سازمان‌ هواشناسی: آب‌های حاصل از بارندگی‌ها به‌دلیل نبود زیرساخت مناسب هدر می‌رود

کارشناسان می‌گویند ناکارآمدی و فرسودگی زیرساخت‌های آبخیزداری، مهم‌ترین دلایل بحران آب در ایران‌اند  

بحران کمبود آب به فرونشست بیشتر دشت‌های ایران منجر شده است-همشهری 

بحران آب در ایران به شکل فزاینده‌ای ادامه دارد. برمبنای گزارش‌های رسمی، بیش از ۳۰۰ شهر ایران با تنش آبی مواجه‌اند. طی سال‌های اخیر بارندگی‌ها در کشور کاهش و خشکسالی افزایش یافته است. آب‌های حاصل از معدود بارندگی‌ها نیز به‌دلیل نبود برنامه‌های هدفمند آبخیزداری در کاهش بحران کمبود آب در کشور تاثیری نداشت. این موضوع را سحر تاج‌بخش، رئیس سازمان هواشناسی، نیز تایید کرد و گفت بارش‌های حاصل از پدیده مانسون در تابستان گذشته، به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها جمع‌آوری نشد.

به گفته این مقام سازمان هواشناسی، آب‌های شیرین حاصل از بارش‌های سیل‌آسای تابستان گذشته در جنوب کشور، به دریا ریخت و در مناطق دیگر نیز تبخیر شد. تاج‌بخش اضافه کرد تنها راه بهره‌برداری از منابع آبی این است که زیرساخت‌های لازم و مناسب ایجاد شود.

مقام‌های حکومتی همواره در پاسخ به انتقادهای عمومی در‌خصوص بحران کمبود آب، ضمن اشاره به کم‌بارشی، انگشت اتهام را به سمت شهروندان می‌گیرند و آن‌ها را به «زیاده‌روی در مصرف آب» متهم می‌کنند.

در نقطه مقابل، کارشناسان می‌گویند بحران کمبود آب در صورت مدیریت و حکمرانی اصولی و صحیح می‌تواند به شکل چشمگیری کاهش پیدا کند. حتی برخی مقام‌های دولتی نیز مانند رئیس سازمان هواشناسی در مصاحبه با رسانه‌ها به این موضوع اذعان کرده‌اند.

سحر تاج‌بخش برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و حوزه‌های آبریز کشور، خشک‌ شدن دریاچه‌ها، فرونشست‌های پیاپی در نقاط مختلف ایران را حاصل مدیریت نامناسب آب در ایران دانست و به خبرگزاری تسنیم گفت:«‌‌تهیه و عملیاتی کردن برنامه توسعه پایدار، تلفیق قوانین حکمرانی سنتی و موثر، مدیریت تقاضا به جای مدیریت عرضه، استفاده از پساب، جابه‌جایی موقعیت جغرافیایی صنایع آب‌بر، مجهز کردن زمین‌های کشاورزی به سیستم تحت‌ فشار، بازچرخانی مجدد آب، کشت برون‌مرزی، حفظ جنگل‌ها، ممانعت از بهره‌برداری بی‌رویه خاک، سازگاری با تغییر اقلیم، توسعه تاب‌آوری و مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم، از مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی برای استفاده از منابع آبی است.»

رئیس سازمان هواشناسی با تاکید بر اینکه مدیریت مناسب منابع آبی به بهتر شدن شرایط منجر می‌شود، گفت تدوین برنامه‌ها و وضع قوانین باید با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی از جمله تغییر اقلیم صورت پذیرد، وگرنه با پیامدهای ناگوارتری روبرو خواهیم شد.

سحر تاج‌بخش به هدررفت ۹۰ درصدی آب در حوزه کشاورزی نیز اشاره کرد و افزود تغییر الگوی کشت از مهم‌ترین چالش‌های بخش آب است. او همچنین تنش آبی «بسیار بالا» را برای خاورمیانه و شمال آفریقا پیش‌بینی کرد و گفت ۴۴ کشور در مناطق مذکور تا سال ۲۰۴۰، با تنش آبی «بسیار بالا» و «بالا» مواجه می‌شوند.

ناکارآمدی حاکمیت در مدیریت منابع آبی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی طی چهار دهه اخیر، فرونشست دشت‌های ایران را در‌پی داشت. اکنون به گفته متخصصان، فرونشست در برخی نقاط ایران از‌جمله اصفهان به مرز هشدار رسیده است و جان و سلامت شهروندان را تهدید می‌کند. در بسیاری از نقاط ایران از‌جمله سیستان و بلوچستان نیز فقر آب، مشکلات بسیاری برای مردم ایجاد کرده است.

پس از بارندگی‌های سیل‌آسای تابستان گذشته، هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری سازمان منابع طبیعی، به خبرگزاری ایسنا گفت که علت اجرایی نشدن عملیات آبخیزداری در تمام حوزه‌های آبخیز، ناکافی بودن منابع مالی است. به گفته او، دولت‌ها برای عملیات عمرانی بزرگ مثل راه‌سازی و سدسازی هزینه می‌کنند، چون «نمود عینی و منفعت مالی» دارند، اما برای اقدام‌هایی در راستای حفظ محیط‌زیست، کاری انجام نمی‌دهند، چون منفعت مالی ندارد. خشکسالی در ایران از سال ۱۳۷۶ به بعد آغاز شد و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا پنج سال آینده نیز ادامه پیدا می‌کند. 

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

بحران کمبود آب در ایران در سال ۱۴۰۰ اعتراض‌های گسترده مردمی در استان‌های خوزستان و اصفهان را به‌دنبال داشت. تابستان ۱۴۰۱ نیز بحران کمبود آب در استان همدان خبرساز شد. در تمامی این موارد، حکومت ایران اعتراض‌های مردمی را به «عوامل خارجی» نسبت داد و با برخوردهای خشونت‌آمیز معترضان را سرکوب کرد.

شاهزاده رضا پهلوی در جریان سفر اخیرش به اسرائیل، در توییتی نوشته بود که یکی از مهم‌ترین اهدافش در این سفر «گفت‌وگو با متخصصان آب در اسرائیل درباره چگونگی مواجهه با بحران منابع آب ایران ناشی از سو‌ءاستفاده رژیم جمهوری اسلامی است».