در حالی که اروپا در تلاش است با گسترش استفاده روسیه از پهپادهای ایران در جنگ اوکراین مقابله کند، ممکن است از تهدیدی بزرگ‌تر که شاید به‌زودی در خانه‌اش را بزند غافل باشد: زرادخانه موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی که بزرگ‌ترین زرادخانه موشکی در خاورمیانه است. بهنام بن طالب‌لو، از بنیاد دفاع از دموکراسی، در مقاله‌ای که در پولتیکو منتشر شده است به این موضوع می‌پردازد.

انتقال موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد ایران به روسیه هنوز صورت نگرفته است، اما به عقیده طالب‌لو، مانع احتمالی این اقدام ترس جمهوری اسلامی از نقض توافق نانوشته‌ای نیست که پنهانی با آمریکا در جریان است. شاید جمهوری اسلامی منتظر پایان دوره منع آزمایش و گسترش موشک‌های بالستیکش در اکتبر سال جاری باشد تا مسکو را با سامانه‌های نقطه‌زن تجهیز کند.

طالب‌لو در ادامه می‌نویسد جمهوری اسلامی شاید حتی بخواهد «مشروع و قانونی» جلوه کند تا جلوی هرگونه فشار جدید را بگیرد‌ــ اما در این اثنا، بی‌کار ننشسته است.

در اواخر ماه مه، ایران از موشک بالستیک جدیدش، خرمشهر۴ (خیبر)، رونمایی کرد. این موشک نمونه ایرانی موسودان، موشک بالستیک میان‌برد کره شمالی، است‌ــ که همچنین همکاری موشکی و نظامی بلندمدت جمهوری اسلامی و کره شمالی یادآوری می‌کند. جمهوری اسلامی حدود دو دهه پیش موسودان را از کره شمالی دریافت کرد و از آن زمان، این سلاح را اصلاح و نمونه‌ای با کلاهک جنگی سبک‌تر تولید کرده که قادر است تا مسافت ۳۰۰۰ کیلومتر را طی کند‌ــ بدین ترتیب، دیگر نه فقط بخش‌هایی از جنوب اروپا بلکه تقریبا تمام مرکز اروپا را می‌تواند هدف قرار دهد.  

جمهوری اسلامی برد جدیدترین موشک بالستیک خرمشهر را به ۲۰۰۰ کیلومتر محدود کرده است، اما مقام‌های جمهوری اسلامی همواره اروپا را در لفافه تهدید کرده‌اند که این موضوع دائمی و به‌دلیل محدودیت فنی نیست.

به نوشته طالب‌لو، این نگرانی وجود دارد که کلاهک جنگی انفجاری ۱۵۰۰ کیلوگرمی موشک خرمشهر و قابلیت هدایت و کنترلش در فاز میانی پرواز چالش‌هایی برای سامانه‌های پدافند موشکی اروپا ایجاد کند.

او در ادامه می‌افزاید مسئله دیگر موتور جدید موشک خرمشهر است که از سوخت مایع خودمشتعل یا هایپرگولیک استفاده می‌کند. ساخت این نوع موتور، به‌رغم تحول و پیشرفت جمهوری اسلامی در ساخت موتورهای سوخت جامد، نشان می‌دهد که صنعت موشکی ایران هم‌زمان در هر دو حوزه توانمند است. موشک جدید خرمشهر به جمهوری اسلامی این امکان را می‌دهد که سوخت را به موشک تزریق کند و تا چند سال در حالت شارژ نگه دارد، به این ترتیب از مدت مورد نیاز برای آماده‌سازی پیش از پرتاب کاسته می‌شود و مشاهده و نابودی موشک را برای نیروی هوایی طرف مقابل دشوارتر می‌کند.

علاوه بر این، در سال ۲۰۲۲، جمهوری اسلامی بزرگ‌ترین موتور سوخت جامد را برای استفاده در پرتابگر موشک ساخت‌ــ موتوری که احتمال دارد در موشک بالستیک قاره‌پیما به کار رود.

سال گذشته، جمهوری اسلامی مدعی شد موشک ماوراء‌ صوت ساخته است، و ماه گذشته، در پی همان ادعا، موشک بالستیک میان‌برد فتاح را رونمایی و آزمایش کرد. این موشک می‌تواند مسافت ۱۴۰۰ کیلومتر را با سرعت بین ۱۳ تا ۱۵ ماخ طی کند و نمونه‌ای دیگر از موشک‌های سوخت جامد نقطه‌زن خانواده فاتح است که از سال ۲۰۱۷، در عملیات‌های نظامی مشاهده شده‌اند.

به عقیده طالب‌لو، هرچند احتمال می‌رود جمهوری اسلامی بلوف زده و موشکی با کلاهک بازگشتی مانورپذیر را سلاحی ماوراءصوت جا زده باشد، احتیاط حکم می‌کند موشک بالستیک فتاح را لاف‌زنی محض در نظر نگرفت. جمهوری اسلامی ثابت کرده است که هدف و ظرفیت ساخت موشک‌های دقیق‌تر، مرگبارتر و بادوام‌تر را دارد‌ــ و قصد توقف ندارد.

هم‌زمان با این پیشرفت‌ها، جمهوری اسلامی روش‌های آزمون و خطایش را نیز کنار نگذاشته است، از جمله تهیه غیرقانونی آنچه برای پشتیبانی برنامه موشکی‌اش لازم دارد.

در آوریل سال جاری، پولتیکو گزارش داد که تهران درصدد تهیه مقادیر زیادی آمونیوم پرکلرات از روسیه و چین است‌ــ ماده‌ای که اکسیدکننده سوخت جامد موشک است.

به نظر می‌رسد این اقدام‌ها واکنش اروپا را برانگیخته است. اخیرا در گزارشی به نقل از منابع آگاه اروپایی ادعا شده است که اتحادیه اروپا در نظر دارد بخشی از تحریم‌های موشکی ایران را که قرار است طبق برنامه زمانی برجام، در اکتبر سال جاری به پایان برسد همچنان حفظ کند. تاکنون، اتحادیه اروپا این موضوع را علنی تایید نکرده است.

طالب‌لو در ادامه می‌نویسد اما در حالی که جلوگیری از انقضای این تحریم‌ها به این معنا است که جلوی فعالیت آزادانه نهادهای دخیل در برنامه موشکی ایران گرفته می‌شود، نگاهی دقیق‌تر به تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران نشان می‌دهد که به‌رغم وضع مجازات‌های بیشتر به‌دلیل نقض حقوق بشر، تروریسم و استفاده از پهپاد، اتحادیه اروپا از اواخر سال ۲۰۱۲ تاکنون یک تحریم جدید علیه برنامه موشکی یا گسترش سلاح‌های هسته‌ای ایران وضع نکرده است.

نویسنده مقاله به سیاستگذاران اروپایی توصیه می‌کند فرصت را هدر ندهند و با همتایان آمریکایی و بریتانیایی‌شان وارد گفت‌و‌گو و تبادل اطلاعات شوند تا تحریم‌ها همسوتر شوند و جلوی پایان تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را بگیرند. او در ادامه می‌افزاید این کار را می‌توان از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه انجام داد که بازگشت تحریم‌ها را ممکن می‌کند و فقط تا دو سال دیگر در دسترس است.

طالب‌لو در پایان می‌نویسد به‌رغم رضایت‌بخش نبودن گزینه‌های دیپلماتیک و اقتصادی علیه برنامه موشکی جمهوری اسلامی، شکست اصلاح روند از طریق محدودیت‌های چندجانبه و ادامه ساختار تحریم‌های موجود نشان می‌دهد که غرب از هرگونه اقدامی بیمناک است. و همین موضوع در عوض به شتاب‌دهنده‌ای برای گسترش برنامه موشکی جمهوری اسلامی و انتقالش به خارج از کشور تبدیل شده است.