در حالی که هواپیماها و موشک‌های اسرائیل پیوسته مواضع حزب‌الله را هدف قرار می‌دهند، خانه نبیه بری، رئیس مجلس نمایندگان لبنان، تنها خانه‌ روشن در شهر بیروت است. او در آنجا همچنان پذیرای هیئت‌های خارجی است که از جمله آن‌ها می‌توان به ملاقات‌های نبیه بری با سفرا و نمایندگان کشورهای غربی و آموس هوخشتاین، میانجی آمریکا که بر سر بحران لبنان با جمهوری اسلامی به رقابت می‌پردازد، اشاره کرد. روز جمعه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، هم به‌ محض ورود به بیروت، برای دیدار با نبیه بری به منزل او شتافت.

بسیاری از ناظران بر این باور بودند که زمان نقش‌آفرینی نبیه بری دست‌کم ۳۰ سال پیش به پایان رسیده و در حال حاضر او رئیس افتخاری مجلسی است که اختیاراتش سلب شده است. افزون بر اینکه تسلط حسن نصرالله بر لبنان باعث شد نبیه بری از نمایندگی جامعه شیعه کنار گذاشته شود. با این حال، اخیرا شماری از رهبران باقی‌مانده حزب‌الله به دیدار نبیه بری شتافته و خواستار کمک و همکاری او شده‌اند.

او ضمن ابراز مخالفت با مواضع حسن نصرالله، رهبر کشته‌شده حزب‌الله، از پذیرش قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل، اعزام ارتش به مرزها که خواسته اسرائیل و دلیل حمله کنونی به لبنان است، خبر داد.

اهمیت نبیه بری علاوه بر مشروعیت پارلمانی لازم برای اجرایی کردن هرگونه راه‌حل سیاسی که با انتخاب رئیس‌جمهوری جدیدی برای لبنان آغاز می‌شود، در این امر نهفته است که او در حالی از جامعه شیعه نمایندگی می‌کند که شیعیان لبنان با آشفتگی و سردرگمی شدیدی مواجه‌اند. در طول دو هفته گذشته، اسرائیل همه روزه به حملاتش برای از بین بردن حزب‌الله ادامه داد؛ درست همان‌گونه که پس از سرنگونی صدام حسین، حزب بعث عراق ریشه‌کن شد و در جریان جنگ جهانی دوم، متفقین بساط رهبران نازی در آلمان و حامیان آن‌ها در ژاپن را برای همیشه برچیدند.

حذف رهبران حومه جنوبی بیروت خلا خطرناکی به وجود می‌آورد که آن را باید یک رهبر شیعه که به دنبال مهار آشفتگی و جلوگیری از سلطه‌جویی اعضای جاه‌طلب حزب‌الله باشد، پر کند. نبیه بری همچنان یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های سیاسی لبنان محسوب می‌شود. علاوه بر آن، روند نجات لبنان به حمایت مردمی و مشروعیت سیاسی نیاز دارد و این روند بدون مشارکت مولفه شیعه با بقیه گروه‌های لبنانی قابل پذیرش و اجرا نیست.

با وجود نبود حسن نصرالله، همچنان موانعی سر راه نبیه بری وجود دارد. برخی نبیه بری را به دلیل کهولت سن‌ــ در حال حاضر ۸۶ سال دارد‌ــ گزینه مناسبی نمی‌دانند. مخالفت مردم لبنان با تمام رهبران سنتی این کشور هم مانع دیگری پیش روی نبیه بری است. علاوه بر آن، برخی از مردم لبنان شتاب نبیه بری را برای به دست گرفتن کنترل اوضاع پیش از دفن حسن نصرالله یک کودتای برنامه‌ریزی‌شده و بخشی از یک توطئه می‌دانند. از این رو، سفر عجولانه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به بیروت ممکن است تلاشی برای توقف روند حذف سیاسی حزب‌الله و جلوگیری از انتقال قدرت به نبیه بری باشد.

البته این واقعیت را نمی‌توان فراموش کرد که این حسن نصرالله و جمهوری اسلامی بودند که نه‌تنها شیعیان، بلکه تمامی ملت لبنان را به قربانگاه سوق دادند. فجایع دردناک کنونی نتیجه طبیعی تبدیل لبنان به جبهه جنگی است که هیچ ارتباط و نفعی برای لبنان ندارد. افزون بر اینکه حزب‌الله و جمهوری اسلامی در طول دست‌کم سه دهه گذشته، لبنان و مردم آن را قربانی اهداف و منافع خود کرده‌اند.

مهم‌ترین تحول این است که جنبش جدید نتایج مهم، سریع و حتی جسورانه‌ای به بار آورد که فراتر از انتظار قدرت‌های خارجی بود. نخستین مورد آن، اعلام جدایی لبنان از «پرونده حمایت از حماس»، یعنی کنار گذاشتن پروژه جمهوری اسلامی برای درگیری با اسرائیل در نوار غزه است که حسن نصرالله متعهد به اجرای آن شده بود.

مورد دوم، عقب‌نشینی از درخواست توقف حمله اسرائیل به‌عنوان پیش‌شرط انتخاب رئیس‌جمهوری لبنان و اعلام آغاز اجرایی شدن این شرط است، نه اینکه لبنان همچنان منتظر پایان یافتن عملیات نظامی اسرائیل باشد. در نتیجه، پس از گذشت چند دهه، نخستین رئیس‌جمهوری آزاد لبنان قدرت را به دست خواهد گرفت. البته با توجه به شرایط حساس و خطرناک کنونی، رئیس‌جمهوری جدید لبنان یک حاکم نظامی خواهد بود. این در حالی است که لبنان به مدت‌ طولانی تحت سلطه قدرت‌های خارجی قرار داشت: در دهه ۱۹۷۰، سازمان آزادی‌بخش فلسطین، در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، سوریه و در بیش از دو دهه اخیر، حزب‌الله به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران کنترل لبنان را در دست داشت.

رئیس‌جمهوری آینده لبنان به احتمال زیاد فرمانده ارتش خواهد بود، به‌ویژه اینکه او نقش تاریخی و ماموریت دشواری پیش رو دارد که مهم‌ترین آن گسترش حاکمیت دولت از مرز سوریه تا مرز اسرائیل است. بدين ترتيب، مصيبت لبنان در نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران برای رویارویی با اسرائیل خاتمه می‌یابد، سپس اسرائیل برای کنترل چند کیلومتری که از خاک لبنان اشغال کرده است، هیچ بهانه‌ای نخواهد داشت.

نبیه بری با زبان دیپلماتیک به این مسئله اشاره کرد و در بیانیه مشترک آمده است: «به عنوان اولین گام در راستای اجرای توافقنامه طائف و قطعنامه‌های بین‌المللی ۱۷۰۱، ۱۶۸۰ ۱۵۵۹، ارتش لبنان بلافاصله در امتداد خط آبی مستقر می‌شود. این اقدام به تحکیم توافق آتش‌بس با اسرائیل، کنترل مرزها و حفاظت از تمامیت ارضی لبنان منجر خواهد شد. سپس دولت لبنان تصمیم صلح و جنگ را در دست خواهد گرفت و حمل سلاح را به نیروهای دولتی محدود خواهد کرد». آخرین جمله این بیانیه یعنی «خلع سلاح شبه‌نظامیان»، مهم‌ترین و سخت‌ترین مورد ذکرشده در این بیانیه است.

بازگشت نبیه بری به صحنه سیاسی اقدامی است که اکثریت گروه‌ها و نیروهای لبنان، کشورهای منطقه و قدرت‌های بین‌المللی از آن حمایت می‌کنند، به‌ویژه اینکه جامعه جهانی بر لزوم پایان دادن به وضعیت آشفته و جنگ داخلی که لبنان مدت‌های طولانی به آن مواجه بوده است، تاکید می‌کند. تمایل جامعه جهانی به پایان بحران لبنان ناشی از خطراتی است که لبنان به منبع آن تبدیل شده است. ادامه هرج‌ومرج در لبنان این کشور را به پایگاهی برای فعالیت‌های خرابکارانه منطقه‌ای و قاچاق بین‌المللی تبدیل کرده است.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط