در حالی که اعتراض‌های مردمی جامعه ایران را متلاطم کرده، نقش شاهزاده رضا پهلوی پررنگ‌تر شده و در برخی بخش‌ها توجه بیشتری را جلب کرده است.
ای‌بی‌سی نیوز در مقاله‌ای بلند به خواسته او برای تغییر رژیم در ایران و اراده‌اش برای ایفای نقشی فعال در شورایی متشکل از سایر چهره‌های مخالف رژیم در خارج کشور می‌پردازد.
پس از بیش از ۴۰ سال زندگی در خارج از کشور، شاهزاده رضا پهلوی همچنان چهره‌ای است که فضایی دوقطبی در موردش وجود دارد. در حالی که او حامی گرایش دموکرات، سکولار، و لیبرال مطلوب بسیاری از ایرانیان است، برخی او را زیر سایه پدرش، شاه فقید، قرار می‌دهند.
شاهزاده رضا پهلوی همواره به‌صراحت گفته است در پی این نیست که رهبر آینده ایران باشد، و انتخاب نوع حکومت چه جمهوری باشد چه پادشاهی بر عهده مردم ایران است.
با وجود این، می‌خواهد ایرانیان به‌طور مشخص اعلام کنند که مایل‌اند او در سرنگونی جمهوری اسلامی به آن‌ها کمک و دوره گذار به سوی یک دموکراسی سکولار را هدایت کند.
او تاکید می‌کند سپس به مردم ایران بستگی دارد چه کسی را در یک همه‌پرسی آزاد انتخاب کنند.
شاهزاده رضا پهلوی به ای‌بی‌سی نیوز می‌گوید: «نقشی که من پیشنهاد دادم در این روند گذار ایفا کنم کمک به تسهیل روند و مشارکت حداکثری نیروهای دموکرات است.»
او در اواخر ژانویه با ای‌بی‌سی نیوز صحبت کرد، و میان ایرانیان خارج از کشور بحث داغی درگرفت که آیا چنین قدرتی را باید به یک نفر داد یا خیر.
ای‌بی‌سی نیوز در ادامه مینویسد شاهزاده رضا پهلوی و سایر چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور در تلاش بوده‌اند این گفتمان را تغییر دهند و نشان دهند برای سرنگونی جمهوری اسلامی متحدند.
آن‌ها در ۱۱ فوریه در نشستی در دانشگاه جورج‌تاون در واشنگتن، با یک پیام مشترک گرد هم آمدند: کشورهای دموکرات در سرنگونی جمهوری اسلامی و برقراری یک دموکراسی سکولار، از مردم ایران حمایت کنند.
حمایت آشکار
شاهزاده رضا پهلوی و سایرین معتقدند در نهایت هر گروه یا رهبری که بعد از جمهوری اسلامی بیاید از داخل ایران خواهد بود.
اما مخالفان جمهوری اسلامی به احزاب و دسته‌های متعدد تقسیم شده‌اند، از جمله پادشاهی‌خواهان، جمهوری‌خواهان، چپ‌گراها، و همچنین گروه‌های قومی مانند کردها، بلوچ‌ها و عرب‌ها.
شاهزاده رضا پهلوی و سایرین می‌گویند نقش آن‌ها نمایندگی جنبش دموکراسی‌خواهی در داخل ایران است و از سایر گروه‌ها می‌خواهند به آن‌ها بپیوندند.
آن‌ها خود را در نقش نمایندگی معترضان، فعالان و روشنفکران زندانی در ایران می‌بینند، که بسیاری از آن‌ها زیر شکنجه جسمی و روحی قرار دارند و برخی از آن‌ها با حکم اعدام مواجه‌اند.
شاهزاده رضا پهلوی می‌گوید حمایت آشکارتر بی‌تردید به نفع معترضان خواهد بود.
او و مسیح علی‌نژاد به نشست امنیتی مونیخ دعوت شده‌اند که هر ساله میزبان وزرای خارجه و رهبران جهان است.
امسال، برگزارکنندگان نشست مونیخ به‌جای رهبران جمهوری اسلامی، از چهره‌های مخالف رژیم دعوت کرده‌اند.
به نوشته ای‌بی‌سی نیوز، این نشان می‌دهد در حالی که جمهوری اسلامی هنوز سر کار است و اعتراض‌ها در پی سرکوب خشونت‌آمیز فروکش کرده است، هرچند به‌طور موقت، خیزش اخیر یکی از جدی‌ترین چالش‌های جمهوری اسلامی در بیش از چهار دهه اخیر بوده است.
درس‌هایی که آموخته شد
هنگامی که انقلاب اسلامی به سرنگونی نظام پادشاهی در ایران منجر شد، شاهزاده رضا پهلوی ۱۸ ساله بود.
در بیش از چهار دهه، در دیدار با رهبران جهان و در مصاحبه با رسانه‌ها، او همواره بر نقض شدید حقوق بشر در ایران و تغییر رژیم از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز تاکید کرده است.
برای او، یکی از درس‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷ «مزایای سکولاریسم» و «جدایی دین از سیاست به‌عنوان اصل اساسی و پیش‌شرط نظام دموکراتیک» است.
او به ای‌بی‌سی نیوز می‌گوید این بدین معنا نیست که آزادی لزوما در ضدیت با دین یا مذهب تعریف شود، بلکه مذهب باید مسئله‌ای شخصی و خصوصی باشد.
شاهزاده رضا پهلوی افراد را نام نمی‌برد اما می‌گوید با مخالفان رژیم ارتباط نزدیک دارد، و بسیاری از آن‌ها در زندان به سر می‌برند و خودشان نمی‌توانند صحبت کنند.
دموکراسی سکولار مدنظر او اصول بنیادی دیگری هم دارد.
او می‌گوید باید در مقابل گروه‌های قومی و مذهبی مختلف ایران پذیرش و رواداری بیشتری وجود داشته باشد و با سازوکاری از نظارت و توازن موثر همراه باشد.
شاهزاده رضا پهلوی معتقد است: «جامعه مدنی، نهادهای ناظر و جامعه‌ای که همه‌چیز را زیر نظر دارند، بنابراین تمرکز قدرت رخ نمی‌دهد.»
همکاری و مشارکت
کارزار آنلاین «وکالت» به شاهزاده رضا پهلوی برای دوران گذار در ژانویه آغاز شد و تاکنون حدود ۵۰۰ هزار امضا جمع‌آوری کرده است، که بیشتر امضاکنندگان ایرانیان خارج از کشور بودند.
مخالفان فرزند آخرین پادشاه ایران نیز کارزارهایی آنلاین ترتیب دادند تا بگویند او نماینده آن‌ها نیست، هرچند امضاهای زیادی نتوانستند جمع‌آوری کنند.
او در پاسخ به این سوال که می‌خواهد چه نقشی داشته باشد و چرا مردم باید به او اعتماد کنند، به ای‌بی‌سی نیوز می‌گوید فکر می‌کند اعتبار هدایت دوره گذار را دارد اما در این روند تنها نخواهد بود. او در ادامه می‌افزاید: «دوره‌ای که یک فرد کل پروژه را تنظیم و نمایندگی کند گذشته است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در حالی که برخی شاهزاده رضا پهلوی را به چشم پادشاهی‌خواه می‌بینند، او معتقد است تصمیم‌گیری در مورد نوع حکومت ایران بر عهده مردم است.
او می‌گوید: «همه باید به این درک برسند که یک نفر، به‌عنوان مثال بنده، ناگهان نمی‌آید کل مجموعه را به‌تنهایی تعریف کند. نه، این مستلزم سلسله اقدام‌هایی است که چگونگی پر کردن خلاء (قدرت) را مشخص می‌کند.»
حمایت از ولیعهد ایران
در موج اعتراض‌هایی که از سال ۲۰۱۷ به این سو در ایران آغاز شد، گروه‌هایی از جوانان دیده می‌شوند که شعار می‌دهند «ای شاه ایران، برگرد به ایران» و «رضا شاه، روحت شاد».
میزان دقیق حمایت از خاندان پهلوی در ایران مشخص نیست. با وجود این، واضح است جوانان ایرانی طعم برخی آزادی‌های اجتماعی دوران شاه را هرگز نچشیده‌اند.
ای‌بی‌سی نیوز در ادامه مینویسد هرچند رونق اقتصادی ایران در دوران شاه مستدل و انکارناپذیر است، او به‌دلیل محدودسازی آزادی سیاسی آماج انتقاد بود.
با وجود این، خاندان پهلوی هم در داخل و هم در خارج از ایران هواداران سرسختی دارد که معتقدند ولیعهد در تبعید، در صورتی که خیزش اخیر در ایران به سرنگونی جمهوری اسلامی منجر شود، نقشی دارد که باید ایفا کند.
درخواست‌ها برای دولت دموکرات
در اوایل فوریه، موسسه گمان که در هلند مستقر است، نتایج نظرسنجی از ایرانیان در مورد اعتراض‌های سال ۲۰۲۲ را منتشر کرد.
در این نظرسنجی که در فاصله ۲۱ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۲ انجام شد، حدود ۱۵۸ هزار نفر در داخل ایران و بیش از ۴۲ هزار نفر در خارج از ایران شرکت کردند.
نتایج این نظرسنجی نشان داد که بیش از ۸۰ درصد شرکت‌کنندگان خواهان عبور از جمهوری اسلامی و برقراری دولتی دموکرات‌اند.
بر اساس نتایج این نظرسنجی، ۲۸.۵ درصد از شرکت‌کنندگان در داخل ایران و ۳۲ درصد از شرکت‌کنندگان در خارج از ایران نظام جمهوری را ترجیح می‌دهند.
حدود ۸۵ درصد از شرکت‌کنندگان ساکن ایران با تشکیل شورای همبستگی یا ائتلاف موافق‌اند و رضا پهلوی در صدر فهرست ۳۴ نفره نامزدهای منتخب رهبری این شورا قرار دارد.
انحراف از بازی اصلی؟
هما سرشار، روزنامه‌نگار و فعال مدنی، به ای‌بی‌سی نیوز می‌گوید شاهزاده رضا پهلوی در پیامش همواره ثابت‌قدم بوده و روشن است در داخل ایران پایگاه و حامیانی دارد، اما درخواست برخی افراد برای «وکالت» به او در این مرحله غیرضروری، «گیج‌کننده» و «انحراف» از بازی اصلی بود زیرا برنامه او همواره تشکیل ائتلاف برای کمک به دوره گذار بوده است.
اما بهنام بن طالب‌لو، عضو ارشد اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی در واشنگتن، معتقد است یک نفر می‌تواند به نمایندگی از همه صحبت کند.
او به ای‌بی‌سی نیوز می‌گوید در نهایت هر نظامی که پس از جمهوری اسلامی روی کار بیاید از درون ایران خواهد بود، اما شاهزاده رضا پهلوی می‌تواند انعکاس صدای آن‌ها باشد.
بن طالب‌لو با اشاره به شعارهایی که در حمایت از خاندان پهلوی داده شده است، می‌گوید: «کنایه‌آمیز این‌جا است که چنین شعارهایی زمانی شنیده می‌شود که به نظر می‌رسد بسیاری از سیاستمداران غربی کوچک‌ترین علاقه‌ای به پادشاهی در خاورمیانه ندارند، و در این مورد خاص، از زمان جنگ سرد به نام خاندان پهلوی حساسیت داشته‌اند.»
صندوق حمایت از اعتصاب کارگران
فارغ از اینکه در صورت فروپاشی رژیم، چه کسی در دوران گذار کمک می‌کند، شاهزاده رضا پهلوی معتقد است تحریم‌های اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی کافی نیست.
او می‌گوید اطمینان از دسترسی ایرانیان به اینترنت، که جمهوری اسلامی آن را مدام محدود و قطع می‌کند، امری «حیاتی» است.
شاهزاده رضا پهلوی در ادامه می‌افزاید کار دیگری که می‌تواند به مقاومت و در نهایت سرنگونی رژیم کمک کند فشار از داخل با اعتصاب‌های کارگری ادامه‌دار است.
او پیشنهاد می‌کند برای کاهش قتل‌عام و هزینه معترضان، دارایی‌های رژیم بلوکه و به صندوق اعتصابی واریز شود که به کارگران ایرانی کمک مالی می‌کند به اعتصاب ادامه دهند.
حفظ قدرت به هر قیمتی
بر اساس آمار هرانا، خبرگزاری فعالان حقوق بشر، تاکنون بیش از ۵۰۰ نفر از معترضان کشته و حدود ۲۰ هزار نفر از آنان دستگیر شده‌اند.
جمهوری اسلامی مدعی است بیشتر آن‌ها را آزاد کرده است اما گروه‌های حقوق بشری چنین ادعایی را تایید نکرده‌اند و گزارش‌ها حاکی از افزایش روزافزون بازداشت، شکنجه و قتل کارکنان کادر درمان و پزشکانی است که به معترضان زخمی کمک کرده‌اند.
ای‌بی‌سی نیوز به نقل از نیکیتا وایت، از عفو بین‌الملل، مینویسد جمهوری اسلامی از اعدام «به‌عنوان ابزار سرکوب برای جلوگیری از اعتراض‌های خیابانی» استفاده می‌کند و مصمم است «قدرت را به هر قیمتی حفظ کند».
او در ادامه می‌افزاید: «از آغاز اعتراض‌ها، مقام‌های جمهوری اسلامی با خشونت پاسخ داده‌اند، معترضان را در خیابان‌ها کشته‌اند، هزاران معترض را دستگیر کرده‌اند، مردم را شکنجه کرده‌اند‌ــ و هیچ‌کدام این‌ها جلو معترضان را نگرفته است. آنچه شاهدیم این است که وقتی این روش‌ها موثر نیست، آن‌ها میزان خشونت را افزایش می‌دهند.»
شاهزاده رضا پهلوی معتقد است هیچ امیدی به اصلاح این رژیم نیست و دیگر مسئله این نیست که اصلاح‌طلب‌ها از اصول‌گراها معتدل‌ترند.
او می‌گوید: «مردم ایران خواستار پایان این رژیم‌اند. فریاد می‌زنند و شعار می‌دهند مرگ بر دیکتاتور. مردم آزادی می‌خواهند و این رژیم اصلا و ابدا نه نمی‌خواهد و نه سازوکارش را دارد تا چنین خواسته‌ای را محقق کند.»
