بعضی روزها دمای هوا چنان بالا می‌رود که انگار جهان آتش گرفته است. امسال موج گرما سراسر جهان را از غرب تا شرق درنوردید و در برخی کشورها مانند چین و آمریکا دمای بالای ۵۰ درجه ثبت شد.

اما تغییرات اقلیمی و این گرمایش جهانی چه اثری بر جسم و سلامت ما دارد؟

جیمز گالاگر، مجری رادیو ۴ بی‌بی‌سی، در مطلبی که در بی‌بی‌سی نیوز منتشر شده است به این سوال پاسخ می‌دهد.

پروفسور دیمین بیلی، از دانشگاه ساوت ولز، به گالاگر می‌گوید: «عرق می‌کنید و فیزیولوژی بدن به میزان قابل‌ملاحظه‌ای تغییر می‌کند.»

او در ادامه می‌افزاید: «ترموستات مغز، یا هیپوتالاموس، مدام دمای بدن را می‌سنجد، بعد پیام‌هایی می‌فرستد تا این دما را حفظ کند.»

او با اشاره به تاثیری که افزایش دما از ۳۵ به ۴۰ درجه می‌تواند بر بدن داشته باشد، می‌گوید: «به‌صورت خطی نیست، تصاعدی است. پنج درجه سانتیگراد زیاد به نظر نمی‌رسد، اما از لحاظ فیزیولوژیکی چالش بزرگی برای بدن است.»

گالاگر که در آزمایش تاثیر افزایش دما بر بدن شرکت کرده بود، نتیجه یک ساعتی که در آزمایشگاه پروفسور بیلی بود را شرح می‌دهد و می‌نویسد وقتی دمای هوا از ۲۱ به ۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسد جریان خون به مغز ۸.۵ درصد کاهش پیدا می‌کند، تنفس بین ۱۰ تا ۱۵ نفس در دقیقه افزایش می‌‌یابد، ۴۰۰ میلی‌لیتر عرق در یک ساعت دفع می‌شود، دمای بدن از ۳۶.۲ به ۳۷.۵ درجه می‌رسد، دمای پوست از ۳۱.۳ به ۳۵.۴ افزایش پیدا می‌کند، و ضربان قلب در هر دقیقه از ۵۴ به ۸۷  می‌رسد.

در فصل گرم، علت افزایش مرگ‌و‌میر در اثر حمله قلبی و سکته مغزی همین فشار بیشتری است که به قلب می‌آید.

علاوه بر این، رگ‌های نزدیک به پوست گشادتر می‌شوند تا بدن گرمای اضافی را دفع کند و به این ترتیب، با هجوم خون به سمت پوست، جریان خون به سمت مغز کمتر می شود و بر حافظه کوتاه‌مدت تاثیر می‌گذارد.

میزان رطوبت هوا نیز بر توانایی بدن برای پایین نگه داشتن دمایش تاثیرگذار است. تعریق به‌تنهایی کافی نیست‌ــ ما وقتی خنک می‌شویم که عرق در هوا تبخیر شود. اگر میزان رطوبت هوا بالا باشد، تبخیر عرق دشوارتر می‌شود.

ریچل کاتل، پژوهشگر از دانشگاه پنسیلوانیا، می‌گوید وقتی دمای بدن به‌سرعت بالا برود خطرناک است و به از کار افتادن اعضای بدن منجر می‌شود، و این خطر در دمای پایین و رطوبت بالا بیشتر است.

به گفته کاتل، اکنون موج‌های گرما شایع‌تر، طولانی‌تر و شدیدتر شده‌اند، اما نگران‌کننده‌تر این است که رطوبتشان رو به افزایش است.

بدن انسان در دمای حدود ۳۷ درجه کار می‌کند و هرچه دمای بدن ۴۰ درجه نزدیک‌تر شود، سرگیجه و احتمال بیهوشی بیشتر می‌شود.

دمای بالا به بافت‌های بدن مانند ماهیچه قلب و مغز آسیب می‌زند و در نهایت، مرگبار است. گرمازدگی عارضه‌ای جدی و نیازمند رسیدگی پزشکی فوری است.

توانایی افراد در تحمل گرما متفاوت است، اما سن و بیماری می‌تواند فرد را آسیب‌پذیرتر کند. سن بالا، بیماری قلبی، بیماری ریوی، زوال عقل و برخی داروها به این معنا است که بدن تحت فشار است و در مقابله با گرما توانایی کمتری دارد.

پروفسور بیلی می‌گوید: «هر روز چالشی فیزیولوژیکی برای این افراد است، اکنون اگر چاشنی گرما و رطوبت را اضافه کنی، گاهی نمی‌توانند از پس این چالش برآیند.»

بسیاری از راهکارهای مقابله با گرما بدیهی‌اند‌ــ توی سایه بمانید، لباس‌های گشاد بپوشید، الکل ننوشید، خانه را خنک نگه دارید، در گرم‌ترین ساعات روز ورزش نکنید و آب کافی بنوشید.

پروفسور بیلی می‌گوید: «راهکار دیگر این است که نگذارید آفتاب‌سوخته شوید. آفتاب‌سوختگی خفیف می‌تواند تا دو هفته بر توانایی بدن در تنظیم دما و تعریق تاثیر بگذارد.»