تجزیه و تحلیل جدید تیغ‌های ساخته‌شده از شیشه سیاه یا همان ابسیدین وجود شبکه‌های اجتماعی پویا در دوران نوسنگی در ایران کهن را آشکار می‌کند.
بر اساس مطالعه جدیدی که محققان دانشگاه ییل انجام دادند، تجزیه و تحلیل مصنوعات ساخته‌شده از شیشه سیاه «ابسیدین» حفاری‌شده در دهه ۱۹۶۰ در دو محوطه باستانی مهم و برجسته در جنوب غربی ایران، نشان می‌دهد که شبکه‌های اجتماعی که مردم دوران نوسنگی در این منطقه هنگام توسعه کشاورزی ایجاد کردند، گسترده‌تر و پیچیده‌تر از آن چیزی است که قبلا تصور می‌شد.
این مطالعه که ۱۷ اکتبر در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا (Proceedings of the National Academy of Sciences) منتشر شد، اولین مطالعه‌ای است که برای بررسی مجموعه‌ای از دو هزار و ۱۰۰ قطعه مصنوعات ابسیدین که در موزه «ییل پی‌بادی» (Yale Peabody) نگهداری می‌شود، از ابزارهای تحلیلی پیشرفته استفاده می‌کند.
این آثار بیش از ۵۰ سال پیش در تپه علی‌کُش (مربوط به هزاره هشت قبل از میلاد) و تپه چغا سفید (مربوط به دوره نوسنگی- عصر مس)، مکان‌هایی در دشت دهلران ایران، محل اکتشاف‌های باستان‌شناسی مهمی از دوران نوسنگی، کشف شدند؛ دوره‌ای که حدود ۱۲ هزار سال پیش آغاز شد؛ یعنی زمانی که انسان‌ها کشاورزی، اهلی کردن حیوانات و تاسیس سکونتگاههای دائمی را آغاز کردند.
تحلیل‌های اولیه که مدت کوتاهی پس از کشف این آثار انجام شد، نشان داد که ابسیدین از هفت منبع متمایز از جمله کوه نمرود که امروزه در ترکیه و ارمنستان قرار دارد و فاصله آن از سایت‌های حفاری حدود یک هزار و ۶۰۰ کیلومتر است، به دست آمده است.
الری فرام، دانشمند باستان‌شناسی در گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم و هنر ییل و نویسنده اصلی این مطالعه، گفت: «این یک الگوی ساده از مردمی نبود که ابسیدین را از یک منبع به دست می‌آورند و سپس به منبع بعدی می‌روند. بلکه تجزیه و تحلیل ما نشان می‌دهد آن‌ها در طول زمان از تعداد فزاینده‌ای از منابع زمینی ابسیدین به دست می‌آوردند؛ روندی که تشخیص آن به وسیله فناوری و روش‌های موجود تا همین ۵۰ سال پیش غیرممکن بود.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
فرام گفت که تجزیه و تحلیل جدید همراه با مدلسازی کامپیوتری، نشان می‌دهد که میان انسان‌های در دوران نوسنگی ارتباطات فزاینده‌ای وجود داشته، که نمایانگر آن است که بین آتشفشان‌های منشا و دو سایتی که هزاران سال بعد این آثار از آن‌ها کشف شدند، تعداد بیشتری سکونت‌گاه وجود داشته است.
دانشمندان در مقیاسی گسترده بر این باور بودند که گذار بشریت از سبک زندگی شکارچی-گردآورنده به کشاورزی، به دلیل افزایش نرخ زادوولد که با افزایش منابع غذایی و سکونتگاههای دائمی امکان‌پذیر شد، دوره‌ای از رشد سریع جمعیت را ایجاد کرد. فرام گفت که یافتن شواهدی از این تغییر جمعیتی اغلب مستلزم حفاری مکان‌هایی است که سایت‌های مدفون را هم شامل می‌شود و می‌تواند جمعیت یک سکونت‌گاه معین را نشان دهد و از نحوه پراکندگی مردم به لطف کشاورزی در سراسر یک چشم‌انداز، تصویر واضح‌تری ارائه کند.
تجزیه و تحلیل محققان از ابسیدین شواهد مشابهی فراهم کرد.
فرام گفت: «ردیابی این مصنوعات ابسیدین از منبع تا نقطه پایانی، در مورد چگونگی حرکت آن‌ها از دستی به دست دیگر در طول زمان، بینشی ارائه می‌دهد که به ما کمک می‌کند تغییرات جمعیتی در منطقه را در دوران نوسنگی بهتر درک کنیم. این نشان می‌دهد که بین آتشفشان‌های منشا و مکان‌های حفاری، شبکه‌های اجتماعی گسترده‌تر و سکونتگاههای بیشتری از آنچه قبلا تصور می‌کردیم، وجود دارند.»
