فعالان میراث فرهنگی در شیراز درمورد تخریب خانه‌ تاریخی محمدرضا شریفی در بافت تاریخی این شهر هشدار داده‌اند. تصاویری که از این خانه تاریخی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده است، نشان می‌دهد که سقف این بنای تاریخی به‌طور‌ کامل فروریخته و بخش‌های وسیعی از دیوارها نیز تخریب شده است.

وب‌سایت مهرگان با انتشار تصاویری از وضع کنونی خانه تاریخی محمدرضا شریفی نوشت که حتی ثبت ملی بافت تاریخی شیراز نیز نتوانست از نابودی خانه‌های تاریخی این شهر پیشگیری کند، خانه‌هایی که سند هویت و شناسنامه مردم این شهرند.

مهرگان همچنین گزارش داد که سقف خانه تاریخی محمدرضا شریفی در بافت تاریخی شیراز به‌صورت «دستی» ویران شده است تا شهروندان بار دیگر شاهد «تخلف و زیر پا گذاشتن قانون از طرف تخریبگرانی باشند که هویت آنان آشکار است».

خانه تاریخی محمدرضا شریفی در محله سنگ سیاه در بافت تاریخی شیراز واقع است. این خانه که در بهمن‌ ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، اثری به‌جامانده از دوران قاجار است. فعالان میراث فرهنگی هشدار داده‌اند که خانه تاریخی شریفی نیز مانند برخی دیگر از خانه‌های تاریخی شیراز تا نابودی کامل فاصله‌ای ندارد.

پیش‌تر نیز تصاویری در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده بود که نشان می‌داد خانه تاریخی روبه‌روی مسجد عتیق شیراز از داخل در حال خراب شدن است. به گفته فعالان فرهنگی، تخریب خانه‌های تاریخی‌ای که در تملک نهادهای دولتی‌اند با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد. خانه‌های تاریخی که مالک خصوصی دارند نیز پیوسته هشدار تخلیه می‌گیرند.

تخریب بافت تاریخی شیراز از دهه ۶۰ با تخریب چند خانه تاریخی شروع شد و در دهه ۷۰، هم‌زمان با زمزمه‌های اجرای طرح «بین‌الحرمین»، در مقیاس وسیع‌تری ادامه یافت. این طرح در سال ۱۳۸۹، هنگامی‌ که دولت دهم روی کار بود، در شورای‌عالی معماری و شهرسازی تصویب شد. طرح «بین‌الحرمین» در سال‌های اخیر به‌دلیل تلاش‌های دوستداران میراث فرهنگی تا حدودی به حالت تعلیق درآمده بود، تا اینکه ابراهیم رئیسی در مهر ۱۴۰۰ به شیراز رفت و برای اجرای آن چراغ سبز نشان داد.

دولت جمهوری اسلامی ایران قصد دارد در محدوده حرم شاه‌چراغ و دیگر امام‌زاده‌های مدفون در شیراز راه‌های ارتباطی بسازد. طراحان پروژه نام این طرح را «حرم تا حرم» گذاشته‌اند و ادعا می‌کنند که با اجرای آن، شیراز «بزرگ‌ترین شهر زیارتی خاورمیانه» می‌شود.

کنشگران میراث فرهنگی به‌شدت به این طرح اعتراض کردند و با ثبت ملی بافت تاریخی شیراز در تابستان امسال کوشیدند تا آن را از خطر تخریب و نابودی نجات دهند. با این حال، اذعان کارشناسان و گزارش‌هایی که به‌تناوب از تخریب خانه‌های تاریخی شیراز منتشر می‌شود آشکار می‌کند که حتی ثبت ملی این خانه‌ها نیز بازدارنده نبوده و به جلوگیری از تخریب آن‌ها منجر نشده است.

اکنون در رویه‌ای جدید، خانه‌های تاریخی در اثر بی‌اعتنایی به‌تدریج فرسوده و خراب می‌شوند یا عوامل شهرداری و پلیس آن‌ها را به بهانه اینکه محل تجمع زباله و معتادان شده‌اند تخریب می‌کنند. کنشگران میراث فرهنگی می‌گویند که مسئولان جمهوری اسلامی این بهانه‌های ساختگی را با هدف «حساسیت‌زدایی» رسانه‌ها و کارشناسان مطرح می‌کنند و با دستاویز قرار دادن همین بهانه‌ها نیز از پاسخگویی به افکار عمومی طفره می‌روند.

روزنامه هم‌میهن روز ۲۴ دی‌ در گزارشی با عنوان «سناریو‌ی عجیب برای تخریب» به واکاوی نابودی خانه‌های تاریخی در بافت تاریخی شیراز پرداخت و نوشت به‌رغم اینکه از مرداد امسال بافت تاریخی شیراز ثبت ملی شد، کارشکنی‌ها همچنان ادامه دارد. طبق این گزارش، برخی مسئولان همچنان بر تخریب بافت تاریخی شیراز اصرار دارند، عده‌ای نبود بودجه کافی برای محافظت از خانه‌های تاریخی را مطرح می‌کنند، و برخی دیگر نیز معتادان و سارقان را مقصر تخریب‌ها می‌دانند.

برخی مقام‌های حکومتی نیز از این فراتر رفته‌اند و وقایعی مانند تیراندازی در شاه‌چراغ را فرصتی برای آشکار کردن خشم حکومت از هویت تاریخی شیراز دانسته و از آن برای رسیدن به هدف سوءاستفاده کرده‌اند. خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، در اواخر مرداد، پس از دومین تیراندازی مرگ‌بار در شاه‌چراغ، از قول سید محی‌الدین طاهری، تولیت حرم علاءالدین حسین، نوشت که خانه‌های تاریخی واقع در بافت تاریخی شیراز به «مرکز فساد» تبدیل شده‌‌اند و «باید جلو آن‌ها را گرفت».

محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش حفاظت از بافت‌های تاریخی، در پیوند با این موضوع به هم‌میهن گفته بود: «معاون استانداری فارس گفته است که ثبت ملی مانع از توسعه طرح حرمین در بافت تاریخی شیراز نمی‌شود. پس از حمله به شاه‌چراغ هم تولیت آستان سیدعلاءالدین حسین در مصاحبه‌ای گفت که امنیت شیراز به‌دلیل چند خانه خرابه از میان رفته است و این خانه‌ها باید تخریب شوند.» کلانتری در ادامه نیز با توصیف وضع کنونی گفت که به نظر می‌رسد خانه‌های تاریخی محکوم به نابودی‌اند.

دبیر پویش ملی بافت تاریخی شیراز در مصاحبه‌ دیگری نیز افشا کرده بود که یکی از مسئولان به او گفته است: «ما داریم برای ظهور زمینه‌سازی می‌کنیم؛ امام زمان که بیاید، حرم‌های آن زمان باید گنجایش زیادی داشته باشند.»

تخریب سازمان‌یافته آثار تاریخی ایران در دولت منصوب علی خامنه‌ای ادامه دارد. بناها و آثار باستانی و تاریخی به بهانه‌های گوناگون، از جمله ادعای توسعه شهری، نداشتن ارزش تاریخی، نبود بودجه کافی نگهداری، و همچنین مرمت غیراصولی و واگذاری به بخش خصوصی در معرض نابودی قرار می‌گیرند.

کنشگران میراث فرهنگی در ماه‌های اخیر در مورد تخریب خانه‌های تاریخی اصفهان و شوشتر نیز هشدار داده‌اند. در اواخر بهمن‌ گزارش‌هایی منتشر شد در مورد اینکه در اثر فرسودگی لوله‌ها و نشتی آب، خانه‌های تاریخی شوشتر پر از آب شده‌ است و هر لحظه امکان فروریختن آن‌ها وجود دارد.

مهدی فقیهی، فعال میراث فرهنگی، نیز اوایل دی‌‌ماه امسال خبر داد که بین ۶۰ تا ۷۰ درصد خانه‌های تاریخی اصفهان در اثر «بی‌توجهی» تخریب شده‌ است. مسئولان دولتی جمهوری اسلامی در واکنش به انتقاد از اهمال در رسیدگی به وضع خانه‌های تاریخی معمولا ادعای تعارض منافع مالکان خصوصی را مطرح می‌کنند. این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد که «شرایط ناامن و متروکه‌بودن» از عوامل موثر در نابودی خانه‌های تاریخی اصفهان است.

روزنامه نصف جهان ۱۱ دی‌‌ماه در گزارشی با عنوان «خانه‌های تاریخی اصفهان شبانه دفن می‌شوند» سرنوشت این خانه‌ها را «تلخ» توصیف کرد. طبق این گزارش، خانه‌های تاریخی در اثر قدمت فرسوده و به خرابه تبدیل می‌شوند و در سایه «بی‌اعتنایی» سازمان میراث فرهنگی، مالکان خصوصی یا شهرداری شبانه به جان آن‌ها می‌افتند و خرابشان می‌کنند.

علیرضا یزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان، خرداد امسال به خبرگزاری ایمنا گفته بود: «برآوردهای سال‌های گذشته از وجود پنج‌هزار خانه تاریخی در اصفهان حکایت داشت. این آمار پس از آن به ۶۰۰ خانه رسید، اما امروز به‌طور قطع زیر ۳۰۰ خانه تاریخی در اصفهان باقی ‌مانده است و مابقی تخریب شده‌اند.» بیشتر این خانه‌ها یادگارهای به‌جا‌مانده از سه دوره تاریخی صفوی و قاجار و پهلوی‌ و نماینده معماری و سبک زندگی مردم در این دوره‌های تاریخی‌اند. فعالان میراث فرهنگی تعارض منافع جمهوری اسلامی با میراث تاریخی ایران را دلیل اصلی تخریب آثار ملی و تاریخی می‌دانند.