بر فراز تپه‌های بلند بخش شرقی شهر کرمان بقایای دو قلعه باستانی با نام‌های «آتشکده آناهیتا» و «قلعه اردشیر» روی صخره‌ای سنگی خودنمایی می‌کنند؛ آثاری که اگرچه نمایانگر شکوه و تاریخ چند هزار ساله این منطقه‌اند، به دلیل بی‌توجهی مسئولان و نبود بودجه کافی برای مراقبت و مرمت، در وضعیت نابسامانی قرار دارند و خطر تخریب کامل آن‌ها را تهدید می‌کند.

هر دو قلعه در گذر زمان آسیب‌های فراوانی دیده و بخش‌هایی از آن‌ها تخریب شده‌ است. با این‌ حال، بقایای باقی‌مانده نیز در معرض نابودی فزاینده قرار دارند. این در حالی‌ است که سطح صخره‌ای که این دو قلعه بر آن بنا شده‌اند، در تاریخ اول فروردین ۱۳۴۵ خورشیدی در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید.

فعالان حوزه میراث فرهنگی می‌گویند اندک توجهی که در سال‌های اخیر به مرمت و نگهداری این آثار صورت گرفته، حاصل فشار رسانه‌ها و کنشگران بوده‌ است. اما میزان و شدت تخریب به دلیل رها شدن این بناها، تردد خودروها و موتورسیکلت‌ها و حتی احداث برخی سازه‌های خبرساز در حریم آن‌ها، بسیار بیشتر از اقدام‌های انجام‌شده بوده است.

در حالی که آتشکده آناهیتا و قلعه اردشیر با پیشینه‌ای سه‌هزار ساله می‌توانند به‌عنوان نمادهای تاریخی، جاذبه‌ای مهم برای گردشگری و عاملی برای زیباسازی شهر باشند، محسن موحدی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان، اعلام کرد که در سال گذشته هیچ بودجه‌ای برای استحکام‌بخشی و مرمت این دو قلعه تخصیص نیافته است. او در عین حال وعده داد که این اداره‌کل در حال پیگیری جذب اعتبار برای سال جاری است.

این مقام دولتی تلویحا از وزارت میراث فرهنگی سلب مسئولیت کرد و مدعی شد که بودجه این وزارتخانه به‌تنهایی برای مرمت قلعه‌های اردشیر و آناهیتا کافی نیست و لازم است سایر دستگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ استان کرمان نیز در تامین اعتبار موردنیاز مشارکت کنند.

او ضمن یادآوری مرمت بخش‌هایی اندک از دو قلعه باستانی کرمان طی سال‌های گذشته به‌صراحت گفت که ادامه استحکام‌بخشی دو بنا و مرمت بخش‌های در معرض خطر به تخصیص اعتبار مشروط است.

به‌ گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، معاون میراث فرهنگی کرمان، به نبود بودجه کافی برای آزادسازی حریم قلعه‌های باستانی آناهیتا و اردشیر نیز اشاره کرد و گفت که «در سال‌های گذشته، خانه‌های فرسوده و بی‌ارزش اطراف این قلعه‌ها با واگذاری زمین معوض، آزادسازی می‌شدند؛ اما این طرح به‌ دلیل کمبود اعتبار اکنون متوقف شده است».

بی‌توجهی به وضعیت نابسامان قلعه‌های آناهیتا و اردشیر در حالی ادامه دارد که شواهد و نشانه‌هایی از دوران اشکانیان، ساسانیان و اسلامی در این دو اثر تاریخی وجود دارد و از منظر تاریخی، معماری و فرهنگی اهمیت بالایی دارند.

آتشکده آناهیتا که تحت عنوان «قلعه دختر» نیز شناخته می‌شود، از خشت خام و گل رس ساخته شده است. ساختمان‌های این قلعه به دو بخش مجزا تقسیم می‌شوند. بخش اول بر فراز قلعه نسبتا مرتفع جنوب‌ شرقی قرار دارد که سابقا قلعه کوه نامیده می‌شد و به‌علت وضعیت طبیعی، از قلعه مجزا است و بخش دوم نیز روی تپه‌ کوتاه‌تری قرار دارد. این قلعه در مجاورت قلعه اردشیر، هسته مرکزی شهر کرمان در دوران مادها را تشکیل می‌دهد و پیشینه‌ای سه هزار ساله دارد.

قلعه اردشیر نیز که به سبب موقعیت نظامی‌اش «قلعه کوه» هم نامیده می‌شود، یادگاری از اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانی، است. دیوارهای این قلعه ضخامت بسیاری دارد و مصالح به کاررفته در آن‌ها از خشت خام است.

در فاصله بین قلعه اردشیر و قلعه دختر کرمان، ستون‌هایی از خشت خام بسیار ضخیم دیده می‌شود که گفته می‌شود این مکان‌ها در گذشته آتشکده‌ای برای عبادت و محل پرستش یکی از خدایان زرتشتی به نام ایزدبانو آناهید بوده است. وجود این دو قلعه نشان می‌دهد که این محل در عهد حاکمیت اردشیر، یکی از شهرهای آباد محسوب می‌شد.

موقعیت قلعه اردشیر کرمان بر بلندای قله کوه به قلعه فلک‌الافلاک در استان لرستان شباهت بسیاری دارد. به گزارش سایت کجارو، تاکنون اقدام باستان‌شناسی قابل ملاحظه‌ و مطالعه جدی در محل قلعه اردشیر کرمان صورت نگرفته است.

یکی از موارد تاسف‌برانگیزی که در قلعه اردشیر به چشم می‌خورد، نبود حصار و حریمی خاص برای حفاظت از قلعه اردشیر است. نصب دکل‌های مخابراتی در مرتفع‌ترین جاهای قلعه اردشیر و قرارگیری پایه‌های دکل در دل قلعه در سال‌های پیش باعث آسیب به بنا شده است. حال‌ آنکه ایجاد حریم برای این قلعه تاریخی سبب می‌شود از گزند چنین آسیب‌هایی دور بماند.