بحران تامین داروهای بیماران سرطانی در ایران موجب شده است مبتلایان به سرطان به‌علت افزایش هزینه‌ها دیگر امکان تهیه دارو در داروخانه‌های دولتی را نداشته باشند.

مردم از وضع داروهای تولید داخل برای بیماران سرطانی راضی نیستند. خبرهایی از توقف تولید برخی از داروهای داخلی منتشر شده است. این در حالی است که در سال‌های اخیر مسئله اثربخشی کمترِ داروهای تولید داخل در درمان بیماری‌های سرطانی مطرح بوده است و‌ بیماران از نبود امکان تهیه داروهای خارجی ناراضی‌اند.

اما در نهایت، مبتلایان به بیماری سرطان ناچارند حتی داروهای داخلی را با قیمت‌های سرسام‌آور از بازار سیاه تهیه کنند. هدی بهین، داروساز، روز اول شهریور در خصوص این وضع تصریح کرد که وضع دارویی کشور کلا نامطلوب است.

این داروساز وضع داروهای بیماران خاص و به‌ویژه بیماران سرطانی را بحرانی‌تر دانسته و گفته است: «با کمبود شدید داروهای حیاتی، که اگر بیمار مصرف نکند جانش به خطر می‌افتد، مواجه هستیم. مانند داروهایی که مربوط به بیماران خاص است، از جمله بیماران پیوندی و بیماران مبتلا به سرطان که واقعا بعضی از داروهای این دسته از بیماران بسیار کمیاب است.»

اوضاع به‌حدی نگران‌کننده شده است که یحیی ابراهیمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، آرزو کرده است مسئولان و فرزندانشان نیز گرفتار بیماری‌های خاص شوند، بلکه وضع بیماران سرطانی را درک کنند.

ابراهیمی روز ۱۲ شهریور در گفت‌وگو با سایت رویداد۲۴ تاکید کرد خیلی از شرکت‌های بزرگ دارویی در حال متوقف کردن تولید دارو هستند، زیرا نه به آن‌ها ارزی برای وارد کردن مواد اولیه داده شده است، نه وام در اختیارشان می‌گذارند، و نه به‌ آن‌ها اجازه می‌دهند بر اساس بهای تمام‌شده قیمت‌گذاری کنند.

این نماینده مجلس هشدار داده است که در چنین شرایطی، صنعت داروسازی کشور بی‌شک دچار ورشکستگی خواهد شد.

اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز بر این باورند که مجموعه تصمیم‌هایی که دولت در حوزه دارو گرفته، به بغرنج‌ شدن اوضاع منجر شده است. آن‌ها در نامه‌ای به علی خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی، رهبر و رئیس جمهوری اسلامی، «خطراتی را که متوجه صنعت دارو است»، گوشزد کردند.

با توجه‌ به تنوع داروهای بیماران سرطانی و نرخ‌های متفاوت در بازار سیاه، نمی‌توان قیمت مشخص و دقیقی برای این داروها اعلام کرد. اما آنچه برخی بیماران ادعا کرده‌اند و عضو کمیسیون بهداشت مجلس نیز تایید کرده است حاکی از رسیدن قیمت برخی داروها در مدت درمان به ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان است.

افزایش قیمت‌ها، که در زمستان سال گذشته در مورد برخی داروها رکورد بی‌سابقه ۸۰۰ برابری به جای گذاشت، در سال ۱۴۰۲ به روند افزایشی ادامه داده است، هرچند در نیمه سال ۱۴۰۲، مسئله فقط به گرانی مهارنشدنی داروها برنمی‌گردد و کیفیت داروها نیز مشکل‌ساز شده است.

یاشا مخدومی، رئیس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران، در خصوص کیفیت داروی بیماری‌های خاص گفته است: «تا ۷ یا ۸ سال پیش، عمده داروهای سرطانی موجود در بازار آمریکایی یا اروپایی بودند؛ اما اکنون بازار پر از داروهای بی‌کیفیت چینی و هندی با قیمت‌هایی بسیار گران است که درمان بیماری را نیز با مشکلات مواجه کرده‌اند.»

فعالان صنعت دارویی کشور معتقدند در بودجه ۱۴۰۲ رقم تخصیص‌یافته به صنعت دارو و تجهیزات به‌مراتب کمتر از میزان بودجه‌ مورد نیاز این حوزه است. همچنین، ارز تخصیص‌یافته برای واردات دارو نیز به‌قدر کافی در اختیار شرکت‌های واردکننده قرار نگرفته است. در نتیجه، به همان میزان که داروهای خارجی در داروخانه‌ها نایاب می‌شود، بسیاری از داروهای داخلی بیماران سرطانی نیز در حال کمیاب شدن است. ادامه این روند تا پایان سال ممکن است تامین دارو برای بیماران سرطانی را در عمل ناممکن کند.

اغلب داروهای بیماران سرطانی به‌صورت قاچاق وارد ایران می‌شود و قیمت‌هایی خارج از توان مالی بیماران و خانواده‌های آنان دارد. تنها گروه خاصی که به مافیای واردات دارو مشهورند، توان واردات و توزیع آن را دارند. به‌علت قاچاق داروهای بیماران خاص، دلالان نیز بیش از گذشته به این تجارت پرسود ورود کرده‌اند. در نتیجه، به‌علت جابه‌جایی چندباره، داروها قیمت‌هایی سرسام‌آور پیدا می‌کنند.

وزارت بهداشت مدعی است بسیاری از داروهای درمان سرطان در داخل تولید می‌شود و مسئله کاهش اثربخشی این داروها در روند درمان را رد می‌کند، اما برخی پزشکان بر این باورند که با وجود تلاش شرکت‌های ایرانی، هنوز در تولید داروهای بیماران سرطانی، با کارایی و کیفیت داروهای خارجی فاصله داریم. همچنین، پیشامدهایی مانند تجربه تولید داروی «زلودا» در ایران سبب شده است پزشکان و بیماران به داروهای حیاتی درمان سرطان تولید داخل بی‌اعتماد شوند.

حمیدرضا دهقان منشادی، متخصص رادیوتراپی آنکولوژی، در گفت‌وگو با سلامت نیوز در خصوص این موضوع گفت: «ده سال قبل، یک شرکت ایرانی داروی زلودا را تولید و وزارت بهداشت آن را تایید کرد. اما پس از مصرف، تعدادی از بیماران جان باختند. ما به وزارت بهداشت گزارش مرگ‌ها را اعلام کردیم تا این دارو از بازار جمع‌آوری شد. این موضوع به این معنی نیست که کیفیت داروهای ایرانی پایین است، اما دارویی که مراحل بالینی خود را طی چند مرحله گذرانده است اطمینان مصرف بیشتری دارد.»

اما مسئله تهیه داروی بیماران سرطانی به نظر برای همه گروه‌های درگیر- از پزشکان و بیماران و خانواده‌هایشان گرفته تا حتی برخی نمایندگان مجلس- نگران‌کننده است. تنها مقام‌های دولت سیزدهم‌اند که پشت بهانه‌هایی چون تحریم و حمایت از تولید داخلی، به جان‌های به خطر افتاده بیماران سرطانی و پیامدهای آن برای خانواده این افراد توجهی ندارند.

در این کشاکش، هر روز خانواده‌هایی داغ‌دار عزیزانی می‌شوند که به‌علت دچار شدن به برخی سرطان‌ها از تامین دارو ناتوان‌اند. برخی دیگر نیز به‌دلیل ناتوانی مالی در تهیه داروهای تجویزشده قید ادامه روند درمان را می‌زنند و چشم‌انتظار مرگ می‌نشینند.