ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آثار اورانیوم با غلظت ۸۴ درصد در تاسیسات هسته‌ای ایران کشف کردند و پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر در کانون توجه رسانه‌ها و گزارش‌های خبری قرار گرفت.

در حالی ‌که توافق هسته‌ای ایران میزان غنی‌سازی تهران را تا آوریل ۲۰۲۱ به ۳.۶۷ درصد محدود می‌کند، ایران اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کرد، سپس بر اساس گمانه‌زنی‌ها گفته شد که این کشور غنی‌سازی اورانیوم را تا مرز ۸۴ درصد افزایش داده است و این رقم اندکی کمتر از ۹۰ درصد موردنیاز برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای است.

هرچند با توجه به اولویت جنگ اوکراین برای کشورهای غربی، ممکن است تحولات اخیر درباره پرونده هسته‌ای ایران به‌طور مستقیم در دستور‌کار جامعه جهانی قرار نگیرد، اما این تحول برای اسرائیل حائز اهمیت بسیاری است و در دستور‌کار آن قرار دارد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با بیان اینکه باید یک سلاح موثر و ضروری برای جلوگیری از دستیابی کشورهای سرکش به سلاح هسته‌ای وجود داشته باشد، به حمله اسرائیل به برنامه‌های عراق و سوریه اشاره کرد که در نتیجه این سوال مطرح می‌شود که آیا تل‌آویو می‌تواند برای از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران به‌طور مستقیم و مشابه آنچه در سوریه و عراق رخ داد، به حمله نظامی علیه ایران اقدام کند؟

پاسخ به این پرسش به عواقب حمله نظامی اسرائیل و واکنش ایران بستگی دارد، به‌ویژه اینکه اسرائیل از طریق شبکه‌های جاسوسی و عواملی که به خدمت گرفته بود، تاسیسات مهم نظامی، هسته‌ای و اقتصادی ایران را بدون اینکه به‌صراحت اعلام کند، هدف حملات مخفیانه و اعلام‌نشده قرارداد. در نتیجه، این حملات در چارچوب به‌اصطلاح جنگ سایه بین دو طرف انجام می‌شود، یعنی هر یک، طرف دیگر را مخفیانه و غیرمستقیم هدف قرار می‌دهد.

هرچند تل‌آویو با برنامه هسته‌ای ایران مانند تهدیدهای گذشته در منطقه برخورد خواهد کرد، اما به‌دلیل مشخص شدن طرف مقابل، این برخورد به‌مثابه اعلام جنگ خواهد بود و ایران می‌تواند با استفاده از موشک‌های بالیستیک و پهپادها، از طریق سپاه پاسداران و نیروهای نیابتی‌اش در سوریه، عراق، لبنان، یمن و غزه، به تهدید مستقیمی برای اسرائیل تبدیل شود. این در حالی است که مسئله امنیت همچنان عمده‌ترین دغدغه رهبران و شهروندان اسرائیل به شمار می‌رود.

البته این بدان معنا نیست که هیچ گزینه‌ای دیگری برای جلوگیری از نقض تعهدات هسته‌ای یا رفتار منطقه‌ای تهران وجود ندارد، به‌ویژه اینکه تل‌آویو با دادن اطلاعات به آمریکا و کشورهای اروپایی مبنی بر اینکه تهران پهپادهایش را در طول جنگ اوکراین در اختیار روسیه قرار داده است، روابط ایران با غرب را ناآرام کرد و باعث شد کشورهای یادشده تحریم‌های بیشتری را علیه ایران اعمال کنند. در موردی دیگر، تل‌آویو اطلاعاتی را درباره مکان‌های اعلام‌نشده‌ای فاش کرد که آثار غنی‌سازی اورانیوم در آن‌ها یافت شد و ایران تاکنون نتوانسته است به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخی در‌مورد آن ارائه کند.

از سوی دیگر، گزینه «سازوکار ماشه» وجود دارد که در دست طرف‌های اروپایی امضاکننده توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۵ است. بر اساس قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که توافق هسته‌ای را تضمین کرده است، اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شکست ایران در اجرای تعهدات مرتبط با برجام اذعان کند، تحریم‌هایی که طرف‌های اروپایی و سازمان ملل لغو کرده‌اند، بی‌درنگ بازگردانده می‌شود.

به همین دلیل ایران به ناظران بین‌المللی اجازه داد تا از تهران دیدن کنند و درباره آثار کشف شده غنی‌سازی ۸۴ درصدی تصمیم بگیرند.

در واقع، از رفتار جمهوری اسلامی ایران می‌توان دریافت که تهران سیاستش را با توجه به میزان جدیت و واکنش بین‌المللی همگام می‌کند و رفتار خود را زمانی تغییر می‌دهد که گزینه چماق را بر هویج مقدم بداند. از این رو، اعمال فشار و تهدید به افزایش تحریم‌ها می‌تواند جمهوری اسلامی را به رعایت تعهدات بین‌المللی و منطقه‌ای وادار کند، به‌ویژه اینکه ادامه مخالفت شهروندان ناراضی ایران، دولت این کشور را به‌شدت تحت فشار قرار داده است، در حالی که مسئولان نظامی (سپاه پاسداران) آن را به سمت اتخاذ سیاست‌های تهاجمی بیشتری سوق می‌دهند که هدف از آن به نمایش گذاشتن قدرت است.