلی، آنچه سامانه لیزری «پرتو آهنین» را از دیگر رقبای جهانی متمایز می‌سازد، توانایی عملکرد آن در شرایط جوی مختلف، برد متغیر، سازگاری با انواع تهدیدات هوایی و قابلیت استقرار در موقعیت‌های عملیاتی گوناگون است.
در کنار این سامانه، نوع دیگری از لیزرهای نظامی با نام «Lite Beam» نیز در جریان نمایشگاه تجهیزات نظامی واشینگتن (AUSA) در پاییز ۲۰۲۴ معرفی شده بود. به‌رغم توانایی کمتر آن در مقایسه با «پرتو آهنین»، Lite Beam نیز برای مقابله با تهدیدات کوتاه‌بردی مانند پهپادها و خمپاره‌ها به‌طور موفق به کار گرفته شده است.
به نظر می‌رسد سامانه لیزری سری و بدون نام جدید ویژگی‌هایی به مراتب پیشرفته‌تر و عملکردی بهبود‌یافته‌تر از سامانه «پرتو آهنین» داشته باشد.
موفقیت در میدان نبرد و پیامدهای راهبردی
به گفته سرتیپ دنی گلد، رئیس بخش پژوهش و توسعه وزارت دفاع اسرائیل (MAFAT)، این موفقیت در استفاده عملیاتی از سلاح‌های لیزری، نخستین مورد در جهان محسوب می‌شود. او در جریان یک کنفرانس در دانشگاه تل‌آویو اعلام کرد که سامانه‌های لیزری اسرائیل توانسته‌اند به‌طور موفق پهپادها، خمپاره‌ها و راکت‌ها را در میدان نبرد رهگیری و نابود کنند.
سرتیپ یهودا المکیس، رئیس پژوهش‌های لیزری وزارت دفاع نیز افزود که چندین نمونه اولیه از سامانه‌های لیزری پرتوان در طول جنگ اخیر مستقر شده و نتایج چشم‌گیری در پی داشته‌اند. به گفته او، تجربیات عملی به‌دست‌آمده اکنون به‌منظور بهینه‌سازی و توسعه بیشتر این فناوری در حال استفاده هستند.
یکی از مزایای کلیدی سامانه‌های لیزری، کاهش چشمگیر هزینه دفاع در مقایسه با سیستم‌های سنتی مانند گنبد آهنین (Iron Dome) است. در حال حاضر، هر شلیک در سامانه گنبد آهنین بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار دلار هزینه دارد، در حالی‌که راکت‌های حماس با هزینه‌ای بین ۳۰۰ تا ۸۰۰ دلار شلیک می‌شوند. اما سامانه‌های لیزری مانند «پرتو آهنین» از «مهمات بی‌پایان» برخوردارند و هزینه هر رهگیری آن‌ها نزدیک به صفر است.
با این حال، مقامات نظامی اسرائیل تأکید دارند که سامانه «پرتو آهنین» قرار نیست در کوتاه‌مدت جایگزین کامل گنبد آهنین شود. چرا که تهدیدات متنوع هوایی، به‌ویژه حملات دسته‌جمعی راکتی و پهپادی، هنوز نیازمند لایه‌های چندگانه دفاعی هستند. بنابراین، ترکیب سامانه‌های لیزری با سامانه‌های موشکی موجود، مدل جدیدی از دفاع چندلایه را برای اسرائیل رقم خواهد زد.
براساس پیش‌بینی‌های رسمی، انتظار می‌رود که سامانه لیزری جدید و سامانه «پرتو آهنین» تا پایان سال ۲۰۲۵ به‌طور گسترده در ارتش اسرائیل مستقر شود. به گفته مقامات دفاعی، این سامانه نه تنها در زمین، بلکه در دریا، هوا و دیگر حوزه‌های نظامی نیز به‌کار گرفته خواهد شد و می‌تواند زیرساخت جدیدی برای تأمین امنیت ملی اسرائیل فراهم آورد.
