دولت ابراهیم رئیسی در ادامه برنامه هدفمندش برای قطع تدریجی یارانه‌ها، ۴۰۰ هزار نفر دیگر را هم «غیرنیازمند» تشخیص داد و یارانه‌ مهرماه آنان را قطع کرد. با احتساب افراد جدید، شمار کسانی که طی دو ماه اخیر یارانه‌شان قطع شده است، به یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد.

فرایند قطع یارانه افرادی که دولت آن‌ها را غیرنیازمند تشخیص می‌دهد از شهریورماه با قطع یارانه حدود ۷۰۰ هزار نفر آغاز شد. بر مبنای گزارش سایت تجارت‌نیوز، طی دو ماه اخیر یارانه معیشتی ۵۶۲ هزار خانوار که جمعیتشان بالغ‌ بر یک میلیون نفر می‌شود، قطع شده است.

دولت سیزدهم قصد دارد در هر ماه تعدادی از مردم را که «مستحق دریافت یارانه نقدی نیستند»، از فهرست یارانه‌بگیران حذف کند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز مدعی است تمام سرپرست خانوارهایی که یارانه نقدی آنان در مهرماه قطع شده است، جزو سه دهک بالای درآمدی بوده‌اند.

طبق تصمیم دولت، تا پایان سال ۱۴۰۲، یارانه نقدی دهک‌های هشتم، نهم و دهم قطع خواهد شد. مجموع جمعیت این دهک‌ها حدود ۲۴ میلیون نفر است. چنانچه سرپرست خانوارها به قطع یارانه‌شان اعتراض داشته باشند، باید ابتدا به یکی از دفاتر پیشخان دولت مراجعه کنند و با ارائه مدارک شناسایی، کد رهگیری بگیرند. البته کد رهگیری‌ برای آنان پیامک هم می‌شود و سپس می‌توانند با ورود به سامانه، اعتراضشان را ثبت کنند.

این فرایند پیچیده وقت و انرژی زیادی از مردم می‌گیرد؛ ضمن اینکه به نتیجه‌بخش بودن آن هم امید چندانی نیست اما دولت می‌گوید چنانچه اعتراض سرپرست خانواری قبول واقع شود، یارانه آن‌ خانوار در ماه‌های بعد پرداخت خواهد شد.

وظیفه بررسی شرایط یارانه‌بگیران را پایگاه رفاه ایرانیان در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بر عهده دارد. این سازمان بر اساس ملاک‌هایی از جمله استان و محل زندگی، شغل، جمعیت و ارزش املاک و دارایی‌های یک خانوار فهرست خانوارهای غیرنیازمند را به سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام می‌کند و سپس یارانه آن‌ها قطع می‌شود.

نکته قابل‌توجه این است که حتی ارزش خودرو یک خانوار نیز در بررسی‌های مرتبط با نیازمند یا غیرنیازمند بودن خانوار تاثیرگذار است. حال‌ آنکه طی سال‌های اخیر در نتیجه تورم افسارگسیخته و نابسامانی بازار، قیمت خودرو چندین برابر افزایش یافته است و قیمت چندصد میلیونی امروز یک خودرو نمی‌تواند ملاک درستی برای تشخیص نیازمند یا غیرنیازمند بودن یک خانواده باشد.

با این‌ حال آن‌طور که در گزارش‌ها آمده، هیچ‌یک از نهادهای مرتبط پاسخگوی اعتراض خانوارهایی که یارانه آن‌ها قطع شده است، نیستند و این خانوارها فقط از طریق پیامک می‌توانند از وضعیت اعتراضشان مطلع شوند.

ابراهیم رئیسی و دیگر مقام‌های دولتی بهار و تابستان ۱۴۰۱ در جریان حذف ارز ترجیحی کالاها وعده دادند تورم ناشی از این اقدام را با پرداخت یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی جبران کنند. اکنون با گذشت یک سال از این وعده‌ها، نه‌تنها تورم کالاهای اساسی با یارانه‌های معیشتی جبران نشده که همین یارانه اندک نیز به‌تدریج در حال حذف است و یارانه معیشتی دولت حتی برای خرید یک کیلوگرم گوشت قرمز هم کافی نیست.

اواخر مرداد، علیرضا عسگریان، معاون وزیر رفاه، در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که در حال حاضر ۷۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر یارانه می‌گیرند ولی با تغییر دهک‌بندی‌ها، وضعیت یارانه آن‌ها تغییر می‌کند. به این معنا که ممکن است خانواری با تشخیص دولت، از دهک نهم درآمدی به دهک دهم صعود کند. این مقام وزارت رفاه درباره معیارهای تشخیص دهک‌بندی‌های جدید توضیحی نداد اما گفت که دهک‌بندی یارانه‌بگیران هر شش ماه یک‌ بار بررسی می‌شود.

غیرنیازمند تشخیص دادن حدود ۲۴ میلیون ایرانی در دولت ابراهیم رئیسی در حالی است که داده‌های آماری نشان می‌دهد تمام دهک‌های درآمدی جامعه تحت تاثیر تورم و موج فزاینده گرانی‌ها بودند و کیفیت زندگی آنان نیز تغییر کرده، همچنین شمار افرادی که به زیر خط فقر سقوط می‌کنند، روزبه‌روز در حال افزایش است و حتی برخی نمایندگان مجلس نیز به این موضوع اذعان کرده‌اند.

به‌تازگی، علی رضایی، نماینده کنگاور در مجلس، با انتقاد شدید از وضعیت اقتصادی ایران گفت چنانچه دولت با همین فرمان پیش برود، تا مدتی دیگر همه ۸۵ میلیون جمعیت ایران باید تحت پوشش کمیته امداد قرار بگیرند.

این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه فاصله طبقاتی در ایران در حال زیاد شدن و فقر در حال گسترش است، به پایگاه خبری رویداد۲۴ گفت: «وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید دولت در حال ریشه‌کن کردن فقر مطلق است، اما من می‌گویم برعکس، فقر مطلق در حال ریشه دواندن است.»