روزنامه وال‌استریت ژورنال، روز پنجشنبه ۲۹ ژوئن نوشت، کشتی‌های باری روسی که به دلیل حمل سلاح و دیگر تجهیزات در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارند، از زمان حمله روسیه به اوکراین به شکل منظم در بنادر ترکیه تردد کرده‌اند. به این ترتیب، ترکیه به عنوان یک کشور عضو ناتو، نقشی مهم در جنگ مسکو علیه اوکراین بازی کرده است. 

تردد کشتی‌های روس و بارگیری و تخلیه آنها در بنادر ترکیه، تهدیدی علیه افزایش تنش‌ها در روابط میان آمریکا و ترکیه است. ترکیه تنها عضو ناتو است که نه‌تنها کرملین را تحریم نکرده بلکه به یک یار اقتصادی مهم مسکو تبدیل شده است. 

بر اساس داده‌های کشتیرانی، کشتی‌های تحریمی روسیه از مه ۲۰۲۲ به این سو بیش از ۱۰۰ بار در بنادر ترکیه پهلو گرفته‌اند؛ توقف‌هایی که تا هفته‌های اخیر ادامه داشت. 

به نوشته وال‌استریت ژورنال برخی کشتی‌ها در این بنادر مورد تعمیر قرار گرفته یا خدمات دیگری دریافت کرده‌اند که بنا به تحریم‌های آمریکا ممنوع تلقی می‌شوند. 

یک مقام ارشد وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت: «روسیه تمام تلاش خود را می‌کند تا مواد لازم برای پشتیبانی و تامین جنگ خود را مخفیانه به‌دست آورد.»

این اولین بار است که اتکای بالای کشتی‌های تجاری تحریم‌شده روسیه به بنادر ترکیه گزارش شده است. 

ایالات متحده کشورهایی مانند ترکیه را تحت فشار قرار داده است تا زنجیره تامین نظامی روسیه را قطع کنند تا ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور از دریافت سلاح و مهمات تازه برای جنگ در اوکراین محروم شود. 

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در مقابل از این کار به عنوان ابزاری برای گسترش نفوذ آنکارا در منطقه دریای سیاه استفاده کرده است. او تجارت با روسیه را گسترش داد و در عین حال در توافق حمل غلات اوکراین از طریق دریای سیاه میانجی‌گری کرد و پیشنهاد کمک به تسهیل مذاکرات صلح میان اوکراین و روسیه را ارائه داده است. 

تردد کشتی‌های روس می‌تواند تنش‌های آنکارا و واشنگتن را در برهه‌‌ای که در روابط بین دو متحد ناتو حساس تلقی می‌شود، افزایش دهد. ایالات متحده در حال حاضر در تلاش است تا ترکیه را متقاعد کند که احتمالا در ازای فروش هواپیماهای جدید اف-۱۶ به ارزش ۲۰ میلیارد دلار، با پیوستن سوئد به ناتو موافقت کند.

شورش اخیر گروه واگنر در روسیه می‌تواند موقعیت آنکارا را نسبت به مسکو تقویت کند، اما انتظار نمی‌رود که به طور قابل توجهی شراکت اقتصادی و امنیتی اردوغان و پوتین را تغییر دهد.

کشتی‌های تحریم‌شده روسیه در حدود ۲۲ بندر و تاسیسات بندری در سواحل دریای سیاه، مدیتراه و مرمره ترکیه پهلو گرفته‌اند. به نوشته وال‌استریت‌ژورنال کشتی‌ها در برخی موارد به مقاصد دیگری چون مصر، سوریه و ایران سفر کرده‌اند. کشتی‌های دیگر بارها میان ترکیه و روسیه در تردد بوده‌اند که نشان‌دهنده تجارت مدام کالاها میان دو طرف است. 

وال‌استریت ژورنال پیشتر گزارش داده بود که روسیه از ابتدای جنگ اقلام مورد نیاز برای ارتش خود مانند فولاد، قطعات خودرو و لوازم الکترونیک را از ترکیه خریداری کرده است. 

مسکو در طول جنگ به کشتی‌های باری غیرنظامی برای انتقال تجهیزات نظامی روی آورده است. ترکیه، عراق و اردن نیز دسترسی به پروازهای نظامی روسیه را محدود کرده‌اند و توانایی مسکو را برای انتقال تجهیزات و نیرو به داخل و خارج از پایگاه‌های خود در سوریه کاهش داده‌اند. 

مقامات ترکیه می‌گویند نمی‌توانند مانع ورود کشتی‌های غیرنظامی به دریای سیاه شوند زیرا قوانین بین‌المللی آزادی کشتیرانی آنها را تضمین می‌کند.

بر اساس بیانیه های عمومی خود این شرکت ها و وزارت خارجه و خزانه‌داری ایالات متحده، اکثر کشتی‌ها متعلق به شرکت‌های خصوصی‌اند که برخی با وزارت دفاع روسیه قرارداد دارند. 

داده‌های ردیابی کشتی‌ها نشان می‌دهد که دست‌کم دو تا از کشتی‌های تحریم‌شده که سال گذشته در بنادر ترکیه توقف کرده‌اند، در مسیری حرکت کرده‌اند که به گفته آمریکا، جمهوری اسلامی ایران در گذشته از آن برای تحویل پهپادهای مسلح از طریق دریای خزر به روسیه استفاده کرده است. 

روسیه در مراحل مختلف حملات خود به اوکراین از پهپادهای ایرانی استفاده کرده است. 

براساس داده‌ها ، یکی از کشتی‌ها به نام «پورت اولیا-۱» دست‌کم یک بار در ماه مه در بندرگاه امیرآباد ایران در ساحل خزر توقف کرد و سپس به روسیه بازگشت. این کشتی بعدا در ماه سپتامبر گذشته دو بار به بنادر ترکیه رفت. 

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در ماه جاری میلادی، امیرآباد را محلی معرفی کرد که پهپادها با کشتی‌هایی در مسیر روسیه از ایران خارج می‌شوند. کشتی‌هایی که در دریای خزر حرکت می‌کنند می‌توانند از طریق یک رشته آبراه در جنوب روسیه از جمله رودخانه‌های دان و ولگا وارد دریای سیاه شوند.

داده‌های اطلاعاتی همچنین نشان می‌دهد که کشتی دیگری به نام «صورت اولیا-۲» نیز سال گذشته در امیرآباد هلو گرفت و در اواخر ماه مه، در حالی که امیرآباد را مقصد خود درج کرده بود در روسیه متوقف شد. این كشتی بیش از سه بار در سال گذشته در بنادر ترکیه بارگیری و تخلیه بار کرد؛ یک بار در ماه ژوئن و دو بار در اکتبر. 

به نوشته وال‌استریت ژورنال این دو کشتی متعلق به یک شرکت روسی‌اند که سال گذشته پس از تحریم آمریکا، نام خود را تغییر داد. وزارت خارجه آمریکا سال گذشته اعلام کرده بود که کشتی‌های تحت مالکیت و مدیریت شرکت ام‌جی-فلوت که آدرسی را در داغستان ثبت کرده است و در اصل نامش «ترنسفورم‌فلوت» بود، تسلیحاتی را برای دولت روسیه حمل‌ونقل کرده‌اند. 

داده‌ها نشان می‌دهد که هر دو کشتی دستگاه‌های موقعیت‌یاب و رادار خود را در نقاط مختلف سفرهایشان در دریای خزر خاموش کرده‌اند. مقامات غربی و تحلیلگران نظامی و کشتیرانی می‌گویند که این روش به طور فزاینده‌ای در میان کشتی‌های روسی که اسلحه، نفت و غلات دزدیده‌شده از اوکراین را حمل می‌کنند، رایج است. 

وال‌استریت ژورنال در ادامه از ۱۴ بار پهلو گرفتن کشتی دیگر روسیه در بندر سامسون ترکیه در دریای سیاه و ده‌ها بار توقف کشتی‌های دیگر تحت مالکیت یک شرکت تحریم‌شده دیگر به نام «شرکت کشتیرانی شمال» در بنادر ترکیه خبر داد و نوشت که داده‌ها حاکی است که این شرکت‌ برای وزارت دفاع ترکیه کار کرده است. 

شرکت‌ها و موسسه‌های ترکیه گاهی در برابر فشارهای آمریکا برای توقف تلاش‌های روسیه در دور زدن تحریم‌ها تسلیم شده‌اند و پس از تحریم‌های سال گذشته آمریکا، بانک‌های ترکیه استفاده از سامانه پرداخت روسی را متوقف کردند. مقام‌های ترکیه همچنین چند ماه پیش گفتند که تحویل کالاهای دارای کاربرد دوگانه مانند برخی ابزار الکترونیک به روسیه را محدود می‌کنند. 

اما داده‌های مربوط به حمل‌ونقل و کشتیرانی نشان می‌دهد که دست‌کم چهار کشتی تحریم‌شده روسیه از زمان انتخاب مجدد اردوغان به ریاست جمهوری در ماه گذشته به ترکیه سفر کرده‌اند. 

کشتی «اینژنر تروبین» در هفته‌های اخیر دو توقف جداگانه در ترکیه داشته است، یکی در ایسکندرون در جنوب ترکیه و دیگری در توزلا. 

دولت اردوغان هنوز سیاست عمومی روشنی در مورد برخی از موضوعات مرتبط با تحریم‌ها از جمله توقف و بارگیری و تخلیه کشتی‌ها در بنادر اتخاذ نکرده است.