دیمیتری پسکوف، سخنگوی دفتر ریاست‌جمهوری روسیه، روز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت اعلام کرد ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور دعوتنامه‌ای برای سفر به ایران دارد، اما تاریخ آن هنوز مشخص نشده است.

روز سه‌شنبه فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ایران گفته بود که سفر پوتین به ایران «هم‌اکنون در حال برنامه‌ریزی است.»

مسکو و تهران در ماه ژانویه یک توافق‌نامه همکاری استراتژیک ۲۰ ساله امضا کردند. علاوه بر آن، از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین، مقامات تهران و مسکو به‌طور گسترده برای یکدیگر سلاح ارسال کرده‌اند و همچنین روسیه از آنچه حق تهران برای استفاده از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز می‌داند، دفاع کرده است.

دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در پاسخ به سوالی در مورد احتمال سفر پوتین به تهران، به خبرنگاران گفت: «در واقع رئیس‌جمهوری پوتین، دعوتنامه‌ای برای سفر رسمی یا کاری به ایران دارد. تاریخ‌ها هنوز مشخص نشده‌اند، اما به محض توافق، شما را مطلع خواهیم کرد. ما برای همکاری خود با اران و عمق روابط‌مان در زمینه‌های مختلف، ارزش زیادی قائلیم.»

آخرین باری که پوتین از ایران بازدید کرد، در سال ۲۰۲۲ و ماه‌ها پس از آن بود که روسیه ده‌ها هزار سرباز را به اوکراین اعزام کرد. رهبر جمهوری اسلامی در یک دهه اخیر و همزمان با افزایش تنش‌ها با ایالات متحده آمریکا و اروپا، تلاش کرده است تا روابط خود را با روسیه و چین نزدیک‌تر کند تا این دو کشور به متحد اصلی ایران تبدیل شوند.

ولادیمر پوتین و شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین نیز روز پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت امسال با صدور یک بیانیه مشترک، ضمن انتقاد از تهدیدات نظامی آمریکا و اسرائیل علیه جمهوری اسلامی، اعلام کردند نقشی فعال در مذاکرات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران ایفا خواهند کرد.

در این بیانیه که با تاکید بر مقابله این دو کشور با تهدیدهای امنیتی و راهبردی صادر شده بود، آمده است: «روسیه و چین قصد دارند نقش فعالی در حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران ایفا کنند و مذاکرات ناظر بر پرونده هسته‌ای ایران باید نگرانی‌های معقول همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.»

روسیه و چین به‌عنوان متحدان جمهوری اسلامی، اگرچه مانند دیگر اعضای جامعه بین‌المللی با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مخالفند و به قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ابعاد نظامی برنامه اتمی جمهوری اسلامی، رای مثبت داده‌اند، اما بارها با افزایش تحریم‌های اقتصادی یا حمله نظامی به ایران مخالفت کرده‌اند.

۲۰ اردیبهشت امسال نیز خبرگزاری رویترز به نقل از دو مقام امنیتی غربی و یک مقام منطقه‌ای گزارش داده بود که جمهوری اسلامی ایران آماده می‌شود تا چند پرتابگر موشک‌ بالستیک کوتاه‌برد را به روسیه تحویل دهد. به گفته مقام‌های آمریکا، ایران سال گذشته هم چنین مهماتی را به روسیه ارسال کرده است تا در جنگ اوکراین از آن‌ها استفاده کند.

پرتابگرهای فتح-۳۶۰ در حملات سنگین روسیه به اوکراین به ارتش روسیه کمک می‌کنند. از سوی دیگر این امر بر گسترش روابط نظامی تهران و مسکو مهر تایید می‌زند. تحلیلگران به رویترز گفتند که پرتابگر فتح-۳۶۰، که بردی ۱۲۰ کیلومتری دارد، سلاح جدیدی است که به روسیه امکان می‌دهد تا به خط مقدم اوکراین، اهداف نظامی نزدیک، و همچنین مراکز پرجمعیت مرزی شلیک کند.

اکنون سفر احتمالی ولادیمیر پوتین به ایران می‌تواند نشانه‌ای دیگر از نزدیکی راهبردی دو کشور در برابر غرب تلقی شود. این سفر در شرایطی انجام خواهد گرفت که هر دو کشور، یکی به علت ادامه حملات نظامی به اوکراین و دیگری به دلیل پرونده هسته‌ای و حمایت از شبه‌نظامیان خارجی، با فشارهای بی‌سابقه‌ای از سوی ایالات متحده و متحدانش مواجه‌اند.

در سال‌های اخیر، ایران به یکی از مهم‌ترین تامین‌کنندگان پهپاد برای ارتش روسیه تبدیل شده است. استفاده از پهپادهای ایرانی شاهد توسط نیروهای روسی در حملات هوایی علیه اهداف نظامی و غیرنظامی در اوکراین، بارها از سوی مقامات غربی محکوم شده است. همکاری‌های نظامی میان تهران و مسکو نه‌تنها مورد توجه کشورهای غربی قرار گرفته، بلکه زمینه‌ساز تحریم‌های جدید و افزایش فشارهای بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی بوده است.

در همین حال همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور نیز رو به گسترش است. با وجود تحریم‌های سنگین، ایران و روسیه در تلاشند تا با توسعه تبادلات مالی در قالب ارزهای ملی و تقویت خطوط حمل‌ونقل ریلی و دریایی، وابستگی خود به نظام مالی تحت کنترل غرب را کاهش دهند. سفر احتمالی پوتین به تهران را نیز می‌توان در چارچوب تلاش‌های کرملین برای نشان دادن عمق اتحاد با دولت‌هایی دانست که در برابر غرب ایستادگی می‌کنند.