حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز جمعه، ۸ اردیبهشت ۱۴۰۲، اعلام کرد بر اساس توافق‌های صورت گرفته میان تهران و ریاض، قرار است طی روزهای آتی سفارت عربستان سعودی در ایران بازگشایی شود.

او در ادامه این بخش از اظهاراتش در مورد احیای روابط دیپلماتیک نظام جمهوری اسلامی ایران با عربستان سعودی گفت چنین توافقی نه تنها به «‌مصلحت» دو کشور است، بلکه به‌سود دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه نیز تمام می‌شود. وزیر خارجه حکومت اسلامگرای ایران همچنین گفت:«همتای سعودی‌ام با دعوت من از او برای سفر به ایران موافقت کرد و من نیز دعوت وی را برای سفر به آن کشور قبول خواهم کرد.»

نشست خبری روز جمعه امیرعبداللهیان در ساختمان سفارت جمهوری اسلامی ایران در بیروت برگزار شد و از این‌رو بخشی از اظهاراتش نیز به مسائل و تحولات سیاسی لبنان مربوط می‌شد. به‌عنوان مثال او، ضمن اشاره به نقش مثبت لبنان در احیای روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض، بار دیگر از این کشور به‌عنوان «خط مقدم جبهه مقاومت» یاد کرد و گفت دیدار اخیرش با حسن نصرالله و زیاد نخاله، رهبران حزب‌الله لبنان و جنبش جهاد اسلامی فلسطین، به او اثبات کرد «محور مقاومت قلب معادله» علیه اسرائیل است.

وزیر امور خارجه اسرائیل این اظهارات را در شرایطی به زبان آورد که پس از توافق تهران و ریاض به‌منظور احیای روابط دیپلماتیک دو دولت، تنش‌های میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل وارد مرحله جدیدی شد؛ موضوعی که برخی تحلیلگران تحولات مربوط به منطقه خاورمیانه، پیش‌تر نسبت به آن هشدار داده بودند و برخی اخبار منتشر شده در هفته‌های اخیر از تلاش منسجم‌تر تهران به‌منظور ضربه زدن به شهروندان اسرائیل حکایت دارد.

به‌عنوان مثال، ارتش اسرائیل در روز یکشنبه گذشته اعلام کرد جمهوری اسلامی در پوشش کشتی‌های غیرنظامی‌اش، که به ادوات نظامی مجهزند، قصد ایجاد ناامنی و درگیری در خطوط بازرگانی دریای سرخ را دارد. پیش از این نیز خبرگزاری رویترز، با انتشار گزارشی نوشت حکومت اسلامگرای ایران می‌کوشد در پوشش کمک به زلزله‌زدگان ترکیه و سوریه، برای نیروهای نیابتی‌اش، که در همسایگی اسرائیل مستقرند، سلاح و دیگر تسلیحات نظامی ارسال کند.

از سوی دیگر دولت اسرائیل نیز همزمان با بمباران مواضع نیروهای وابسته به جمهوری اسلامی در سوریه، اقداماتی سیاسی انجام داد که به‌گفته برخی ناظران عزم جدی تل‌آویو به‌منظور مقابله با تهران را نشان می‌دهد.

الی کوهن، وزیر خارجه اسرائیل، روز پنجشنبه، ۲۰ آوریل ۲۰۲۳، به ترکمنستان سفر کرد تا سفارتخانه اسرائیل در این کشور را افتتاح کند؛ سفارتخانه‌ای که ساختمان آن کمتر از ۲۰ کیلومتر از مرز مشترک و طولانی میان ایران و ترکمنستان فاصله دارد. پس از این واقعه نیز هیات حاکمه اسرائیل تصمیم گرفت تا با دعوت رسمی از شاهزاده رضا پهلوی، در مقام شناخته‌ شده‌ترین چهره مخالف نظام جمهوری اسلامی در خارج و داخل ایران، به تقویت موضع مخالف‌های حکومت اسلامگرای ایران دست بزند.

تبادل زندانیان میان تهران  واشنگتن

حسین امیرعبداللهیان در فراز دیگری از سخنان روز جمعه خود در بیروت، به موضوع تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخت و گفت از نظرش تحریم‌های آمریکا شکست خورده است.

وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در پاسخ به پرسشی در مورد مذاکرات مربوط به تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن گفت دولت‌های جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده از ۱۳ ماه قبل بر سر این موضوع به‌ توافق رسیدند و آمریکایی‌ها یک «خانم دیپلمات انگلیسی» را به‌عنوان نماینده خود در این مذاکرات معرفی کردند.  

امیرعبداللهیان گفت:«در خصوص چگونگی تبادل زندانیان به‌عنوان یک موضوع کاملا انسانی یک صورت‌جلسه میان آن نماینده و طرف ایرانی امضا شد. ما هیچ محدودیت زمانی‌ای برای انجام تبادل نداشتیم، اما به دلیل برخی ملاحظات طرف آمریکایی ماه‌ها اجرای این صورت‌جلسه به تعویق افتاد تا اینکه در هفته‌های گذشته قرار شد آن صورت‌جلسه به‌روزرسانی شود.»

به‌گفته امیرعبداللهیان در حال حاضر به‌روزرسانیِ سند مذکور در دستور کار وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.

اما با وجود این اظهارات وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا در روز پنجشنبه اعلام کرد مجموعه‌ای از تحریم‌ها را علیه چند فرد و نهاد وابسته به حکومت ایران، از جمله سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وضع می‌کند، چون از نظر دولت آمریکا این افراد و نهادها در بازداشت غیرقانونی شهروندهای ایرانی – آمریکایی نقش موثری دارند.

مقام‌های دولت آمریکا می‌گویند تحریم‌های جدید این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران هشداری به‌حساب می‌آید علیه کسانی که در پی به گروگان گرفتنِ شهروندهای آمریکایی‌اند. به‌گفته مقام‌های ارشد دولت آمریکا، این اقدام به‌دنبال ارسال این پیام است که نمی‌توان گروگان‌گیری را به عنوان ابزاری به‌منظور اعمال فشار سیاسی بر کشورها مورد استفاده قرار داد.

با این‌وجود، شماری از ناظران سیاسی نسبت به اثرگذاری تحریم‌های جدید آمریکا ابراز تردید می‌کنند. این گروه استدلال می‌کند دولت فدرال ایالات متحده آمریکا پیش‌تر غالب افراد و نهادهایی که نامشان در فهرست تحریم‌های روز پنجشنبه ذکر شده، تحریم کرد

حمایت از عادی‌سازی روابط سوریه با اتحادیه عرب

امیرعبداللهیان بخش دیگری از سخنان خود را به موضوع سوریه اختصاص داد که در حال حاضر یکی از موضوعات مهم جهان عرب و به تبع آن منطقه خاورمیانه به‌حساب می‌آید.

به‌گفته امیرعبداللهیان پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، برخی بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای تلاش‌های زیادی برای تجزیه سوریه انجام دادند، اما مقاومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، این تلاش‌ها را ناکام گذاشت.

امیرعبداللهیان در عین‌حال از سفر ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران، به دمشق خبر داد و در انتهای این بخش از اظهارات خود نیز تاکید کرد از عادی‌سازی روابط میان کشورهای عضو اتحادیه عرب با دولت بشار اسد استقبال می‌کند.

پس از وقوع زلزله بزرگ ترکیه و سوریه، برخی کشورهای عربی، از جمله عربستان سعودی، تمایل‌شان برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و عادی‌سازی روابط با این کشور را به‌شکلی شفاف‌تر بیان کردند. با این‌حال فکرِ عادی‌سازی روابط کشورهای عضو اتحادیه عرب با سوریه، مخالفانی نیز دارد. به‌عنوان مثال مصر، قطر و مراکش در زمره کشورهایی هستند که می‌گویند دولت بشار اسد همچنان به سرکوب خشن مخالفانش ادامه می‌دهد و بحران‌های انسانی ناشی از این رویکرد سرکوبگرانه زندگی مردم ساکن سوریه را با مشکلاتی حیاتی مواجه کرده است. به این ترتیب، این گروه از کشورهای عربی در مخالفت با پیوستن مجدد سوریه به اتحادیه عرب، می‌گویند پیش از اتخاذ هرگونه تصمیمی در این مورد، باید تغییر رویکرد دولت اسد را مشاهده کنند.ه است.