هفته گذشته خبری درشبکه‌های اجتماعی منتشر شد که گویا ساخت و ساز بدون معیار در اطراف دریاچه کابل پایتخت افغانستان، چهره کلاسیک این منطقه را تغییر می‌دهد. پس از آن شهرداری کابل با اعلام توقف ساخت و ساز بدون ضابطه در اطراف دریاچه کابل در مرکز شهر، از توجه به شیوه معماری سنتی در این نقطه شهر خبر داد. بر اساس دستورالعمل ساخت و ساز شهری، در شهرهای تاریخی چون هرات، غزنی، بلخ و تعدادی از شهرهای تاریخی افغانستان، ساخت و سازها در بخش‌هایی از این شهرها طبق معماری کلاسیک باید انجام شود.
در این مناطق ساخت برج‌های بلند نیز ممنوع است. یکی از این مناطق تاریخی اطراف دریاچه کابل در مرکز شهر کابل است. این منطقه هنوز هم با معماری تاریخی نزدیک به دویست سال پیش هویت خود را تا حد زیادی نگه داشته است. با این‌حال به دلیل این‌که این منطقه در تجاری‌ترین نقطه شهر کابل قرار گرفته است، سرمایه گذاران در زمینه مسکن در تلاش هستند تا با ساخت برج‌های مسکونی مرتفع در این منطقه سود سرشاری به دست بیاورند .
اما این داستان نمونه کوچکی از تخریب هویت تاریخی افغانستان در گوشه و کنار این کشور است. جنگ چهل ساله تا حد زیادی آثار تاریخی افغانستان را از بین برده است. علاوه بر این ارزش مادی و معنوی و هویت تاریخی این منطقه باعث شده است تا در چهل سال گذشته به صورت مستمر آثار تاریخی بسیاری به کشورهای خارج قاچاق شود. در دوره طالبان، کاوش‌های غیر قانونی آثار تاریخی در مناطقی که از نظر تاریخی تمدن‌های گذشته در آن رونق داشته‌اند، چنان افزایش یافت که طالبان بر آن مالیات بستند. طالبان که به صورت کل با هویت تاریخی و جغرافیایی در تضاد قرار دارند و تنها هویت دینی را قابل پذیرش می‌دانند، در زمان حاکمیت‌شان در حد بی سابقه‌ای به هویت تاریخی افغانستان ضربه زدند. از جمله بت‌های تاریخی بامیان توسط طالبان از بین برده شد و موزه کابل نیز به تاراج رفت.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
طالبان حتی اهمیتی به هویت تاریخی شهرها نیز نمی‌دادند. به همین دلیل ساخت و ساز در مناطق تاریخی و باستانی دوباره از سر گرفته شد. با سقوط طالبان، دوباره بحث حفظ هویت تاریخی بعضی از شهرها در دولت مطرح شد و دوباره دستورالعمل ساخت و ساز در مناطق تاریخی بر اساس معماری سنتی صادر شد. با این حال تا حدی چهره سنتی شهرها تغییر کرده بود و پس از آن هم دولت نتوانست با دقت به این دستور العمل پایبند باشد. زورمندان با استفاده از قدرت‌شان در مناطقی که ساخت ساختمان‌های مرتفع ممنوع بود، به ساخت و سازهای خلاف معماری تاریخی دست زدند. به‌طور مثال به دلیل همین ساخت و سازهای خلاف معماری در نزدیکی شهر کهنه هرات، که قدمت بیش از دو هزار سال را دارد، این شهر از ثبت شدن به‌عنوان میراث جهانی سازمان یونسکو باز ماند.
با این که دولت افغانستان تلاش کرد تا با اتخاذ تدابیری این شهر را جز میراث یونسکو قرار دهد، ولی ساخت و سازهای بدون ضابطه در نزدیکی شهر کهنه هرات کار خودش را کرده بود. به‌همین ترتیب مناره‌های مصلی هرات که جز شاهکارهای معماری دوره تیموریان یا همان رنسانس شرق است، باز هم به دلیل بی تفاوتی حکومت محلی از ثبت در سازمان یونسکو باز ماند. شهرداری هرات که می‌خواست جاده‌ای را در کنار مناره‌های مصلی بسازد، به‌رغم مخالفت یونسکو با این عمل، این کار را انجام داد و تنها پس از آنکه یونسکو رسما اعلان کرد که ثبت مناره‌های مصلی در مجموعه میراث جهانی این سازمان منتفی شد، حکومت محلی هرات در پی راه چاره افتاد و با ساخت جاده‌ای جایگزین در پی باز گرداندن نظر یونسکو شد.
اما با تمام این توجهات مناره‌های بی مانند مصلی شهر کهنه هرات در سازمان یونسکو ثبت نشد. به این ترتیب در بیشتر شهرهای افغانستان، ساخت و سازهای بی روح، به معماری‌های تاریخی و سنتی ضربه زده است. برعکس کشورهای دیگر که تلاش می‌کنند، هویت تاریخی شهرهای با قدمت کهن را نگه دارند، در افغانستان همه بر اساس منافع شخصی، چهره تاریخی شهرهای خود را تخریب می‌کنند. به همین دلیل در نگاه اول به شهرهای افغانستان، آن را نه یک شهر تاریخی و نه یک شهر مدرن، بلکه معجون نا متجانسی از این دو خواهید دید.
