متروی ریاض یکی از بزرگترین پروژه‌های حمل‌و‌نقل شهری در جهان به‌شمار می‌رود که در تاریخ اول دسامبر ۲۰۲۴ به صورت مرحله‌ای آغاز به کار کرد و در پنج ژانویه ۲۰۲۵ به بهره‌برداری کامل رسید. این سیستم مترو با شش خط و ۸۵ ایستگاه، ۱۷۶ کیلومتر طول دارد و به عنوان طولانی‌ترین سیستم متروی بدون راننده جهان شناخته می‌شود.

هنگام ورود به ایستگاه اصلی متروی ریاض، معماری و نمای منحصر‌به‌فرد آن که تیمی از معماران شرکت مشهور زها حدید، شرکت بریتانیایی فاستر و معماران و پیمانکارانی از نروژ، آلمان، اسپانیا و آمریکا و البته عربستان سعودی در آن مشارکت داشته‌اند، توجه را جلب می‌کند.

معماران با الهام از هویت فرهنگی عربستان، ایستگاه‌ها را به گونه‌ای طراحی‌ کرده‌اند که با معماری بومی منطقه سازگار باشد و در آن مشربیه‌های سنتی و الگوهای هندسی اسلامی هم دیده می‌شود. در طراحی ایستگاه‌ها که استاندارد ساختمان‌های سبز را دارد، از مصالح بومی مقاوم در برابر گرما و گردوغبار استفاده شده، از جمله سنگ آهک بومی و نوعی آلومینیوم.

در نمای مدرن، ورود نور طبیعی به ایستگاه‌ها هم در نظر گرفته شده است. سایه‌اندازهایی هم در سقف برخی ایستگاه‌ها طراحی شده‌اند که یادآور بادگیرها و سقف‌های سنتی نجدی هستند.

ایستگاه مرکز مالی ملک عبدالله که استودیوی معماران زها حدید آن را طراحی کرده است، دارای ساختاری پیچیده، منحنی و آینده‌نگر و سقفی موج‌دار و بدنه‌ای است که جریان حرکت مسافران را بازتاب می‌دهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که این ایستگاه نماد اتصال طراحی دیجیتال، فرم ارگانیک و زیبایی‌شناسی عربی است.

در ایستگاه مرکز کنفرانس ملک‌عبدالعزیز که اخیرا میزبان کنفرانس سعودی آمریکایی با حضور دونالد ترامپ بود، طراحی مدرن با ترکیب شیشه، فلز و سنگ به کار رفته است.

فضای داخلی مترو بسیار مدرن، و همراه با سیستم سرمایش با کیفیت است. چندین پله‌برقی و آسانسور نیز در نقاط مختلف مترو برای کمک به تسهیل حمل‌و‌نقل مسافران قرار دارد. ورود به مترو به صورت هوشمند و دیجیتال است و می‌توان با استفاده از کارت اعتباری یا حتی ساعت‌های هوشمند هم وارد مترو شد.

سالن‌ها و راهروها بسیار آرام و پرنور هستند و هوا به اندازه‌ای خنک است که نمی‌توان تصور کرد دمای محیط بیرون بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد است. درهای مترو نیز به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مانع هدررفت انرژی و ورود هوای گرم و خروج هوای سرد شوند. از سوی دیگر اهمیت انرژی پایدار در این پروژه به دقت مورد توجه بوده و بسیاری از ایستگاه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که حداکثر نور طبیعی را جذب کنند. این موضوع علاوه بر کاهش مصرف انرژی، حس باز بودن فضا را القا می‌کند. سیستم‌های صرفه‌جویی در انرژی، بازیافت آب و استفاده از مواد بازیافتی در ساخت نیز لحاظ شده‌اند. همچنین تهویه طبیعی از طریق سازه‌های بلند و بازشوهای سقفی انجام می‌شود، که با اقلیم گرم ریاض تطابق دارد.

این سیستم مترو از ظرفیت جا‌به‌جایی روزانه تا ۱.۲ میلیون مسافر برخوردار است و خطوط به رنگ‌های متفاوت، نقاط مختلف شهر را پوشش می‌دهند. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد متروی ریاض این است که قطارها بدون راننده و کاملا خودکار هستند. هر یک از واگن‌ها نیز مجهز به تهویه مطبوع، وای‌فای رایگان، سیستم صوتی و تصویری پیشرفته و کلاس‌های مختلف خدماتی برای خانواده‌ها، زنان و مسافران عادی است.

در حال حاضر ایستگاه منطقه مالی ملک‌عبدلله با بیش از سه میلیون مسافر یکی از پرتردترین ایستگاه‌ها است. دختری جوان که در ساعات پایانی روز منتظر قطار است می‌گوید که این سیستم حمل‌و‌نقل به او امکان داده که با سرعت بیشتری به محل کارش برسد و فاصله نسبتا طولانی بین خانه و محل کار را طی کند. او می‌گوید ایستگاه‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تقریبا در هر محله‌ای امکان دسترسی آسان به مترو وجود دارد. زن و مرد جوانی که از اروپا به ریاض آمده‌اند هم می‌گویند که از سیستم مدرن این مترو شگفت‌زده شده‌اند.

این پروژه بخشی از برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی است که هدف آن کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی و افزایش استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی از ۲ درصد به ۲۰ درصد تا سال ۲۰۳۰ است.