آیا پاکستان به صحنه صلح افغانستان برمی‌گردد؟

عمران خان در تلاش است نقش قدرتمندتری در آینده افغانستان ایفا کند

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا و عمران خان، نخست وزیر پاکستان در حاشیه اجلاس داووس - JIM WATSON / AFP

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در حاشیه اجلاس جهانی داووس سویس با عمران خان، نخست وزیر پاکستان، دیدار و ملاقات کرده است. در این ملاقات، روی وضعیت افغانستان نیز بحث و گفت‌وگو شده است. عمران خان در این دیدار گفت که آمریکا و پاکستان در رابطه با افغانستان دیدگاه کاملا مشترکی دارند. او در این دیدار گفت: «البته که مسئله اصلی افغانستان است، زیرا مایه نگرانی آمریکا و پاکستان است. ما و آمریکا هر دو امیدواریم گفت‌وگو‌ها میان دولت افغانستان و طالبان به نتیجه دلخواه برسد و صلح در این کشور حکمفرما شود.» دونالد ترامپ نیز در این دیدار گفت، آمریکا و پاکستان در رابطه با صلح افغانستان اشتراک نظر دارند. او همچنین گفت که رابطه آمریکا و پاکستان هیچ‌گاه به این نزدیکی نبوده است.

این که پاکستان و آمریکا نسبت به مسئله صلح افغانستان با نگرانی و دقت وضعیت را دنبال می‌کنند، بحث تازه‌ای نیست. اما پاکستان پس از آغاز گفت‌وگو‌های صلح میان آمریکا و طالبان تا حدی به حاشیه رانده شده بود. نمایندگان دولت آمریکا با رهبری زلمی خلیل‌زاد، نماینده آمریکا در امور صلح افغانستان، تقریبا تمامی چهارچوب گفت‌وگو‌ها را در کنترل خود دارد. آقای خلیل‌زاد از گذشته نسبت به صداقت پاکستان در امر صلح افغانستان تردید داشت. او مخالف سرسخت نقش افرینی پاکستان در امور صلح افغانستان بود و باور داشت که پاکستان در رابطه با صلح افغانستان، با آمریکا روراست نیست. به همین دلیل پاکستان دیگر محور اصلی گفت‌وگو‌ها نبود. در عوض چین در رابطه با گفت‌وگو‌های صلح نقش محوری بیشتری نسبت به پاکستان پیدا کرده بود. چین چندین بار میزبان گفت‌وگو‌های صلح میان طرفین شده است و نماینده‌های طالبان بار‌ها به این کشور سفر کرده و با مقام‌های این کشور گفت‌وگو کرده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد که عمران خان حالا می‌خواهد نقش سنتی خود را در امور افغانستان از سر بگیرد.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

دولت افغانستان اما در این رابطه چند نگرانی دارد که هنوز رفع نشده است.

الف: حکومت پاکستان بیش از این که تحت کنترل قدرت نخست وزیرش باشد، تحت کنترل ارتش و سازمان اطلاعات این کشور است. آی اس آی و ارتش پاکستان بر اساس طرح قدیمی عمق استراتژیک، همان نگاهی را به افغانستان دارند، که در زمان ضیاءالحق، نخست وزیر دهه هشتاد این کشور، شکل گرفته بود. پاکستانی‌ها با علم کردن موضوع رابطه افغانستان و هند، در صدد پیاده کردن دکترین سیاسی خود در منطقه هستند. بر اساس این ایده، پاکستان نمی‌تواند به صورت غیر جانبدارانه در فرایند صلح افغانستان نقشی داشته باشد. عمران خان هنوز هم بر این باور است که باید قبل از آغاز گفت‌وگو‌های صلح، یک حکومت موقت در افغانستان به وجود بیاید که مذاکرات را مدیریت کند. در حالی که مردم منتظر نتایج انتخابات ریاست جمهوری‌اند که بر اساس رای آنان انتخاب می‌شود.

ب: پایگاه‌های تروریستی در خاک پاکستان از همان دهه 90 میلادی هیچ گونه تغییری نکرده است. طالبان هنوز هم به راحتی در پاکستان پایگاه دارد و رهبر طالبان همچنان در این کشور زندگی می‌کند. مهم تر از همه، مدارس پاکستان هنوز هم با مدیریت آی اس آی برای طالبان سربازگیری می‌کنند.

ج: دولت افغانستان در طول سال‌ها، بار‌ها با حسن نیت از پاکستان خواسته است تا در روند صلح افغانستان نقشی همه‌جانبه ایفا کند؛ و معتقد است وجود یک دولت با‌ثبات برای پاکستان نیز مفید است. پاکستان به خوبی می‌داند در افغانستان آتشی افروخته، که دودش به چشم خودشان هم رفته است. شکل‌گیری گروه‌های تروریستی - نظیر طالبان پاکستانی، از تبعات همکاری پاکستان برای شکل گیری و قدرت گرفتن طالبان افغان است.

این نگرانی‌ها دولت افغانستان را همیشه در مورد اقدامات - به‌زعم پاکستان "صلح خواهانه"، با تردید روبه‌رو کرده است.

به همین دلیل دولت افغانستان هنوز در قبال اظهارات عمران خان در حاشیه اجلاس داووس واکنشی نشان نداده است؛ زیرا مشخص نیست که عمران خان تا چه اندازه نسبت به برقراری صلح در افغانستان صادق است.

بیشتر از