بر اساس گزارش تازه بانک جهانی از وضعیت اقتصادی افغانستان، نزدیک به نیمی از کل بودجه دولت طالبان در سال مالی ۲۰۲۵ صرف بخش امنیت می‌شود، در حالی‌ که بخش‌ آموزش، بهداشت و درمان و سایر امور حیاتی و توسعه‌محور در حاشیه قرار دارند.

این گزارش که وضعیت اقتصادی افغانستان را در ماه اکتبر بررسی کرده، از اولویت‌های مالی حکومت طالبان است تصویر روشنی ارائه می‌دهد که در آن، تقویت نهادهای امنیتی در کانون توجه طالبان قرار دارد.

بر اساس یافته‌های این گزارش، ۴۹ درصد کل درآمدهای رژیم طالبان صرف امور امنیتی شده است. به طوری که در هفت ماه نخست سال مالی ۲۰۲۵ که مجموع هزینه‌های دولت طالبان به ۱۵۵.۷ میلیارد افغانی رسیده، ۷۵.۶ میلیارد افغانی تنها به بخش امنیت اختصاص یافته‌ است که ۴۹ درصد کل هزینه‌های دولت را تشکیل می‌دهد.

شمار دقیق افرادی که در نهادهای امنیتی طالبان کار می‌کنند، مشخص نیست، اما فصیح‌الدین فطرت، رئیس ستاد ارتش طالبان، مردادماه امسال گفته بود طرح تشکیل ارتش ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفری در دستور کار رژیم این گروه قرار دارد.

در حالی‌ که طالبان بیشتر هزینه‌کرد خود را به نهادهای امنیتی تخصیص داده‌اند، در بخش آموزش و پرورش، ۱۹ درصد، برای حمایت اجتماعی، تنها ۷ درصد، بهداشت ۲ درصد و برای امور زیرساختی و منابع طبیعی ۶ درصد از کل بودجه دولت طالبان هزینه شده است.

این ترکیب هزینه‌ای نشان می‌دهد که طالبان تقریبا به اندازه مجموع همه بخش‌های غیرنظامی، برای امور امنیتی هزینه می‌کنند.

در همین حال، در بخشی از گزارش بانک جهانی آمده که مجموع هزینه در بخش حقوق ماهانه کارمندان نهادهای امنیتی طالبان در ماه اکتبر، نسبت به ماه‌های گذشته، افزایش ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد، در حالی‌ که بودجه بخش‌های بهداشت و آموزش هرماه با کمبود و بحران مواجه است.

هرچند طالبان از ساختارهای امنیتی خود گزارشی منتشر نکرده‌اند، از زمان بازگشت به قدرت، بر جلب و جذب نوجوانان به‌ویژه در پنجشیر و دیگر مناطق تحت نفوذ جبهه‌های مقاومت و نیز ایجاد صدها پاسگاه در پایگاه‌های سابق مقاومت مانند پنجشیر، پروان، اندراب، کاپیسا و دیگر شهرها اقدام کرده‌اند. طالبان همچنین در مناطق کوهستانی که از ظهور گروه‌های مخالف خود نگرانی دارند، تاسیسات نظامی برپا کرده و تجهیزات نظامی سنگین در آن مناطق مستقر کرده‌اند. 

درگیری با پاکستان در یک ماه اخیر نیز هزینه‌های نظامی این گروه را افزایش داده است. وزارت دفاع طالبان علاوه بر اعزام نیروها و تجهیزات سنگین به مرز با پاکستان، پاسگاه‌های مرزی را هم مجهز و مسلح کند.

هزینه‌های امنیتی طالبان در حالی رو به افزایش است که توقف تجارت میان افغانستان و پاکستان، طالبان را به جستجو برای راه‌های جایگزین وادار کرده است. بانک جهانی نیز اشاره می‌کند که بسته‌ شدن مرز پاکستان بر تجارت و درآمدهای دولت اثر منفی گذاشته است و از طرفی، مسیرهای تجاری جایگزین از طریق ایران و آسیای میانه هم هزینه بیشتری دارد.

نرخ پایین سواد و بی‌توجهی طالبان به آموزش

افغانستان در حال حاضر یکی از پایین‌ترین نرخ‌ باسوادی را دارد، اما تنها ۱۹ درصد بودجه رژیم طالبان به بخش آموزش تخصیص یافته است. بر اساس گزارشی که رزا اوتونبایوا، نماینده ویژه سازمان ملل متحد، در شهریورماه ارائه کرد، ۵۰ درصد مردان و ۸۰ درصد زنان در این کشور بی‌سوادند که پایین‌ترین نرخ بی‌سوادی در جهان است.

البته در افغانستان به کسی که توانایی خواندن و نوشتن داشته باشد، «باسواد» گفته می‌شود، اما در تعریف سازمان ملل متحد، باسواد کسی است که برعلاوه داشتن مهارت خواندن و نوشتن، برای ایجاد تغییر معنادار در زندگی شخصی و اجتماع هم مهارت‌هایی داشته باشد.

طالبان از زمان بازگشت به قدرت، زنان و دختران را تحصیل در مقاطع بالاتر از کلاس ششم و همچنین اشتغال محروم کرده‌اند و در این مدت، ملا هبت‌الله آخندزاده، با صدور فرمان‌های محدودکننده، زنان را از فعالیت‌های اجتماعی هم حذف کرده است.

با وجود اعتراض‌های گسترده در داخل افغانستان و تقاضای سازمان‌ها و دولت‌های جهان مبنی بر بازگشایی درهای مدارس و دانشگاه‌ها به روی دختران و زنان و نیز دادن امکان اشتغال به آنان، طالبان با تاکید بر اجرای کامل شریعت اسلامی در افغانستان، محدودیت‌ها بر زنان و دختران را تشدید کرده‌اند.